Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

siguió su camino

  • 1 follow

    'foləu
    1. verb
    1) (to go or come after: I will follow (you).) seguir
    2) (to go along (a road, river etc): Follow this road.) seguir
    3) (to understand: Do you follow (my argument)?) entender, seguir
    4) (to act according to: I followed his advice.) seguir
    - following
    2. adjective
    1) (coming after: the following day.) siguiente
    2) (about to be mentioned: You will need the following things.)

    3. preposition
    (after; as a result of: Following his illness, his hair turned white.) después de

    4. pronoun
    (things about to be mentioned: You must bring the following - pen, pencil, paper and rubber.)
    - follow up
    follow vb
    1. seguir
    2. entender
    I'm afraid I don't follow you lo siento, pero no te entiendo
    tr['fɒləʊ]
    1 (gen) seguir
    follow me! ¡sígueme!
    2 (understand) entender, seguir
    3 (pursue) perseguir
    4 (advice, example, etc) seguir
    5 (take interest in) seguir, estar al corriente de
    1 (gen) seguir
    2 (understand) entender
    3 (be logical) resultar, derivarse
    it follows that... resulta que...
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    as follows como sigue, así
    to follow in somebody's footsteps seguir los pasos a alguien
    to follow one's nose seguir todo recto
    to follow suit (at cards) jugar del mismo palo 2 (figuratively) hacer lo mismo
    follow ['fɑlo] vt
    1) : seguir
    follow the guide: siga al guía
    she followed the road: siguió el camino, continuó por el camino
    2) pursue: perseguir, seguir
    3) obey: seguir, cumplir, observar
    4) understand: entender
    follow vi
    1) : seguir
    2) understand: entender
    3)
    it follows that... : se deduce que...
    v.
    interesarse en v.
    seguir v.
    seguir el hilo de v.
    suceder v.
    'fɑːləʊ, 'fɒləʊ
    1.
    1)
    a) (go, come after, pursue) seguir*

    the King entered, followed by the Queen — el rey entró, seguido por or de la reina

    b) (succeed, happen after)
    c) (repeat, improve on) \<\<success/achievement\>\> igualar
    2)
    a) ( keep to) \<\<road\>\> seguir* (por); \<\<trail\>\> seguir*
    b) ( obey) \<\<instructions/advice\>\> seguir*; \<\<order\>\> cumplir
    c) (conform to, imitate) \<\<fashion\>\> seguir*

    follow her example — sigue su ejemplo, haz como ella

    3)
    a) ( pay close attention to) \<\<movement/progress\>\> seguir* de cerca

    to follow something/somebody with one's eyes — seguir* algo/a alguien con la mirada

    b) ( take interest in) \<\<news\>\> mantenerse* al tanto de; \<\<TV serial\>\> seguir*
    4) \<\<argument/reasoning\>\> entender*

    do you follow me? — ¿(me) entiendes?


    2.
    vi

    you go first, and I'll follow — tú ve delante que yo te sigo

    we'll start with the soup, and have chicken to follow — para empezar tomaremos sopa y después pollo

    the winners were as follows... — los ganadores fueron...

    2) ( be logical consequence) deducirse*, seguirse*
    3) ( understand) entender*
    Phrasal Verbs:
    ['fɒlǝʊ]
    1. VT
    1) (=come, go after) seguir

    follow that car! — ¡siga a ese coche!

    she arrived first, followed by the ambassador — ella llegó primero, seguida del embajador

    to follow sb about or aroundseguir a algn a todas partes

    he followed me into the room — entró en la habitación detrás de mí

    I followed her out into the garden — salí al jardín detrás de ella

    we followed her up the steps — la seguimos escaleras arriba, subimos (las escaleras) detrás de ella

    - follow one's nose
    2) (=succeed)
    - as surely as night follows day
    act 1., 3)
    3) (=pursue) seguir

    we're being followed — nos están siguiendo, nos vienen siguiendo

    to have sb followed — mandar seguir a algn

    to follow a leadseguir una pista

    4) (=keep to) [road, river] seguir, ir por
    5) (=observe) [+ instructions, advice, example, fashion] seguir; [+ rules] obedecer, cumplir
    pattern 1., 3), suit 1., 3)
    6) (=engage in) [+ career] emprender; [+ profession] ejercer; [+ trade] dedicarse a; [+ religion] profesar, ser seguidor de
    7) (=be interested in) [+ news] seguir, mantenerse al corriente de; [+ TV serial] seguir; [+ sb's progress] seguir

    do you follow football? — ¿eres aficionado al fútbol?

    which team do you follow? — ¿de qué equipo eres?

    8) (=understand) [+ person, argument] seguir, entender

    do you follow me? — ¿me sigue?, ¿me entiende?

    2. VI
    1) (=come after)

    to follow, there was roast lamb — de segundo había cordero asado

    roast chicken, with apple pie to follow — pollo asado y después de postre un pastel de manzana

    as follows, the text reads as follows — el texto dice lo siguiente, el texto dice así

    heel, footstep
    2) (=result, ensue) deducirse

    that doesn't follow — eso no cuadra, de ahí no se puede deducir eso

    it follows that... — (de lo cual) se deduce que..., se deduce pues que...

    it doesn't follow that... — no significa que...

    3) (=understand) entender

    I don't quite follow — no lo sigo del todo, no lo acabo de entender

    * * *
    ['fɑːləʊ, 'fɒləʊ]
    1.
    1)
    a) (go, come after, pursue) seguir*

    the King entered, followed by the Queen — el rey entró, seguido por or de la reina

    b) (succeed, happen after)
    c) (repeat, improve on) \<\<success/achievement\>\> igualar
    2)
    a) ( keep to) \<\<road\>\> seguir* (por); \<\<trail\>\> seguir*
    b) ( obey) \<\<instructions/advice\>\> seguir*; \<\<order\>\> cumplir
    c) (conform to, imitate) \<\<fashion\>\> seguir*

    follow her example — sigue su ejemplo, haz como ella

    3)
    a) ( pay close attention to) \<\<movement/progress\>\> seguir* de cerca

    to follow something/somebody with one's eyes — seguir* algo/a alguien con la mirada

    b) ( take interest in) \<\<news\>\> mantenerse* al tanto de; \<\<TV serial\>\> seguir*
    4) \<\<argument/reasoning\>\> entender*

    do you follow me? — ¿(me) entiendes?


    2.
    vi

    you go first, and I'll follow — tú ve delante que yo te sigo

    we'll start with the soup, and have chicken to follow — para empezar tomaremos sopa y después pollo

    the winners were as follows... — los ganadores fueron...

    2) ( be logical consequence) deducirse*, seguirse*
    3) ( understand) entender*
    Phrasal Verbs:

    English-spanish dictionary > follow

  • 2 ON

    on
    1. preposition
    1) (touching, fixed to, covering etc the upper or outer side of: The book was lying on the table; He was standing on the floor; She wore a hat on her head.) sobre, encima de, en
    2) (in or into (a vehicle, train etc): We were sitting on the bus; I got on the wrong bus.) en
    3) (at or during a certain day, time etc: on Monday; On his arrival, he went straight to bed.) a; el, los
    4) (about: a book on the theatre.) sobre
    5) (in the state or process of: He's on holiday.) en, de
    6) (supported by: She was standing on one leg.) sobre, en
    7) (receiving, taking: on drugs; on a diet.) con, a
    8) (taking part in: He is on the committee; Which detective is working on this case?) en
    9) (towards: They marched on the town.) a, hacia
    10) (near or beside: a shop on the main road.) en
    11) (by means of: He played a tune on the violin; I spoke to him on the telephone.) por
    12) (being carried by: The thief had the stolen jewels on him.) con
    13) (when (something is, or has been, done): On investigation, there proved to be no need to panic.) en
    14) (followed by: disaster on disaster.) tras

    2. adverb
    1) ((especially of something being worn) so as to be touching, fixed to, covering etc the upper or outer side of: She put her hat on.) en
    2) (used to show a continuing state etc, onwards: She kept on asking questions; They moved on.) continuamente, sin parar
    3) ((also adjective) (of electric light, machines etc) working: The television is on; Turn/Switch the light on.) en marcha, en funcionamiento
    4) ((also adjective) (of films etc) able to be seen: There's a good film on at the cinema this week.) en exhibición, en cartelera
    5) ((also adjective) in or into a vehicle, train etc: The bus stopped and we got on.) a bordo

    3. adjective
    1) (in progress: The game was on.) en curso
    2) (not cancelled: Is the party on tonight?) en pie
    - ongoing
    - onwards
    - onward
    - be on to someone
    - be on to
    - on and on
    - on time
    - on to / onto

    on1 adv
    1. encendido / puesto
    2. abierto
    3. puesto
    4.
    what time is the programme on? ¿a qué hora dan el programa?
    5. adelante / sin parar
    the policeman told him to stop, but he drove on el policía le dijo que parara, pero siguió adelante
    she saw me, but she just walked on me vio, pero siguió su camino
    on2 prep
    1. en / sobre
    2. en
    3.
    4. en
    what's on at the cinema? ¿qué echan en el cine?
    5. sobre
    on the left / on the right a la izquierda / a la derechaon seguido de un gerundio se traduce al español por al más el infinitivo
    on arriving, she phoned her mother al llegar, llamó a su madre
    on
    tr[ɒn]
    1 (covering or touching) sobre, encima de, en
    2 (supported by, hanging from) en
    3 (to, towards) a, hacia
    on the right/left a la derecha/izquierda
    5 (concerning) sobre
    we went on a journey nos fuimos de viaje, hicimos un viaje
    7 (days, dates, times) no se traduce
    8 (at the time of, just after) al
    on foot, on horseback, on a bicycle a pie, a caballo, en bicicleta
    on the train, on the bus, on the underground en el tren, en el autobús, en el metro
    11 (regarding, about) sobre, de
    on the radio, on the TV por la radio, por la tele
    13 (using) con
    how do you get by on your pension? ¿cómo te las arreglas con tu pensión?
    14 (state, process) diferentes traducciones
    15 (working for, belonging to) diferentes traducciones
    whose side are you on? ¿de parte de quién estás?
    have you got any money on you? ¿llevas dinero?
    17 (paid for by) pagado por
    the drinks are on me! ¡invito yo!
    18 (by comparison with) respecto a
    1 (not stopping) sin parar
    on with the show! the show must go on! ¡que siga el espectáculo!
    who left the TV on? ¿quién dejó la TV encendida?
    don't leave the tap on! ¡no dejes el grifo abierto!
    could you put a record on? ¿podrías poner un disco?
    is there anything good on TV? ¿dan algo bueno por la tele?
    what time is the film on? ¿a qué hora ponen la película?
    have we got anything on this weekend? ¿tenemos plan para este fin de semana?
    is the heating on? ¿está puesta la calefacción?
    is the party still on? ¿se hace la fiesta?
    the match is on after all después de todo, el partido se celebra
    you're on next! ¡sales tú el próximo!
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    and so on y así sucesivamente
    from that day on a partir de aquel día
    it's not on no hay derecho, eso no vale
    on line SMALLCOMPUTING/SMALL conectado,-a
    to be on about hablar de
    what on earth is he on about? ¿de qué diablos está hablando?
    to be on at somebody dar la lata a alguien
    to be on for something apuntarse a algo
    to go on and on about something seguir dale que dale con algo
    to have something on somebody tener algo contra alguien
    you're on! ¡trato hecho!
    on ['ɑn, 'ɔn] adv
    put the top on: pon la tapa
    he has a hat on: lleva un sombrero puesto
    from that moment on: a partir de ese momento
    farther on: más adelante
    turn the light on: prende la luz
    on adj
    the radio is on: el radio está prendido
    the game is on: el juego ha comenzado
    3)
    to be on to : estar enterado de
    on prep
    1) (indicating position) : en, sobre, encima de
    on the table: en (sobre, encima de) la mesa
    shadows on the wall: sombras en la pared
    on horseback: a caballo
    2) at, to: a
    on the right: a la derecha
    3) aboard, in: en, a
    on the plane: en el avión
    he got on the train: subió al tren
    she worked on Saturdays: trabajaba los sábados
    every hour on the hour: a la hora en punto
    he cut himself on a tin can: se cortó con una lata
    to talk on the telephone: hablar por teléfono
    on fire: en llamas
    on the increase: en aumento
    on a committee: en una comisión
    on vacation: de vacaciones
    on a diet: a dieta
    9) about, concerning: sobre
    a book on insects: un libro sobre insectos
    reflect on that: reflexiona sobre eso
    on
    adj.
    conectado, -a adj.
    en marcha adj.
    encendido, -a adj.
    adv.
    encima adv.
    prep.
    acerca de prep.
    conectado (Electricidad) prep.
    de prep.
    en prep.
    encendido (Electricidad) prep.
    encima de prep.
    sobre prep.

    I ɑːn, ɒn
    1)

    put it on the tableponlo en or sobre la mesa

    I live on Acacia Avenue — (esp AmE) vivo en Acacia Avenue

    on the right/left — a la derecha/izquierda

    b) ( belonging to) de
    c) ( against)
    2)

    on a bicycle/horse — en bicicleta/a caballo

    4)
    b) (Rad, TV)
    c) ( recorded on) en
    5)

    who's on the computer? — ¿quién está usando la computadora?

    you've been on the phone an hour! — hace una hora que estás hablando por teléfono!, hace una hora que estás colgado del teléfono! (fam)

    b) ( on duty at) en

    to be on the door — estar* en la puerta

    she's on the committee — está en la comisión, es miembro de la comisión

    on a team — (AmE) en un equipo

    on -ing — al + inf

    8) (about, concerning) sobre

    while we're on the subject — a propósito, ya que estamos hablando de esto

    9)
    a) (indicating activity, undertaking)

    on vacation/safari — de vacaciones/safari

    we went on a trip to London — hicimos un viaje a Londres, nos fuimos de viaje a Londres

    he's on a diet — está a dieta, está a or de régimen

    b) (working on, studying)
    10) (taking, consuming)
    11) (talking about income, available funds)

    she's on £30,000 — (BrE) gana 30.000 libras al año

    this round's on me — a esta ronda invito yo, esta ronda la pago yo

    it's on the house — invita la casa, atención de la casa

    14)
    b) (in) (AmE)

    II
    1)
    a) ( worn)

    she had a blue dress onllevaba (puesto) or tenía puesto un vestido azul

    with no clothes on — sin ropa, desnudo

    let's see what it looks like on — a ver cómo queda puesto; see also have on, put on

    b) ( in place)

    to sew a button oncoser or pegar* un botón

    a) ( in space)

    further onun poco más allá or más adelante

    go on up; I'll follow in a minute — tú ve subiendo que yo ya voy

    b) (in time, activity)
    c)

    on and off, off and on: we still see each other on and off todavía nos vemos de vez en cuando; it rained on and off o off and on all week — estuvo lloviendo y parando toda la semana

    d)

    on and on: the film went on and on la película se hizo interminable or (fam) pesadísima; you don't have to go on and on about it! — no hace falta que sigas dale y dale con lo mismo (fam)

    a)

    on about — (BrE colloq)

    what's she on about? — ¿de qué está hablando?, pero ¿qué dice?

    b)

    on at — (BrE colloq)


    III

    to be on\<\<light/TV/radio\>\> estar* encendido, estar* prendido (AmL); \<\<faucet\>\> estar* abierto

    the electricity/water isn't on yet — la electricidad/el agua todavía no está conectada

    b) ( on duty)

    we work four hours on, four hours off — trabajamos cuatro horas y tenemos otras cuatro de descanso

    which of the doctors is on today? — ¿qué médico está de guardia hoy?

    there's a lecture on in therehay or están dando una conferencia allí

    while the conference is on — mientras dure el congreso, hasta que termine el congreso

    the party's definitely on for Fridayla fiesta es or se hace el viernes seguro

    is the wedding still on? — ¿no se ha suspendido la boda?

    what's on at the Renoir? — (Cin, Rad, Theat, TV) ¿qué dan or (Esp tb) ponen or echan en el Renoir?

    is that play still on? — ¿sigue en cartelera la obra?

    d) (performing, playing)

    you're on! — ( Theat) a escena!

    he has been on for most of the game — ha estado jugando casi todo el partido; see also bring, come, go on

    3)
    a) (indicating agreement, acceptance) (colloq)
    b)

    not on — (esp BrE colloq)

    ABBR
    (Canada) = Ontario
    * * *

    I [ɑːn, ɒn]
    1)

    put it on the tableponlo en or sobre la mesa

    I live on Acacia Avenue — (esp AmE) vivo en Acacia Avenue

    on the right/left — a la derecha/izquierda

    b) ( belonging to) de
    c) ( against)
    2)

    on a bicycle/horse — en bicicleta/a caballo

    4)
    b) (Rad, TV)
    c) ( recorded on) en
    5)

    who's on the computer? — ¿quién está usando la computadora?

    you've been on the phone an hour! — hace una hora que estás hablando por teléfono!, hace una hora que estás colgado del teléfono! (fam)

    b) ( on duty at) en

    to be on the door — estar* en la puerta

    she's on the committee — está en la comisión, es miembro de la comisión

    on a team — (AmE) en un equipo

    on -ing — al + inf

    8) (about, concerning) sobre

    while we're on the subject — a propósito, ya que estamos hablando de esto

    9)
    a) (indicating activity, undertaking)

    on vacation/safari — de vacaciones/safari

    we went on a trip to London — hicimos un viaje a Londres, nos fuimos de viaje a Londres

    he's on a diet — está a dieta, está a or de régimen

    b) (working on, studying)
    10) (taking, consuming)
    11) (talking about income, available funds)

    she's on £30,000 — (BrE) gana 30.000 libras al año

    this round's on me — a esta ronda invito yo, esta ronda la pago yo

    it's on the house — invita la casa, atención de la casa

    14)
    b) (in) (AmE)

    II
    1)
    a) ( worn)

    she had a blue dress onllevaba (puesto) or tenía puesto un vestido azul

    with no clothes on — sin ropa, desnudo

    let's see what it looks like on — a ver cómo queda puesto; see also have on, put on

    b) ( in place)

    to sew a button oncoser or pegar* un botón

    a) ( in space)

    further onun poco más allá or más adelante

    go on up; I'll follow in a minute — tú ve subiendo que yo ya voy

    b) (in time, activity)
    c)

    on and off, off and on: we still see each other on and off todavía nos vemos de vez en cuando; it rained on and off o off and on all week — estuvo lloviendo y parando toda la semana

    d)

    on and on: the film went on and on la película se hizo interminable or (fam) pesadísima; you don't have to go on and on about it! — no hace falta que sigas dale y dale con lo mismo (fam)

    a)

    on about — (BrE colloq)

    what's she on about? — ¿de qué está hablando?, pero ¿qué dice?

    b)

    on at — (BrE colloq)


    III

    to be on\<\<light/TV/radio\>\> estar* encendido, estar* prendido (AmL); \<\<faucet\>\> estar* abierto

    the electricity/water isn't on yet — la electricidad/el agua todavía no está conectada

    b) ( on duty)

    we work four hours on, four hours off — trabajamos cuatro horas y tenemos otras cuatro de descanso

    which of the doctors is on today? — ¿qué médico está de guardia hoy?

    there's a lecture on in therehay or están dando una conferencia allí

    while the conference is on — mientras dure el congreso, hasta que termine el congreso

    the party's definitely on for Fridayla fiesta es or se hace el viernes seguro

    is the wedding still on? — ¿no se ha suspendido la boda?

    what's on at the Renoir? — (Cin, Rad, Theat, TV) ¿qué dan or (Esp tb) ponen or echan en el Renoir?

    is that play still on? — ¿sigue en cartelera la obra?

    d) (performing, playing)

    you're on! — ( Theat) a escena!

    he has been on for most of the game — ha estado jugando casi todo el partido; see also bring, come, go on

    3)
    a) (indicating agreement, acceptance) (colloq)
    b)

    not on — (esp BrE colloq)

    English-spanish dictionary > ON

  • 3 on

    on
    1. preposition
    1) (touching, fixed to, covering etc the upper or outer side of: The book was lying on the table; He was standing on the floor; She wore a hat on her head.) sobre, encima de, en
    2) (in or into (a vehicle, train etc): We were sitting on the bus; I got on the wrong bus.) en
    3) (at or during a certain day, time etc: on Monday; On his arrival, he went straight to bed.) a; el, los
    4) (about: a book on the theatre.) sobre
    5) (in the state or process of: He's on holiday.) en, de
    6) (supported by: She was standing on one leg.) sobre, en
    7) (receiving, taking: on drugs; on a diet.) con, a
    8) (taking part in: He is on the committee; Which detective is working on this case?) en
    9) (towards: They marched on the town.) a, hacia
    10) (near or beside: a shop on the main road.) en
    11) (by means of: He played a tune on the violin; I spoke to him on the telephone.) por
    12) (being carried by: The thief had the stolen jewels on him.) con
    13) (when (something is, or has been, done): On investigation, there proved to be no need to panic.) en
    14) (followed by: disaster on disaster.) tras

    2. adverb
    1) ((especially of something being worn) so as to be touching, fixed to, covering etc the upper or outer side of: She put her hat on.) en
    2) (used to show a continuing state etc, onwards: She kept on asking questions; They moved on.) continuamente, sin parar
    3) ((also adjective) (of electric light, machines etc) working: The television is on; Turn/Switch the light on.) en marcha, en funcionamiento
    4) ((also adjective) (of films etc) able to be seen: There's a good film on at the cinema this week.) en exhibición, en cartelera
    5) ((also adjective) in or into a vehicle, train etc: The bus stopped and we got on.) a bordo

    3. adjective
    1) (in progress: The game was on.) en curso
    2) (not cancelled: Is the party on tonight?) en pie
    - ongoing
    - onwards
    - onward
    - be on to someone
    - be on to
    - on and on
    - on time
    - on to / onto

    on1 adv
    1. encendido / puesto
    2. abierto
    3. puesto
    4.
    what time is the programme on? ¿a qué hora dan el programa?
    5. adelante / sin parar
    the policeman told him to stop, but he drove on el policía le dijo que parara, pero siguió adelante
    she saw me, but she just walked on me vio, pero siguió su camino
    on2 prep
    1. en / sobre
    2. en
    3.
    4. en
    what's on at the cinema? ¿qué echan en el cine?
    5. sobre
    on the left / on the right a la izquierda / a la derechaon seguido de un gerundio se traduce al español por al más el infinitivo
    on arriving, she phoned her mother al llegar, llamó a su madre
    on
    tr[ɒn]
    1 (covering or touching) sobre, encima de, en
    2 (supported by, hanging from) en
    3 (to, towards) a, hacia
    on the right/left a la derecha/izquierda
    5 (concerning) sobre
    we went on a journey nos fuimos de viaje, hicimos un viaje
    7 (days, dates, times) no se traduce
    8 (at the time of, just after) al
    on foot, on horseback, on a bicycle a pie, a caballo, en bicicleta
    on the train, on the bus, on the underground en el tren, en el autobús, en el metro
    11 (regarding, about) sobre, de
    on the radio, on the TV por la radio, por la tele
    13 (using) con
    how do you get by on your pension? ¿cómo te las arreglas con tu pensión?
    14 (state, process) diferentes traducciones
    15 (working for, belonging to) diferentes traducciones
    whose side are you on? ¿de parte de quién estás?
    have you got any money on you? ¿llevas dinero?
    17 (paid for by) pagado por
    the drinks are on me! ¡invito yo!
    18 (by comparison with) respecto a
    1 (not stopping) sin parar
    on with the show! the show must go on! ¡que siga el espectáculo!
    who left the TV on? ¿quién dejó la TV encendida?
    don't leave the tap on! ¡no dejes el grifo abierto!
    could you put a record on? ¿podrías poner un disco?
    is there anything good on TV? ¿dan algo bueno por la tele?
    what time is the film on? ¿a qué hora ponen la película?
    have we got anything on this weekend? ¿tenemos plan para este fin de semana?
    is the heating on? ¿está puesta la calefacción?
    is the party still on? ¿se hace la fiesta?
    the match is on after all después de todo, el partido se celebra
    you're on next! ¡sales tú el próximo!
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    and so on y así sucesivamente
    from that day on a partir de aquel día
    it's not on no hay derecho, eso no vale
    on line SMALLCOMPUTING/SMALL conectado,-a
    to be on about hablar de
    what on earth is he on about? ¿de qué diablos está hablando?
    to be on at somebody dar la lata a alguien
    to be on for something apuntarse a algo
    to go on and on about something seguir dale que dale con algo
    to have something on somebody tener algo contra alguien
    you're on! ¡trato hecho!
    on ['ɑn, 'ɔn] adv
    put the top on: pon la tapa
    he has a hat on: lleva un sombrero puesto
    from that moment on: a partir de ese momento
    farther on: más adelante
    turn the light on: prende la luz
    on adj
    the radio is on: el radio está prendido
    the game is on: el juego ha comenzado
    3)
    to be on to : estar enterado de
    on prep
    1) (indicating position) : en, sobre, encima de
    on the table: en (sobre, encima de) la mesa
    shadows on the wall: sombras en la pared
    on horseback: a caballo
    2) at, to: a
    on the right: a la derecha
    3) aboard, in: en, a
    on the plane: en el avión
    he got on the train: subió al tren
    she worked on Saturdays: trabajaba los sábados
    every hour on the hour: a la hora en punto
    he cut himself on a tin can: se cortó con una lata
    to talk on the telephone: hablar por teléfono
    on fire: en llamas
    on the increase: en aumento
    on a committee: en una comisión
    on vacation: de vacaciones
    on a diet: a dieta
    9) about, concerning: sobre
    a book on insects: un libro sobre insectos
    reflect on that: reflexiona sobre eso
    on
    adj.
    conectado, -a adj.
    en marcha adj.
    encendido, -a adj.
    adv.
    encima adv.
    prep.
    acerca de prep.
    conectado (Electricidad) prep.
    de prep.
    en prep.
    encendido (Electricidad) prep.
    encima de prep.
    sobre prep.

    I ɑːn, ɒn
    1)

    put it on the tableponlo en or sobre la mesa

    I live on Acacia Avenue — (esp AmE) vivo en Acacia Avenue

    on the right/left — a la derecha/izquierda

    b) ( belonging to) de
    c) ( against)
    2)

    on a bicycle/horse — en bicicleta/a caballo

    4)
    b) (Rad, TV)
    c) ( recorded on) en
    5)

    who's on the computer? — ¿quién está usando la computadora?

    you've been on the phone an hour! — hace una hora que estás hablando por teléfono!, hace una hora que estás colgado del teléfono! (fam)

    b) ( on duty at) en

    to be on the door — estar* en la puerta

    she's on the committee — está en la comisión, es miembro de la comisión

    on a team — (AmE) en un equipo

    on -ing — al + inf

    8) (about, concerning) sobre

    while we're on the subject — a propósito, ya que estamos hablando de esto

    9)
    a) (indicating activity, undertaking)

    on vacation/safari — de vacaciones/safari

    we went on a trip to London — hicimos un viaje a Londres, nos fuimos de viaje a Londres

    he's on a diet — está a dieta, está a or de régimen

    b) (working on, studying)
    10) (taking, consuming)
    11) (talking about income, available funds)

    she's on £30,000 — (BrE) gana 30.000 libras al año

    this round's on me — a esta ronda invito yo, esta ronda la pago yo

    it's on the house — invita la casa, atención de la casa

    14)
    b) (in) (AmE)

    II
    1)
    a) ( worn)

    she had a blue dress onllevaba (puesto) or tenía puesto un vestido azul

    with no clothes on — sin ropa, desnudo

    let's see what it looks like on — a ver cómo queda puesto; see also have on, put on

    b) ( in place)

    to sew a button oncoser or pegar* un botón

    a) ( in space)

    further onun poco más allá or más adelante

    go on up; I'll follow in a minute — tú ve subiendo que yo ya voy

    b) (in time, activity)
    c)

    on and off, off and on: we still see each other on and off todavía nos vemos de vez en cuando; it rained on and off o off and on all week — estuvo lloviendo y parando toda la semana

    d)

    on and on: the film went on and on la película se hizo interminable or (fam) pesadísima; you don't have to go on and on about it! — no hace falta que sigas dale y dale con lo mismo (fam)

    a)

    on about — (BrE colloq)

    what's she on about? — ¿de qué está hablando?, pero ¿qué dice?

    b)

    on at — (BrE colloq)


    III

    to be on\<\<light/TV/radio\>\> estar* encendido, estar* prendido (AmL); \<\<faucet\>\> estar* abierto

    the electricity/water isn't on yet — la electricidad/el agua todavía no está conectada

    b) ( on duty)

    we work four hours on, four hours off — trabajamos cuatro horas y tenemos otras cuatro de descanso

    which of the doctors is on today? — ¿qué médico está de guardia hoy?

    there's a lecture on in therehay or están dando una conferencia allí

    while the conference is on — mientras dure el congreso, hasta que termine el congreso

    the party's definitely on for Fridayla fiesta es or se hace el viernes seguro

    is the wedding still on? — ¿no se ha suspendido la boda?

    what's on at the Renoir? — (Cin, Rad, Theat, TV) ¿qué dan or (Esp tb) ponen or echan en el Renoir?

    is that play still on? — ¿sigue en cartelera la obra?

    d) (performing, playing)

    you're on! — ( Theat) a escena!

    he has been on for most of the game — ha estado jugando casi todo el partido; see also bring, come, go on

    3)
    a) (indicating agreement, acceptance) (colloq)
    b)

    not on — (esp BrE colloq)

    [ɒn] When on is the second element in a phrasal verb, eg have on, get on, go on, look up the verb. When it is part of a set combination, such as broadside on, further on, look up the other word.
    1. PREP
    1) (indicating place, position) en, sobre

    on the ceilingsobre el techo

    on the Continenten Europa

    with her hat on her headcon el sombrero puesto

    on page two — en la página dos

    on the righta la derecha

    on the high seasen alta mar

    on all sides — por todas partes, por todos lados

    a house on the squareuna casa en la plaza

    on the tableen or sobre la mesa

    a meal on the trainuna comida en el tren

    hanging on the wallcolgado en la pared

    on a day like this — (en) un día como este

    on the evening of July 2nd — el 2 de julio por la tarde

    3) (=at the time of)

    on my arrival — al llegar, a mi llegada

    4) (=about, concerning) sobre, acerca de

    a book on physicsun libro de or sobre física

    have you read Purnell on Churchill? — ¿has leído los comentarios de Purnell sobre Churchill?

    have you heard the boss on the new tax? — ¿has oído lo que dice el jefe acerca de la nueva contribución?

    5) (=towards, against)
    6) (=earning, receiving)

    he's on £6,000 a year — gana seis mil libras al año

    a student on a grantun estudiante con beca

    many live on less than that — muchos viven con menos

    7) (=taking, consuming)

    I'm on a milk dietsigo un régimen lácteo

    he's back on drugsha vuelto a drogarse

    I'm on three pills a day — tomo tres píldoras al día

    live on 1.
    8) (=engaged in)

    to be on holidayestar de vacaciones

    the company is on tourla compañía está en gira

    he's on the committeees miembro del comité

    he's on the permanent staffes de plantilla

    10) (=playing)
    11) (TV, Rad)

    on the radioen or por la radio

    on televisionen or por (la) televisión

    on videoen vídeo

    12) (=about one's person)
    13) (=after, according to)
    14) (=compared to)
    15) (=at the expense of)

    this round's on me — esta ronda la pago yo, invito yo

    the tour was on the Council — la gira la pagó el Consejo, corrió el Consejo con los gastos de la gira

    16) liter

    on account of — a causa de

    on good authorityde buena tinta

    on a charge of murder — acusado de homicidio

    on foota pie

    on horsebacka caballo

    on pain of — so pena de

    on salede venta

    on the telephonepor teléfono

    on time — a la hora, a tiempo

    base I, 2., 2)
    2. ADV
    1) (=in place) [lid etc] puesto
    screw on

    what's she got on? — ¿qué lleva puesto?, ¿cómo va vestida?

    from that day on — a partir de aquel día, de aquel día en adelante

    on and off — de vez en cuando, a intervalos

    it was well on in the evening — estaba ya muy entrada la tarde

    well on in years — entrado en años, que va para viejo

    further 1., 1), later 1., 2)

    to go/walk on — seguir adelante

    he rambled on and on — estuvo dale que dale *, estuvo dale y dale (esp LAm)

    and so on — (=and the rest) y demás; (=etc) etcétera

    on with the show! — ¡que empiece or continúe el espectáculo!

    on with the dancing girls! — ¡que salgan las bailarinas!

    what are you on about? * — ¿de qué (me) hablas?

    he's always on at me about it *me está majando continuamente con eso *

    go on
    3. ADJ
    1) (=functioning, in operation)

    to be on[engine] estar encendido, estar en marcha; [switch] estar encendido or conectado; [machine] estar encendido or funcionando; [light] estar encendido, estar prendido (LAm); [TV set etc] estar encendido, estar puesto, estar prendido (LAm); [tap] estar abierto; [brake etc] estar puesto, estar echado

    in the on position[tap] abierto, en posición de abierto; (Elec) encendido, puesto, prendido (LAm)

    2) (=being performed, shown)

    what's on at the cinema? — ¿qué ponen en el cine?

    what's on at the theatre? — ¿qué dan en el teatro?

    "what's on in London" — "cartelera de los espectáculos londinenses"

    3) (=taking place)

    is the meeting still on tonight? — ¿sigue en pie la reunión de esta noche?, ¿se lleva a cabo siempre la reunión de esta noche? (LAm)

    4) (=arranged)

    have you got anything on this evening? — ¿tienes compromiso para esta noche?

    sorry, I've got something on tonight — lo siento, esta noche tengo un compromiso

    5) (=performing, working)

    to be on[actor] estar en escena

    are you on next? — ¿te toca a ti la próxima vez?

    are you on tomorrow?(=on duty) ¿trabajas mañana?, ¿estás de turno mañana?

    6) * (indicating agreement, acceptance)

    you're on! — ¡te tomo la palabra!

    are you still on for dinner tomorrow night? — ¿sigo contando contigo para cenar mañana?

    that's not on(Brit) eso no se hace, no hay derecho

    4.
    EXCL ¡adelante!
    * * *

    I [ɑːn, ɒn]
    1)

    put it on the tableponlo en or sobre la mesa

    I live on Acacia Avenue — (esp AmE) vivo en Acacia Avenue

    on the right/left — a la derecha/izquierda

    b) ( belonging to) de
    c) ( against)
    2)

    on a bicycle/horse — en bicicleta/a caballo

    4)
    b) (Rad, TV)
    c) ( recorded on) en
    5)

    who's on the computer? — ¿quién está usando la computadora?

    you've been on the phone an hour! — hace una hora que estás hablando por teléfono!, hace una hora que estás colgado del teléfono! (fam)

    b) ( on duty at) en

    to be on the door — estar* en la puerta

    she's on the committee — está en la comisión, es miembro de la comisión

    on a team — (AmE) en un equipo

    on -ing — al + inf

    8) (about, concerning) sobre

    while we're on the subject — a propósito, ya que estamos hablando de esto

    9)
    a) (indicating activity, undertaking)

    on vacation/safari — de vacaciones/safari

    we went on a trip to London — hicimos un viaje a Londres, nos fuimos de viaje a Londres

    he's on a diet — está a dieta, está a or de régimen

    b) (working on, studying)
    10) (taking, consuming)
    11) (talking about income, available funds)

    she's on £30,000 — (BrE) gana 30.000 libras al año

    this round's on me — a esta ronda invito yo, esta ronda la pago yo

    it's on the house — invita la casa, atención de la casa

    14)
    b) (in) (AmE)

    II
    1)
    a) ( worn)

    she had a blue dress onllevaba (puesto) or tenía puesto un vestido azul

    with no clothes on — sin ropa, desnudo

    let's see what it looks like on — a ver cómo queda puesto; see also have on, put on

    b) ( in place)

    to sew a button oncoser or pegar* un botón

    a) ( in space)

    further onun poco más allá or más adelante

    go on up; I'll follow in a minute — tú ve subiendo que yo ya voy

    b) (in time, activity)
    c)

    on and off, off and on: we still see each other on and off todavía nos vemos de vez en cuando; it rained on and off o off and on all week — estuvo lloviendo y parando toda la semana

    d)

    on and on: the film went on and on la película se hizo interminable or (fam) pesadísima; you don't have to go on and on about it! — no hace falta que sigas dale y dale con lo mismo (fam)

    a)

    on about — (BrE colloq)

    what's she on about? — ¿de qué está hablando?, pero ¿qué dice?

    b)

    on at — (BrE colloq)


    III

    to be on\<\<light/TV/radio\>\> estar* encendido, estar* prendido (AmL); \<\<faucet\>\> estar* abierto

    the electricity/water isn't on yet — la electricidad/el agua todavía no está conectada

    b) ( on duty)

    we work four hours on, four hours off — trabajamos cuatro horas y tenemos otras cuatro de descanso

    which of the doctors is on today? — ¿qué médico está de guardia hoy?

    there's a lecture on in therehay or están dando una conferencia allí

    while the conference is on — mientras dure el congreso, hasta que termine el congreso

    the party's definitely on for Fridayla fiesta es or se hace el viernes seguro

    is the wedding still on? — ¿no se ha suspendido la boda?

    what's on at the Renoir? — (Cin, Rad, Theat, TV) ¿qué dan or (Esp tb) ponen or echan en el Renoir?

    is that play still on? — ¿sigue en cartelera la obra?

    d) (performing, playing)

    you're on! — ( Theat) a escena!

    he has been on for most of the game — ha estado jugando casi todo el partido; see also bring, come, go on

    3)
    a) (indicating agreement, acceptance) (colloq)
    b)

    not on — (esp BrE colloq)

    English-spanish dictionary > on

  • 4 go

    ɡəu
    1. 3rd person singular present tense - goes; verb
    1) (to walk, travel, move etc: He is going across the field; Go straight ahead; When did he go out?) ir
    2) (to be sent, passed on etc: Complaints have to go through the proper channels.) enviar, tramitar, pasar
    3) (to be given, sold etc: The prize goes to John Smith; The table went for $100.) vender(se), darse
    4) (to lead to: Where does this road go?) ir, llevar
    5) (to visit, to attend: He goes to school every day; I decided not to go to the movie.) ir, acudir
    6) (to be destroyed etc: This wall will have to go.) desaparecer, destruir, demoler
    7) (to proceed, be done: The meeting went very well.) ir, desarrollarse
    8) (to move away: I think it is time you were going.) irse, partir, marcharse
    9) (to disappear: My purse has gone!) desaparecer, esfumarse
    10) (to do (some action or activity): I'm going for a walk; I'm going hiking next week-end.) ir a
    11) (to fail etc: I think the clutch on this car has gone.) averiarse
    12) (to be working etc: I don't think that clock is going.) ir bien, funcionar
    13) (to become: These apples have gone bad.) volverse, ponerse
    14) (to be: Many people in the world regularly go hungry.) ir, ponerse, guardarse, colocarse
    15) (to be put: Spoons go in that drawer.) pasar, transcurrir
    16) (to pass: Time goes quickly when you are enjoying yourself.) valer, estar permitido, ser aceptable
    17) (to be used: All her pocket-money goes on sweets.) hacer
    18) (to be acceptable etc: Anything goes in this office.) ser, estar, tener
    19) (to make a particular noise: Dogs go woof, not miaow.) gastarse, utilizarse, usarse
    20) (to have a particular tune etc: How does that song go?) ser, decir
    21) (to become successful etc: She always makes a party go.) funcionar, triunfar, salir bien

    2. noun
    1) (an attempt: I'm not sure how to do it, but I'll have a go.) intento
    2) (energy: She's full of go.) energía, empuje

    3. adjective
    1) (successful: That shop is still a going concern.) próspero, que funciona bien
    2) (in existence at present: the going rate for typing manuscripts.) actual, del momento

    4. noun
    (permission: We'll start as soon as we get the go-ahead.) luz verde, visto bueno
    - going-over
    - goings-on
    - no-go
    - all go
    - be going on for
    - be going on
    - be going strong
    - from the word go
    - get going
    - give the go-by
    - go about
    - go after
    - go against
    - go along
    - go along with
    - go around
    - go around with
    - go at
    - go back
    - go back on
    - go by
    - go down
    - go far
    - go for
    - go in
    - go in for
    - go into
    - go off
    - go on
    - go on at
    - go out
    - go over
    - go round
    - go slow
    - go steady
    - go through
    - go through with
    - go too far
    - go towards
    - go up
    - go up in smoke/flames
    - go with
    - go without
    - keep going
    - make a go of something
    - make a go
    - on the go

    go1 n
    1. turno
    whose go is it? ¿a quién le toca?
    2. intento
    can I have a go? ¿puedo intentarlo yo?
    go2 vb
    1. ir / irse
    who did you go with? ¿con quién fuiste?
    2. salir
    3. ir / salir
    4. funcionar
    does this clock go? ¿funciona este reloj?
    5. volverse / quedarse
    6. desaparecer
    my wallet has gone! ¡ha desaparecido mi cartera!
    7. terminarse / acabarse
    all the cheese has gone se ha terminado el queso / no queda nada de queso
    has the pain gone? ¿se te ha pasado el dolor?
    8. pasar
    go
    tr[gəʊ]
    1 (energy) energía, empuje nombre masculino
    2 (turn) turno
    3 (try) intento
    4 (start) principio
    intransitive verb (pt went tr[went], pp gone tr[gɒn], ger going)
    1 (gen) ir
    2 (leave) marcharse, irse; (bus, train, etc) salir
    let's go! ¡vámonos!
    3 (vanish) desaparecer
    4 (function) funcionar, marchar
    5 (become) volverse, ponerse, quedarse
    to go deaf volverse sordo,-a
    6 (fit) entrar, caber
    7 (break) romperse, estropearse; (yield) ceder; (blow) fundirse
    8 (be kept) guardarse
    9 (sell) venderse
    10 (progress) ir, marchar, andar
    11 (be spent on) irse, gastarse
    12 (be available) quedar, haber
    is there any more meat going? ¿queda algo de carne?
    almost anything goes to win para ganar, casi todo vale
    14 (make a noise, gesture, etc) hacer
    16 (say) decir
    there she goes again otra vez con el mismo rollo, otra vez con la misma canción
    2 (travel) hacer, recorrer
    ready, steady, go! ¡preparados, listos, ya!
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    go on! (incredulity) ¡no me digas!, ¡vaya!, ¡anda ya! 2 (coaxing) ¡venga!, ¡adelante!
    it's no go es inútil, no hay nada que hacer
    to be all the go estar muy de moda
    to go about one's business ocuparse de sus asuntos
    to be going to estar a punto de
    they were just going to start, when it started to rain estaban a punto de empezar, cuando la lluvia hizo acto de presencia
    to go too far ir demasiado lejos, pasarse de la raya, pasarse
    to go to sleep dormirse
    to have a go at somebody criticar a alguien, meterse con alguien
    to make a go of something tener éxito en algo
    go ['go:] v, went ['wɛnt] ; gone ['gɔn 'gɑn] ; going ; goes ['go:z] vi
    1) proceed: ir
    to go slow: ir despacio
    to go shopping: ir de compras
    2) leave: irse, marcharse, salir
    let's go!: ¡vámonos!
    the train went on time: el tren salió a tiempo
    3) disappear: desaparecer, pasarse, irse
    her fear is gone: se le ha pasado el miedo
    my pen is gone!: ¡mi pluma desapareció!
    4) extend: ir, extenderse, llegar
    this road goes to the river: este camino se extiende hasta el río
    to go from top to bottom: ir de arriba abajo
    5) function: funcionar, marchar
    the car won't go: el coche no funciona
    to get something going: poner algo en marcha
    6) sell: venderse
    it goes for $15: se vende por $15
    7) progress: ir, andar, seguir
    my exam went well: me fue bien en el examen
    how did the meeting go?: ¿qué tal la reunión?
    8) become: volverse, quedarse
    he's going crazy: está volviéndose loco
    the tire went flat: la llanta se desinfló
    9) fit: caber
    it will go through the door: cabe por la puerta
    anything goes! : ¡todo vale!
    to go : faltar
    only 10 days to go: faltan sólo 10 días
    to go back on : faltar uno a (su promesa)
    to go bad spoil: estropearse, echarse a perder
    to go for : interesarse uno en, gustarle a uno (algo, alguien)
    I don't go for that: eso no me interesa
    to go off explode: estallar
    to go with match: armonizar con, hacer juego con
    go v aux
    I'm going to write a letter: voy a escribir una carta
    it's not going to last: no va a durar
    go n, pl goes
    1) attempt: intento m
    to have a go at: intentar, probar
    2) success: éxito m
    3) energy: energía f, empuje m
    to be on the go: no parar, no descansar
    go
    v.
    (§ p.,p.p.: went, gone) = andar v.
    (§pret: anduv-)
    caminar v.
    correr v.
    funcionar v.
    ir v.
    (§pres: voy, vas...), subj: vay-, imp: ib-, pret: fu-•)
    marchar v.

    I
    1. gəʊ
    1) (3rd pers sing pres goes; past went; past p gone) intransitive verb
    2)
    a) (move, travel) ir*

    who goes there? — ( Mil) ¿quién va?

    are you going my way? — ¿vas hacia el mismo sitio que yo?

    where do we go from here? — ¿y ahora qué hacemos?

    b) (start moving, acting)

    go when the lights turn greenavanza or (fam) dale cuando el semáforo se ponga verde

    ready, (get) set, go! — preparados or en sus marcas, listos ya!

    there you go — (colloq) ( handing something over) toma or aquí tienes; ( something is ready) ya está or listo

    don't go telling everybody — (colloq) no vayas a contárselo a todo el mundo

    3) (past p gone/been)
    a) ( travel to) ir*

    where are you going? — ¿adónde vas?

    to go by car/bus/plane — ir* en coche/autobús/avión

    to go on foot/horseback — ir* a pie/a caballo

    to go for a walk/drive — ir* a dar un paseo/una vuelta en coche

    to go to + inf — ir* a + inf

    they've been to see the exhibition — han visitado la exposición, han estado en la exposición

    to go and + inf — ir* a + inf

    go and see what she wantsanda or vete a ver qué quiere

    b) ( attend) ir*

    to go on a training course — hacer* un curso de capacitación

    to go on a diet — ponerse* a régimen

    to go -ing — ir* a + inf

    to go swimming/hunting — ir* a nadar/cazar

    4) (attempt, make as if to)

    to go to + inf — ir* a + inf

    5) (leave, depart) \<\<visitor\>\> irse*, marcharse (esp Esp); \<\<busain\>\> salir*

    well, I must be going — bueno, me tengo que ir ya

    to leave go — soltar*; let II 1) c)

    6)
    a) ( pass) \<\<time\>\> pasar

    it's just gone nine o'clock — (BrE) son las nueve pasadas

    b) ( disappear) \<\<headache/fear\>\> pasarse or irse* (+ me/te/le etc); \<\<energy/confidence\>\> desaparecer*

    has the pain gone? — ¿se te (or le etc) ha pasado or ido el dolor?

    c) \<\<money/food\>\> ( be spent) irse*; ( be used up) acabarse

    what do you spend it all on? - I don't know, it just goes — ¿en qué te lo gastas? - no sé, se (me) va como el agua

    the money/cream has all gone — se ha acabado el dinero/la crema

    to go on something: half his salary goes on drink — la mitad del sueldo se le va en bebida

    7)

    that sofa will have to gonos vamos (or se van etc) a tener que deshacer de ese sofá

    b) ( be sold) venderse

    the bread has all gone — no queda pan, el pan se ha vendido todo

    the painting went for £1,000 — el cuadro se vendió en 1.000 libras

    going, going, gone — a la una, a las dos, vendido

    8)
    a) (cease to function, wear out) \<\<bulb/fuse\>\> fundirse; \<\<thermostat/fan/exhaust\>\> estropearse

    her memory/eyesight is going — está fallándole or está perdiendo la memoria/la vista

    the brakes went as we... — los frenos fallaron cuando...

    b) ( die) (colloq) morir*
    a) ( remaining)

    I still have 50 pages to gotodavía me faltan or me quedan 50 páginas

    b) ( take away) (AmE)
    10)
    a) ( lead) \<\<path/road\>\> ir*, llevar
    b) (extend, range) \<\<road/railway line\>\> ir*

    it only goes as far as Croydonsólo va or llega hasta Croydon

    to go from... to... — \<\<prices/ages/period\>\> ir* de... a... or desde... hasta...

    11)
    a) ( have place) ir*; ( fit) caber*; see also go in, go into

    5 into 11 won't o doesn't go — 11 no es divisible por 5

    12)
    a) ( become)

    to go blind/deaf — quedarse ciego/sordo

    to go crazy — volverse* loco

    to go mouldy — (BrE) enmohecerse*

    to go sour — agriarse, ponerse* agrio

    b) (be, remain)

    to go barefoot/naked — ir* or andar* descalzo/desnudo

    13) (turn out, proceed, progress) ir*

    how are things going? — ¿cómo van or andan las cosas?

    14)
    a) ( be available) (only in -ing form)

    is there any coffee going? — (BrE) ¿hay café?

    it's not expensive as dishwashers go — no es caro, para lo que cuestan los lavavajillas

    15)
    a) (function, work) \<\<heater/engine/clock\>\> funcionar

    to have a lot going for onetener* muchos puntos a favor

    to have a good thing going: we've got a good thing going here — esto marcha muy bien

    b)

    to get going: the car's OK once it gets going el coche marcha bien una vez que arranca; I find it hard to get going in the mornings me cuesta mucho entrar en acción por la mañana; it's late, we'd better get going es tarde, más vale que nos vayamos; to get something going: we tried to get a fire going tratamos de hacer fuego; we need some music to get the party going hace falta un poco de música para animar la fiesta; to get somebody going: all this stupid nonsense really gets me going — estas estupideces me sacan de quicio

    c)

    to keep going — ( continue to function) aguantar; ( not stop) seguir*

    to keep a project goingmantener* a flote un proyecto

    16) (continue, last out) seguir*

    how long can you go before you need a break? — ¿cuánto aguantas sin descansar?

    we can go for weeks without seeing a soulpodemos estar or pasar semanas enteras sin ver un alma

    17)
    a) ( sound) \<\<bell/siren\>\> sonar*
    b) (make sound, movement) hacer*
    18)

    to go to + inf: everything that goes to make a good school todo lo que contribuye a que una escuela sea buena; that just goes to prove my point eso confirma lo que yo decía or prueba que tengo razón; it just goes to show: we can't leave them on their own — está visto que no los podemos dejar solos

    b) ( be used)

    to go toward something/to + inf: all their savings are going toward the trip van a gastar todos sus ahorros en el viaje; the money will go to pay the workmen — el dinero se usará para pagar a los obreros

    19) (run, be worded) \<\<poem/prayer\>\> decir*

    how does the song go? — ¿cómo es la (letra/música de la) canción?

    20)

    anything goes — todo vale, cualquier cosa está bien

    b) (be necessarily obeyed, believed)

    what the boss says goeslo que dice el jefe, va a misa

    c) (match, suit) pegar*, ir*

    that shirt and that tie don't really goesa camisa no pega or no va or no queda bien con esa corbata; see also go together, go with

    21) ( have turn) ( Games) ir*, jugar*

    2.
    vt ( say) (colloq) ir* y decir* (fam)

    that's enough of that, he goes — -ya está bueno -va y dice


    3.
    v aux (only in -ing form)
    to be going to + inf
    a) ( expressing intention) ir* a + inf

    I was just going to make some coffeeiba a or estaba por hacer café

    b) (expressing near future, prediction) ir* a + inf
    Phrasal Verbs:

    II
    noun (pl goes)
    1) c
    a) ( attempt)

    he emptied the bottle at o in one go — vació la botella de un tirón or de una sentada (fam)

    go at something/-ing: it's my first go at writing for radio es la primera vez que escribo para la radio; I want to have a go at learning Arabic quiero intentar aprender árabe; have a go prueba a ver, inténtalo; I've had a good go at the kitchen le he dado una buena pasada or un buen repaso a la cocina; it's no go es imposible; to give something a go (BrE) intentar algo; to have a go at somebody (colloq): she had a go at me for not having told her se la agarró conmigo por no habérselo dicho (fam); to make a go of something — sacar* algo adelante

    b) ( turn)

    whose go is it? — ¿a quién le toca?

    can I have a go on your typewriter? — ¿me dejas probar tu máquina de escribir?

    2) u (energy, drive) empuje m, dinamismo m

    (to be) on the go: I've been on the go all morning no he parado en toda la mañana; he's got three jobs on the go — (BrE) está haciendo tres trabajos a la vez


    III
    adjective (pred)

    all systems gotodo listo or luz verde para despegar

    [ɡǝʊ] (vb: pt went) (pp gone) (N: pl goes) When go is part of a set combination such as go cheap, go far, go down the tube, look up the other word.
    1. INTRANSITIVE VERB
    1) (=move, travel) ir

    to go and do sth — ir a hacer algo

    now you've gone and done it! * — ¡ahora sí que la has hecho buena!

    to go and see sb, go to see sb — ir a ver a algn

    to go along a corridor — ir por un pasillo

    we can talk as we go — podemos hablar por el camino

    add the sugar, stirring as you go — añada el azúcar, removiendo al mismo tiempo, añada el azúcar, sin dejar de remover

    to go at 30 mph — ir a 30 millas por hora

    to go by car/bicycle — ir en coche/bicicleta

    the train goes from London to Glasgow — el tren va de Londres a Glasgow

    to go homeirse a casa

    to go on a journey — ir de viaje

    there he goes! — ¡ahí va!

    to go to a party — ir a una fiesta

    where do we go from here? — (fig) ¿qué hacemos ahora?

    halt, who goes there? — alto, ¿quién va or vive?

    2) (=depart) [person] irse, marcharse; [train, coach] salir

    I'm going now — me voy ya, me marcho ya

    "where's Judy?" - "she's gone" — -¿dónde está Judy? -se ha ido or se ha marchado

    "food to go" — (US) "comida para llevar"

    3) euph (=die) irse
    4) (=disappear) [object] desaparecer; [money] gastarse; [time] pasar

    the cake is all gone — se ha acabado todo el pastel

    gone are the days when... — ya pasaron los días cuando...

    that sideboard will have to go — tendremos que deshacernos de ese aparador

    military service must go! — ¡fuera con el servicio militar!

    there goes my chance of promotion! — ¡adiós a mi ascenso!

    only two days to go — solo faltan dos días

    missing 1., 1)
    5) (=be sold) venderse ( for por, en)

    it went for £100 — se vendió por or en 100 libras

    going, going, gone! — (at auction) ¡a la una, a las dos, a las tres!

    6) (=extend) extenderse, llegar

    the garden goes down to the lake — el jardín se extiende or llega hasta el lago

    money doesn't go far nowadays — hoy día el dinero apenas da para nada

    he went up to £1,000 — (at auction) llegó a las 1.000 libras

    7) (=function) [machine] funcionar

    it's a magnificent car but it doesn't go — es un coche magnífico, pero no funciona

    the washing machine was going so I didn't hear the phone — la lavadora estaba en marcha, así es que no oí el teléfono

    to make sth go, to get sth going — poner algo en marcha

    8) (=endure) aguantar

    to go hungry/thirsty — pasar hambre/sed

    9) (with activities, hobbies)

    to go fishing/riding/swimming — ir a pescar/montar a caballo/nadar

    to go for a walk — dar un paseo

    to go for a swimir a nadar or a bañarse

    10) (=progress) ir

    how did the exam go? — ¿cómo te fue en el examen?

    what goes?(US) * ¿qué tal? *, ¿qué tal va? *, ¡qué hubo! (Mex, Chile) *

    to make a party go (with a swing) — dar ambiente a una fiesta

    the day went slowlyel día pasó lentamente

    all went well for him until... — todo le fue bien hasta que...

    11) (=match, combine with) [colours, clothes] hacer juego, pegar * ( with con)

    mustard and lamb don't go, mustard doesn't go with lamb — la mostaza no va bien con el cordero, la mostaza no pega con el cordero *

    12) (=become)
    For phrases with go and an adjective, such as to go bad, go soft, go pale, you should look under the adjective.

    to go red/green — ponerse rojo/verde

    you're not going to go all sentimental/shy/religious on me! — ¡no te me pongas sentimental/tímido/religioso! *, ¡no te hagas el sentimental/tímido/religioso conmigo!

    to go communist[constituency, person] volverse comunista

    to go mad — (lit, fig) volverse loco

    to go to sleepdormirse

    See:
    BECOME, GO, GET in become
    13) (=fit) caber

    4 into 12 goes 3 times — 12 entre cuatro son tres, 12 dividido entre cuatro son tres

    14) (=be accepted) valer

    anything goes *todo vale

    that goes for me too — (=applies to me) eso va también por mí; (=I agree) yo también estoy de acuerdo

    say
    15) (=fail) [material] desgastarse; [chair, branch] romperse; [elastic] ceder; [fuse, light bulb] fundirse; [sight, strength] fallar

    his health is going — su salud se está resintiendo

    his hearing/ mind is going — está perdiendo el oído/la cabeza

    his nerve was beginning to go — estaba empezando a perder la sangre fría

    her sight is going — le está empezando a fallar la vista

    my voice has gone — me he quedado afónico

    16) (=be kept) ir

    where does this book go? — ¿dónde va este libro?

    17) (=be available)

    is there any tea going?(=is there any left?) ¿queda té?; (=will you get me one?) ¿me haces un té?

    18) (=get underway)

    whose turn is it to go? (in game) ¿a quién le toca?, ¿quién va ahora?

    go! — (Sport) ¡ya!

    all systems go — (Space) (also fig) todo listo

    - there you go again!
    19) (=be destined) [inheritance] pasar; [fund] destinarse

    all his money goes on drink — se le va todo el dinero en alcohol

    the inheritance went to his nephew — la herencia pasó a su sobrino

    the money will go towards the holiday — el dinero será para las vacaciones

    20) (=sound) [doorbell, phone] sonar
    21) (=run)

    how does that song go?[tune] ¿cómo va esa canción?; [words] ¿cómo es la letra de esa canción?

    the story goes that... — según dicen...

    22) (=do) hacer
    23) * (=go to the toilet) ir al baño

    it's a fairly good garage as garages go — es un garaje bastante bueno, para como son normalmente los garajes

    he's not bad, as estate agents go — no es un mal agente inmobiliario, dentro de lo que cabe

    let's get going! — (=be on our way) ¡vamos!, ¡vámonos!, ¡ándale! (Mex); (=start sth) ¡manos a la obra!, ¡adelante!

    to get going on or with sth — ponerse con algo

    I've got to get going on or with my tax — tengo que ponerme con los impuestos

    once he gets going... — una vez que se pone..., una vez que empieza...

    to keep going — (=moving forward) seguir; (=enduring) resistir, aguantar; (=functioning) seguir funcionando

    to keep sb going: this medicine kept him going — esta medicina le daba fuerzas para seguir

    to keep sth going, the workers are trying to keep the factory going — los trabajadores están intentando mantener la fábrica en funcionamiento or en marcha

    to let sb go — (=release) soltar a algn; euph (=make redundant) despedir a algn

    let (me) go! — ¡suéltame!

    you're wrong, but we'll let it go — no llevas razón, pero vamos a dejarlo así

    to let o.s. go — (physically) dejarse, descuidarse; (=have fun) soltarse el pelo *

    to let go of sth/sb — soltar algo/a algn

    far 1., 2)
    2. TRANSITIVE VERB
    1) (=travel) [+ route] hacer

    which route does the number 29 go? — ¿qué itinerario hace el 29?

    which way are you going? — ¿por dónde vais a ir?, ¿qué camino vais a tomar?

    we had only gone a few kilometres when... — solo llevábamos unos kilómetros cuando...

    to go it —

    distance 1., 1)
    2) (=make) hacer

    the car went "bang!" — el coche hizo "bang"

    3) * (=say) soltar *

    "shut up!" he goes — -¡cállate! -suelta

    he goes to me, "what do you want?" — va y me dice or me suelta: -¿qué quieres? *

    4) (Gambling) (=bet) apostar

    he went £50 on the red — apostó 50 libras al rojo

    I can only go £15 — solo puedo llegar a 15 libras

    5) *
    - go one better
    - go it alone
    3.
    MODAL VERB ir

    I'm going/I was going to do it — voy/iba a hacerlo

    to go doing sth

    don't go getting upset * — venga, no te enfades

    to go looking for sth/sb — ir a buscar algo/a algn

    4. NOUN
    1) (=turn)

    whose go is it? — ¿a quién le toca?

    2) (=attempt) intento m

    to have a go (at doing sth) — probar (a hacer algo)

    shall I have a go? — ¿pruebo yo?, ¿lo intento yo?

    to have another go — probar otra vez, intentarlo otra vez

    at or in one go — de un (solo) golpe

    3) * (=bout)

    they've had a rough go of it — lo han pasado mal, han pasado una mala racha

    4) * (=energy) empuje m, energía f

    to be full of go — estar lleno de empuje or energía

    there's no go about him — no tiene empuje or energía

    5) * (=success)

    to make a go of sth — tener éxito en algo

    6)
    - have a go at sb

    on the go —

    5.
    ADJECTIVE
    (Space)

    all systems are go — (lit, fig) todo listo

    See:
    COME, GO in come
    * * *

    I
    1. [gəʊ]
    1) (3rd pers sing pres goes; past went; past p gone) intransitive verb
    2)
    a) (move, travel) ir*

    who goes there? — ( Mil) ¿quién va?

    are you going my way? — ¿vas hacia el mismo sitio que yo?

    where do we go from here? — ¿y ahora qué hacemos?

    b) (start moving, acting)

    go when the lights turn greenavanza or (fam) dale cuando el semáforo se ponga verde

    ready, (get) set, go! — preparados or en sus marcas, listos ya!

    there you go — (colloq) ( handing something over) toma or aquí tienes; ( something is ready) ya está or listo

    don't go telling everybody — (colloq) no vayas a contárselo a todo el mundo

    3) (past p gone/been)
    a) ( travel to) ir*

    where are you going? — ¿adónde vas?

    to go by car/bus/plane — ir* en coche/autobús/avión

    to go on foot/horseback — ir* a pie/a caballo

    to go for a walk/drive — ir* a dar un paseo/una vuelta en coche

    to go to + inf — ir* a + inf

    they've been to see the exhibition — han visitado la exposición, han estado en la exposición

    to go and + inf — ir* a + inf

    go and see what she wantsanda or vete a ver qué quiere

    b) ( attend) ir*

    to go on a training course — hacer* un curso de capacitación

    to go on a diet — ponerse* a régimen

    to go -ing — ir* a + inf

    to go swimming/hunting — ir* a nadar/cazar

    4) (attempt, make as if to)

    to go to + inf — ir* a + inf

    5) (leave, depart) \<\<visitor\>\> irse*, marcharse (esp Esp); \<\<bus/train\>\> salir*

    well, I must be going — bueno, me tengo que ir ya

    to leave go — soltar*; let II 1) c)

    6)
    a) ( pass) \<\<time\>\> pasar

    it's just gone nine o'clock — (BrE) son las nueve pasadas

    b) ( disappear) \<\<headache/fear\>\> pasarse or irse* (+ me/te/le etc); \<\<energy/confidence\>\> desaparecer*

    has the pain gone? — ¿se te (or le etc) ha pasado or ido el dolor?

    c) \<\<money/food\>\> ( be spent) irse*; ( be used up) acabarse

    what do you spend it all on? - I don't know, it just goes — ¿en qué te lo gastas? - no sé, se (me) va como el agua

    the money/cream has all gone — se ha acabado el dinero/la crema

    to go on something: half his salary goes on drink — la mitad del sueldo se le va en bebida

    7)

    that sofa will have to gonos vamos (or se van etc) a tener que deshacer de ese sofá

    b) ( be sold) venderse

    the bread has all gone — no queda pan, el pan se ha vendido todo

    the painting went for £1,000 — el cuadro se vendió en 1.000 libras

    going, going, gone — a la una, a las dos, vendido

    8)
    a) (cease to function, wear out) \<\<bulb/fuse\>\> fundirse; \<\<thermostat/fan/exhaust\>\> estropearse

    her memory/eyesight is going — está fallándole or está perdiendo la memoria/la vista

    the brakes went as we... — los frenos fallaron cuando...

    b) ( die) (colloq) morir*
    a) ( remaining)

    I still have 50 pages to gotodavía me faltan or me quedan 50 páginas

    b) ( take away) (AmE)
    10)
    a) ( lead) \<\<path/road\>\> ir*, llevar
    b) (extend, range) \<\<road/railway line\>\> ir*

    it only goes as far as Croydonsólo va or llega hasta Croydon

    to go from... to... — \<\<prices/ages/period\>\> ir* de... a... or desde... hasta...

    11)
    a) ( have place) ir*; ( fit) caber*; see also go in, go into

    5 into 11 won't o doesn't go — 11 no es divisible por 5

    12)
    a) ( become)

    to go blind/deaf — quedarse ciego/sordo

    to go crazy — volverse* loco

    to go mouldy — (BrE) enmohecerse*

    to go sour — agriarse, ponerse* agrio

    b) (be, remain)

    to go barefoot/naked — ir* or andar* descalzo/desnudo

    13) (turn out, proceed, progress) ir*

    how are things going? — ¿cómo van or andan las cosas?

    14)
    a) ( be available) (only in -ing form)

    is there any coffee going? — (BrE) ¿hay café?

    it's not expensive as dishwashers go — no es caro, para lo que cuestan los lavavajillas

    15)
    a) (function, work) \<\<heater/engine/clock\>\> funcionar

    to have a lot going for onetener* muchos puntos a favor

    to have a good thing going: we've got a good thing going here — esto marcha muy bien

    b)

    to get going: the car's OK once it gets going el coche marcha bien una vez que arranca; I find it hard to get going in the mornings me cuesta mucho entrar en acción por la mañana; it's late, we'd better get going es tarde, más vale que nos vayamos; to get something going: we tried to get a fire going tratamos de hacer fuego; we need some music to get the party going hace falta un poco de música para animar la fiesta; to get somebody going: all this stupid nonsense really gets me going — estas estupideces me sacan de quicio

    c)

    to keep going — ( continue to function) aguantar; ( not stop) seguir*

    to keep a project goingmantener* a flote un proyecto

    16) (continue, last out) seguir*

    how long can you go before you need a break? — ¿cuánto aguantas sin descansar?

    we can go for weeks without seeing a soulpodemos estar or pasar semanas enteras sin ver un alma

    17)
    a) ( sound) \<\<bell/siren\>\> sonar*
    b) (make sound, movement) hacer*
    18)

    to go to + inf: everything that goes to make a good school todo lo que contribuye a que una escuela sea buena; that just goes to prove my point eso confirma lo que yo decía or prueba que tengo razón; it just goes to show: we can't leave them on their own — está visto que no los podemos dejar solos

    b) ( be used)

    to go toward something/to + inf: all their savings are going toward the trip van a gastar todos sus ahorros en el viaje; the money will go to pay the workmen — el dinero se usará para pagar a los obreros

    19) (run, be worded) \<\<poem/prayer\>\> decir*

    how does the song go? — ¿cómo es la (letra/música de la) canción?

    20)

    anything goes — todo vale, cualquier cosa está bien

    b) (be necessarily obeyed, believed)

    what the boss says goeslo que dice el jefe, va a misa

    c) (match, suit) pegar*, ir*

    that shirt and that tie don't really goesa camisa no pega or no va or no queda bien con esa corbata; see also go together, go with

    21) ( have turn) ( Games) ir*, jugar*

    2.
    vt ( say) (colloq) ir* y decir* (fam)

    that's enough of that, he goes — -ya está bueno -va y dice


    3.
    v aux (only in -ing form)
    to be going to + inf
    a) ( expressing intention) ir* a + inf

    I was just going to make some coffeeiba a or estaba por hacer café

    b) (expressing near future, prediction) ir* a + inf
    Phrasal Verbs:

    II
    noun (pl goes)
    1) c
    a) ( attempt)

    he emptied the bottle at o in one go — vació la botella de un tirón or de una sentada (fam)

    go at something/-ing: it's my first go at writing for radio es la primera vez que escribo para la radio; I want to have a go at learning Arabic quiero intentar aprender árabe; have a go prueba a ver, inténtalo; I've had a good go at the kitchen le he dado una buena pasada or un buen repaso a la cocina; it's no go es imposible; to give something a go (BrE) intentar algo; to have a go at somebody (colloq): she had a go at me for not having told her se la agarró conmigo por no habérselo dicho (fam); to make a go of something — sacar* algo adelante

    b) ( turn)

    whose go is it? — ¿a quién le toca?

    can I have a go on your typewriter? — ¿me dejas probar tu máquina de escribir?

    2) u (energy, drive) empuje m, dinamismo m

    (to be) on the go: I've been on the go all morning no he parado en toda la mañana; he's got three jobs on the go — (BrE) está haciendo tres trabajos a la vez


    III
    adjective (pred)

    all systems gotodo listo or luz verde para despegar

    English-spanish dictionary > go

  • 5 tranquilidad

    f.
    1 calm, peacefulness (sosiego) (de lugar, música, vida).
    2 peace of mind (falta de preocupaciones).
    para mayor tranquilidad to be on the safe side
    para tu tranquilidad to put your mind at rest
    3 clearness.
    4 calm.
    5 tranquility, calm, quiet, calmness.
    * * *
    1 (quietud) calmness, tranquillity (US tranquility); (sosiego) peace and quiet
    \
    para mayor tranquilidad to be on the safe side
    para tu tranquilidad for your own peace of mind
    perder la tranquilidad to get het up
    paz y tranquilidad peace and quiet
    * * *
    noun f.
    tranquility, quietness
    * * *
    SF
    1) (=placidez) peace

    ¡qué tranquilidad se respira en el campo! — the countryside is so peaceful!

    2) (=falta de prisa)
    3) (=aplomo) calm
    4) (=falta de preocupación)

    para mayor tranquilidad llama a tus padres — call your parents, to put your mind at rest

    ¡qué tranquilidad! ya se han acabado los exámenes — what a relief, the exams are over at last!

    puedes decírmelo con total tranquilidad, no se lo contaré a nadie — you're quite safe telling me, I won't tell anyone

    5) (=descaro)

    dijo con toda tranquilidad que no pensaba pagarshe said quite calmly o as cool as you please o like that she didn't intend to pay

    * * *
    a) ( calma) peace

    la tranquilidad del campothe peace o tranquility of the countryside

    llámame a la hora que sea, con toda tranquilidad — feel free to call me at any time

    * * *
    = quiet, ease, reassurance, serenity, quietness, peace of mind, calm, calmness, tranquillity [tranquility, -USA], stillness.
    Ex. During the parliamentary debates he pointed out the advantages to the public that would accrue from such havens of quiet and reasonableness as the library.
    Ex. Reaching such a point of ease may be a long haul with some children.
    Ex. Such reassurance becomes particularly important if the inquirer has not sampled the file, either in a printed format or in browsing online.
    Ex. The state capital where she worked as a reference librarian has an almost rural serenity about it.
    Ex. Study space in the library was most used by groups of unsupervised pupils, of different ages, browsing and studying, requiring different levels of quietness.
    Ex. The article is entitled 'Licensing of digital publications: peace of mind for research libraries or an expensive nightmare?'.
    Ex. Undue haste and panic can be minimized by calm, purposeful behavior that is reassuring to the public.
    Ex. Patience, calmness and clear thinking must be the virtues to aspire to in such circumstances.
    Ex. There are only a few really large areas of tranquillity left in England and we must all work together to protect them.
    Ex. Today is day one of my twenty one day challenge -- spending a minimum of 10 minutes a day in quiet stillness.
    ----
    * con toda tranquilidad = casually.
    * con tranquilidad = tranquilly.
    * oasis de tranquilidad = calm oasis.
    * perturbar la paz y la tranquilidad = disturb + the peace and tranquillity.
    * * *
    a) ( calma) peace

    la tranquilidad del campothe peace o tranquility of the countryside

    llámame a la hora que sea, con toda tranquilidad — feel free to call me at any time

    * * *
    = quiet, ease, reassurance, serenity, quietness, peace of mind, calm, calmness, tranquillity [tranquility, -USA], stillness.

    Ex: During the parliamentary debates he pointed out the advantages to the public that would accrue from such havens of quiet and reasonableness as the library.

    Ex: Reaching such a point of ease may be a long haul with some children.
    Ex: Such reassurance becomes particularly important if the inquirer has not sampled the file, either in a printed format or in browsing online.
    Ex: The state capital where she worked as a reference librarian has an almost rural serenity about it.
    Ex: Study space in the library was most used by groups of unsupervised pupils, of different ages, browsing and studying, requiring different levels of quietness.
    Ex: The article is entitled 'Licensing of digital publications: peace of mind for research libraries or an expensive nightmare?'.
    Ex: Undue haste and panic can be minimized by calm, purposeful behavior that is reassuring to the public.
    Ex: Patience, calmness and clear thinking must be the virtues to aspire to in such circumstances.
    Ex: There are only a few really large areas of tranquillity left in England and we must all work together to protect them.
    Ex: Today is day one of my twenty one day challenge -- spending a minimum of 10 minutes a day in quiet stillness.
    * con toda tranquilidad = casually.
    * con tranquilidad = tranquilly.
    * oasis de tranquilidad = calm oasis.
    * perturbar la paz y la tranquilidad = disturb + the peace and tranquillity.

    * * *
    1 (calma) peace
    la tranquilidad del campo the peace o tranquility of the countryside
    no he tenido ni un minuto de tranquilidad en toda la semana I haven't had a moment's peace all week
    llamemos a la estación para mayor tranquilidad let's call the station just to be on the safe side o to make absolutely sure
    necesita paz y tranquilidad she needs some peace and quiet
    para poder trabajar con tranquilidad to be able to work in peace
    léelo con tranquilidad read it at your leisure o in your own time
    respondió con tranquilidad she replied calmly
    2
    (falta de preocupación): llámame a la hora que sea, con toda tranquilidad feel free to call me at any time
    * * *

     

    tranquilidad sustantivo femenino
    a) ( calma) peace;


    con tranquilidad ( sin prisas) at my (o your etc) leisure;

    ( sin nerviosismo) calmly

    llámame a la hora que sea, con toda tranquilidad feel free to call me at any time;

    lo hice para mi propia tranquilidad I did it for my own peace of mind
    tranquilidad sustantivo femenino
    1 (sosiego, quietud) stillness, tranquillity
    2 (serenidad) calmness, tranquillity, US tranquility
    3 (despreocupación) se lo toma con una tranquilidad pasmosa, he takes it incredibly calmly
    te puede despedir con toda tranquilidad, he can fire you without a moment's worry
    ' tranquilidad' also found in these entries:
    Spanish:
    flema
    - paz
    - quietud
    - respirar
    - revolucionar
    - añorar
    - descanso
    - romper
    English:
    calm
    - ease
    - peace
    - peacefulness
    - quiet
    - quietness
    - quietud
    - stillness
    - tranquillity
    - tranquility
    * * *
    1. [sosiego] [de lugar, calle, tarde, vida] calm, peacefulness;
    [de ambiente, tono de voz] quietness, calmness; [de mar] calmness; [de movimientos, paso] unhurriedness, calmness;
    ¡qué tranquilidad se respira aquí! it's so peaceful here!;
    el presidente pidió tranquilidad a los ciudadanos the president called on citizens to remain calm;
    piénsalo con tranquilidad take your time to think it over;
    se tomó la noticia con mucha tranquilidad she took the news very calmly
    2. [falta de preocupaciones] peace of mind;
    para mayor tranquilidad to be on the safe side;
    para tu tranquilidad to put your mind at rest
    3. [de carácter] calmness, calm
    4. [despreocupación] calm;
    me extrañó la aparente tranquilidad con la que siguió su camino I was surprised by how calmly she seemed to just carry on;
    puedes llamar por teléfono con toda tranquilidad please feel free to use the phone;
    ¿puedo servirme más? – ¡con toda tranquilidad! can I have some more? – feel free!
    5. [de conciencia] clearness;
    la tranquilidad que te da saber que has hecho lo que debías the peace of mind you get from knowing you've done what you had to do
    * * *
    f calm, quietness;
    para tu tranquilidad for your peace of mind
    * * *
    : tranquility, peace
    * * *
    1. (paz) quiet / peace
    2. (calma) calm

    Spanish-English dictionary > tranquilidad

  • 6 Hopper, Jerry

    1907-1988
       Guionista de radio, director de casting y montador, Jerry Hopper debuta como director en 1952. Aso ciado a Paramount durante la mayor parte de su trayectoria profesional, siguio un camino inverso al de muchos realizadores que empezaron en los 50, comenzando en el cine y terminando en la television. En uno y otro medio, su radio de accion es amplio: comedias, westerns, peliculas de ambiente criminal y de aventuras… No hay nada demasiado positivo que decir de su obra, aunque tampoco demasiado negativo: es, simplemente, un profesional correcto. El ultimo filme que dirigio es el western Madron, del que se dice que es la primera pelicula filmada en Israel en la que el tema no tiene nada que ver con ese pais.
        Pony Express (El triunfo de Buffalo Bill). 1953. 101 minutos. Technicolor. Paramount. Charlton Heston, Rhonda Fleming, Jan Sterling.
        Smoke Signal (Cara a la muerte). 1955. 88 minutos. Technicolor. Universal. Dana Andrews, Piper Laurie, Rex Reason.
        The Missouri Traveller. 1958. 103 minutos. Technicolor. Walt Disney. Brandon De Wilde, Lee Marvin, Mary Hosford.
        Madron. 1970. 92 min. Eastmancolor. 4 Star. Richard Boone, Leslie Caron.

    English-Spanish dictionary of western films > Hopper, Jerry

  • 7 seguir

    v.
    1 to follow.
    tú ve delante, que yo te sigo you go ahead, I'll follow o I'll go behind
    seguir algo de cerca to follow o monitor something closely (desarrollo, resultados)
    Ellos siguen la caravana They follow the convoy.
    Eso es lo que sigue That is what follows.
    2 to follow.
    me parece que nos siguen I think we're being followed
    3 to continue, to resume.
    Me sigue el dolor My pain persists.
    4 to continue, to go on.
    ¡sigue, no te pares! go o carry on, don't stop!
    aquí se baja él, yo sigo he's getting out here, I'm going on (al taxista)
    sigo trabajando en la fábrica I'm still working at the factory
    debes seguir haciéndolo you should keep on o carry on doing it
    sigo pensando que está mal I still think it's wrong
    sigue enferma/en el hospital she's still ill/in hospital
    ¿qué tal sigue la familia? how's the family getting on o keeping?
    5 to keep on, to go along, to carry on, to continue.
    María se sigue haciendo daño Mary keeps on hurting herself.
    6 to continue to be, to continue being, to keep, to keep being.
    Las chicas siguen testarudas The girls continue to be stubborn.
    7 to obey, to keep.
    Las chicas siguen las reglas The girls obey the rules.
    8 to imitate, to follow.
    Los fanáticos siguen al cantante The fans imitate the singer.
    9 to come afterwards, to come next, to come after, to come along.
    Algo bueno sigue Something good comes afterwards.
    * * *
    (e changes to i in certain persons of certain tenses; gu changes to g before a and o)
    Present Indicative
    sigo, sigues, sigue, seguimos, seguís, siguen.
    Past Indicative
    seguí, seguiste, siguió, seguimos, seguisteis, siguieron.
    Present Subjunctive
    Imperfect Subjunctive
    Future Subjunctive
    Imperative
    sigue (tú), siga (él/Vd.), sigamos (nos.), seguid (vos.), sigan (ellos/Vds.).
    * * *
    verb
    * * *
    1. VT
    1) (=perseguir) [+ persona, pista] to follow; [+ indicio] to follow up; [+ presa] to chase, pursue

    ella llegó primero, seguida del embajador — she arrived first, followed by the ambassador

    2) (=estar atento a) [+ programa de TV] to watch, follow; [+ programa de radio] to listen to, follow; [+ proceso, progreso] to monitor, follow up; [+ satélite] to track
    3) (=hacer caso de) [+ consejo] to follow, take; [+ instrucciones, doctrina, líder] to follow
    4) [+ rumbo, dirección] to follow

    siga esta calle y al final gire a la derechacarry on up o follow this street and turn right at the end

    seguir su curso, el proyecto sigue su curso — the project is still on course, the project continues on (its) course

    5) (=entender) [+ razonamiento] to follow

    ¿me sigues? — are you with me?

    6) (Educ) [+ curso] to take, do
    7) [+ mujer] to court
    2. VI
    1) (=continuar) to go on, carry on

    ¿quieres que sigamos? — shall we go on?

    ¡siga! — (=hable) go on!, carry on; LAm (=pase) come in

    ¡síguele! — Méx go on!

    "sigue" — [en carta] P.T.O.; [en libro] continued

    2)

    seguir adelante[persona] to go on, carry on; [acontecimiento] to go ahead

    adelante 1)
    3) [en estado, situación] to be still

    ¿cómo sigue? — how is he?

    que siga usted bien — keep well, look after yourself

    seguimos sin teléfono — we still haven't got a phone

    4)

    seguir haciendo algo — to go on doing sth, carry on doing sth

    siguió mirándolahe went on o carried on looking at her

    el ordenador seguía funcionando — the computer carried on working, the computer was still working

    5) (=venir a continuación) to follow, follow on

    entre otros ejemplos destacan los que siguen — amongst other examples, the following stand out

    seguir a algo, las horas que siguieron a la tragedia — the hours following o that followed the tragedy

    3.
    See:
    * * *
    1.
    verbo transitivo
    1) <persona/vehículo/presa> to follow

    camina muy rápido, no la puedo seguir — she walks very fast, I can't keep up with her

    el que la sigue la consigue — (fam) if at first you don't succeed, try, try again

    2) <camino/ruta>

    siga esta carretera hasta llegar al puentego along o follow this road as far as the bridge

    3) ( en el tiempo) to follow

    seguir a algo/alguien — to follow something/somebody

    4)
    a) <instrucciones/consejo/flecha> to follow
    b) ( basarse en) <autor/teoría/método/tradición> to follow
    5)
    a) <trámite/procedimiento> to follow
    b) (Educ) < curso> to take

    estoy siguiendo un curso de fotografíaI'm doing o taking a photography course

    6)
    a) <explicaciones/profesor> to follow

    dicta demasiado rápido, no la puedo seguir — she dictates too quickly, I can't keep up

    ¿me siguen? — are you with me?

    no sigo ese programa — I don't watch that program, I'm not following that program

    2.
    seguir vi
    1)
    a) ( por un camino) to go on

    siga derecho or todo recto hasta el final de la calle — keep o go straight on to the end of the street

    seguir de largo — (AmL) to go straight past

    b)
    c) (Col, Ven) ( entrar)

    siga por favor — come in, please

    2) (en lugar, estado)

    ¿tus padres siguen en Ginebra? — are your parents still in Geneva?

    sigue soltera/tan bonita como siempre — she's still single/as pretty as ever

    si las cosas siguen así... — if things carry on like this...

    si sigue así de trabajador, llegará lejos — if he carries on working as hard as this, he'll go a long way

    3)
    a) tareas/buen tiempo/lluvia to continue; rumores to persist
    b)

    seguir + ger: sigo pensando que deberíamos haber ido I still think we ought to have gone; sigue leyendo tú you read now; seguiré haciéndolo a mi manera — I'll go on o carry on doing it my way, I shall continue to do it my way (frml)

    4)
    a) (venir después, estar contiguo)
    b) historia/poema to continue

    ¿cómo sigue la canción? — how does the song go on?

    3.
    seguirse v pron (en 3a pers)

    de esto se sigue que... — it follows from this that...

    * * *
    = accord with, adhere to, chase, conform to, espouse, fit, follow, keep to, observe, pursue, run along, stay, stick to, proceed, overlay, carry on, go ahead, soldier on, succeed, hew to, overlie, keep up, roll on.
    Ex. So while that tracing may have accorded with a rule, it violated common sense.
    Ex. Since BC adheres closely to the educational and scientific consensus, BC found most favour with libraries in educational establishments.
    Ex. Also, in controlled indexing language data bases, there is often an assumption that a user will be prepared to chase strings of references or to consult a sometimes complex thesaurus.
    Ex. These basic permutation rules are modified somewhat to conform to bibliographic requirements.
    Ex. Most respondents espoused the latter view as an appropriate response to IT developments to date.
    Ex. Especially if the new subject is one which upsets the previous structure of relationships, it will be difficult to fit into the existing order.
    Ex. An abstract covers all of the main points made in the original document, and usually follows the style and arrangement of the parent document.
    Ex. Obviously, once a choice of citation order has been made it must be kept to, otherwise, chaos will result.
    Ex. It is worth briefly observing a general approach to the creation of a data base.
    Ex. All effective indexes must have some common facets if only because the audience does not alter merely because the indexer chooses to pursue certain indexing practices.
    Ex. Whevener logical processes of thought are employed - that is, whenever thought for a time runs along an accepted groove - there is an opportunity for the machine.
    Ex. What is possibly less easy is to making sure that the guiding stays clean, neat and accurate.
    Ex. It might be striking to outline the instrumentalities of the future more spectacularly, rather than to stick closely to methods and elements now known.
    Ex. Before we proceed to look at the operators in detail, a couple of examples may help to make the layout clearer.
    Ex. There may be a very flexible communication system that overlays the administrative structure, or there may be a fairly rigid pattern of communication that adheres to the administrative lines of authority.
    Ex. If a child detects that no very strong value is placed on reading then he feels no compulsion to develop his own reading skill beyond the minimal, functional level we all need simply to carry on our daily lives in our print-dominated society.
    Ex. A plan for the construction and implementation phases will be drawn up, if it is decided to go ahead = Si se decide continuar, se elaborará un plan para las fases de construcción y puesta en práctica.
    Ex. Russell soldiered on in 'Principles of Mathematics', he pleaded a distinction between analysis by way of philosophical definitions and analysis by way of mathematical definitions.
    Ex. In 1964 he was promoted to Associate Director of the Processing Department where he succeeded John Cronin as Director four years later.
    Ex. The structure adopted hews to the theoretical model of the resilient organization as described by Enright.
    Ex. The disputes between islanders and outsiders overlie the deeper problem of administrative denial of indigenous lagoon rights.
    Ex. He was told to ' keep up whatever it is he was doing' because he was doing great!.
    Ex. But to make matters worse, and as the drought rolls on, it is very likely that it won't rain again until October or November.
    ----
    * camino a seguir, el = way forward, the.
    * como siga así = at this rate.
    * como sigue = as follows.
    * debate + seguir = debate + rage.
    * difícil de seguir = heavy going.
    * el camino a seguir = the way ahead, the way to go.
    * hay que seguir adelante = the show must go on.
    * indicar el camino a seguir = point + the way forward.
    * indicar el camino a seguir para = point + the way to.
    * las cosas siguen igual = business as usual.
    * la vida + seguir = life + go on.
    * modelos a seguir = lessons learned [lessons learnt].
    * mostrar el camino a seguir = point + the way forward.
    * no saber cómo seguir = be stuck, get + stuck.
    * no seguir una norma = fall (far) short of + norm.
    * pautas a seguir = best practices, lessons learned [lessons learnt].
    * pendiente de seguir la última moda = fashion-conscious.
    * procedimiento a seguir = code of practice.
    * que sigue = ensuing.
    * que sigue una norma = compliant (with).
    * que uno sigue a su propio ritmo = self-paced, self-guided.
    * resignarse y seguir adelante = bite + the bullet.
    * seguir activo = remain + in being, remain + in place.
    * seguir adelante = go forward, forge + ahead, forge + forward, go ahead, go straight ahead, carry through, move along, move forward, press forward (with), move + forward, continue on + Posesivo + way, move on.
    * seguir adelante con = go ahead with, stick with.
    * seguir a flote = stay in + business, stay + afloat.
    * seguir al día = remain on top of.
    * seguir Algo al pie de la letra = follow + Nombre + to the letter.
    * seguir Algo a rajatabla = follow + Nombre + to the letter.
    * seguir al pie de la letra = keep + strictly to the letter.
    * seguir al pie del cañón = soldier on.
    * seguir a rajatabla = keep + strictly to the letter.
    * seguir así = keep + it up, keep up + the good work, keep up + the great work.
    * seguir avanzando = forge + ahead, forge + forward.
    * seguir caminando = continue on + Posesivo + way.
    * seguir como antes = go on + as before.
    * seguir como modelo = pattern.
    * seguir con = go on with, maintain + continuity, maintain + momentum, stick at.
    * seguir con Algo = take + Nombre + further.
    * seguir con el buen hacer = keep up + the good work, keep up + the great work.
    * seguir con el control = stay in + control.
    * seguir con el mando = stay in + control.
    * seguir con + Posesivo + vida normal = get on with + Posesivo + life.
    * seguir considerando = consider + further.
    * seguir de cerca = monitor, stay in + control, keep + track of.
    * seguir desarrollando = develop + further.
    * seguir el buen camino = keep on + the right track, keep on + the straight and narrow.
    * seguir el camino de la verdad = keep on + the straight and narrow.
    * seguir el camino más ético = take + the high ground, take + the high road.
    * seguir el debate = follow + the thread.
    * seguir el ejemplo = follow + the lead, take after.
    * seguir el ejemplo de = take + Posesivo + cue from, take + a cue from.
    * seguir el ejemplo de Alguien = take + a leaf out of + Posesivo + book, follow + Posesivo + example.
    * seguir el hilo = follow + the thread.
    * seguir el ritmo de Algo o Alguien = keep up with + pace.
    * seguir en contacto = stay + tuned.
    * seguir en contacto (con) = stay in + touch (with), keep in + touch (with).
    * seguir en existencia = remain + in being.
    * seguir en la brecha = soldier on.
    * seguir en pie = hold + Posesivo + own, hold up.
    * seguir entre los primeros = remain on top.
    * seguir enviando + Nombre = keep + Nombre + coming.
    * seguir este camino = go along + this road.
    * seguir este rumbo = proceed + along this way.
    * seguir + Gerundio = keep on + Gerundio.
    * seguir haciéndolo así = keep up + the good work.
    * seguir haciéndolo bien = keep up + the good work.
    * seguir haciendo lo mismo = business as usual.
    * seguir igual = be none the worse for wear.
    * seguir inmediatamente = fast on the heels of, on the heels of.
    * seguir inmediatamente a = come on + the heels of.
    * seguir irreconciliable con = remain + unreconciled to.
    * seguir la conversación = follow + the thread.
    * seguir la corazonada de uno = play + Posesivo + hunches.
    * seguir la corriente = go with + the flow, go along with + the flow.
    * seguir la iniciativa = follow + the lead.
    * seguir la marcha de = monitor.
    * seguir la moda = catch + the fever.
    * seguir la pista = follow up, track, follow through, shadow, track down.
    * seguir la pista a un documento = chase + item.
    * seguir la pista de = keep + track of.
    * seguir la trayectoria = follow up, follow through.
    * seguirle el juego a, seguirle la corriente a = play along with.
    * seguirle la corriente a = play along with.
    * seguir levantado = stay up.
    * seguir líneas diferentes = be on different lines.
    * seguir lo mismo = remain + the same.
    * seguir los pasos de = follow in + the footsteps of.
    * seguir malgastando el dinero = throw + good money after bad.
    * seguir opuesto a = remain + unreconciled to.
    * seguir por delante de = keep + one step ahead of.
    * seguir por el buen camino = keep out of + trouble, keep on + the right track.
    * seguir + Posesivo + pasos = follow in + Posesivo + footsteps.
    * seguir progresando = forge + ahead, forge + forward.
    * seguirse = ensue.
    * seguir siendo = remain.
    * seguir siendo + Adjetivo = remain + Adjetivo.
    * seguir siendo lo mismo = remain + the same.
    * seguir sin agraciarse con = remain + unreconciled to.
    * seguir sin haberse traducido = remain + untranslated.
    * seguir sin reconciliarse con = remain + unreconciled to.
    * seguir sin traducirse = remain + untranslated.
    * seguir tirando el dinero = throw + good money after bad.
    * seguir trabajando aceptando una limitación = work (a)round + shortcoming, work (a)round + limitation, work (a)round + constraints.
    * seguir trabajando así = keep up + the good work.
    * seguir trabajando bien = keep up + the good work.
    * seguir tratando = discuss + further.
    * seguir una dirección = follow + path, take + path.
    * seguir una escala = fall along + a continuum.
    * seguir una estrategia = take + tack.
    * seguir una filosofía = espouse + philosophy.
    * seguir una metodología = adopt + approach.
    * seguir una práctica = adopt + practice.
    * seguir una táctica = take + tack.
    * seguir una trayectoria = follow + track.
    * seguir un camino = take + path, take + direction, tread + path, walk + path.
    * seguir un camino diferente = strike out on + a different path.
    * seguir un consejo = take + advice.
    * seguir un curso de acción = follow + track.
    * seguir un método = take + approach.
    * seguir un modelo = embrace + model, conform to + image.
    * seguir unos pasos = follow + steps.
    * seguir un patrón = conform to + image.
    * seguir un principio = adopt + convention.
    * seguir un rumbo diferente = take + a different turn.
    * seguir + Verbo = still + Verbo.
    * seguir vigente = hold + Posesivo + own.
    * seguir viviendo = live on.
    * seguir vivo = live on, stay + alive.
    * siguiendo = along.
    * siguiendo un estilo indicativo = indicatively.
    * si sigue así = at this rate.
    * si todo sigue igual = all (other) things being equal.
    * tiempo + seguir su marcha inexorable = time + march on.
    * * *
    1.
    verbo transitivo
    1) <persona/vehículo/presa> to follow

    camina muy rápido, no la puedo seguir — she walks very fast, I can't keep up with her

    el que la sigue la consigue — (fam) if at first you don't succeed, try, try again

    2) <camino/ruta>

    siga esta carretera hasta llegar al puentego along o follow this road as far as the bridge

    3) ( en el tiempo) to follow

    seguir a algo/alguien — to follow something/somebody

    4)
    a) <instrucciones/consejo/flecha> to follow
    b) ( basarse en) <autor/teoría/método/tradición> to follow
    5)
    a) <trámite/procedimiento> to follow
    b) (Educ) < curso> to take

    estoy siguiendo un curso de fotografíaI'm doing o taking a photography course

    6)
    a) <explicaciones/profesor> to follow

    dicta demasiado rápido, no la puedo seguir — she dictates too quickly, I can't keep up

    ¿me siguen? — are you with me?

    no sigo ese programa — I don't watch that program, I'm not following that program

    2.
    seguir vi
    1)
    a) ( por un camino) to go on

    siga derecho or todo recto hasta el final de la calle — keep o go straight on to the end of the street

    seguir de largo — (AmL) to go straight past

    b)
    c) (Col, Ven) ( entrar)

    siga por favor — come in, please

    2) (en lugar, estado)

    ¿tus padres siguen en Ginebra? — are your parents still in Geneva?

    sigue soltera/tan bonita como siempre — she's still single/as pretty as ever

    si las cosas siguen así... — if things carry on like this...

    si sigue así de trabajador, llegará lejos — if he carries on working as hard as this, he'll go a long way

    3)
    a) tareas/buen tiempo/lluvia to continue; rumores to persist
    b)

    seguir + ger: sigo pensando que deberíamos haber ido I still think we ought to have gone; sigue leyendo tú you read now; seguiré haciéndolo a mi manera — I'll go on o carry on doing it my way, I shall continue to do it my way (frml)

    4)
    a) (venir después, estar contiguo)
    b) historia/poema to continue

    ¿cómo sigue la canción? — how does the song go on?

    3.
    seguirse v pron (en 3a pers)

    de esto se sigue que... — it follows from this that...

    * * *
    = accord with, adhere to, chase, conform to, espouse, fit, follow, keep to, observe, pursue, run along, stay, stick to, proceed, overlay, carry on, go ahead, soldier on, succeed, hew to, overlie, keep up, roll on.

    Ex: So while that tracing may have accorded with a rule, it violated common sense.

    Ex: Since BC adheres closely to the educational and scientific consensus, BC found most favour with libraries in educational establishments.
    Ex: Also, in controlled indexing language data bases, there is often an assumption that a user will be prepared to chase strings of references or to consult a sometimes complex thesaurus.
    Ex: These basic permutation rules are modified somewhat to conform to bibliographic requirements.
    Ex: Most respondents espoused the latter view as an appropriate response to IT developments to date.
    Ex: Especially if the new subject is one which upsets the previous structure of relationships, it will be difficult to fit into the existing order.
    Ex: An abstract covers all of the main points made in the original document, and usually follows the style and arrangement of the parent document.
    Ex: Obviously, once a choice of citation order has been made it must be kept to, otherwise, chaos will result.
    Ex: It is worth briefly observing a general approach to the creation of a data base.
    Ex: All effective indexes must have some common facets if only because the audience does not alter merely because the indexer chooses to pursue certain indexing practices.
    Ex: Whevener logical processes of thought are employed - that is, whenever thought for a time runs along an accepted groove - there is an opportunity for the machine.
    Ex: What is possibly less easy is to making sure that the guiding stays clean, neat and accurate.
    Ex: It might be striking to outline the instrumentalities of the future more spectacularly, rather than to stick closely to methods and elements now known.
    Ex: Before we proceed to look at the operators in detail, a couple of examples may help to make the layout clearer.
    Ex: There may be a very flexible communication system that overlays the administrative structure, or there may be a fairly rigid pattern of communication that adheres to the administrative lines of authority.
    Ex: If a child detects that no very strong value is placed on reading then he feels no compulsion to develop his own reading skill beyond the minimal, functional level we all need simply to carry on our daily lives in our print-dominated society.
    Ex: A plan for the construction and implementation phases will be drawn up, if it is decided to go ahead = Si se decide continuar, se elaborará un plan para las fases de construcción y puesta en práctica.
    Ex: Russell soldiered on in 'Principles of Mathematics', he pleaded a distinction between analysis by way of philosophical definitions and analysis by way of mathematical definitions.
    Ex: In 1964 he was promoted to Associate Director of the Processing Department where he succeeded John Cronin as Director four years later.
    Ex: The structure adopted hews to the theoretical model of the resilient organization as described by Enright.
    Ex: The disputes between islanders and outsiders overlie the deeper problem of administrative denial of indigenous lagoon rights.
    Ex: He was told to ' keep up whatever it is he was doing' because he was doing great!.
    Ex: But to make matters worse, and as the drought rolls on, it is very likely that it won't rain again until October or November.
    * camino a seguir, el = way forward, the.
    * como siga así = at this rate.
    * como sigue = as follows.
    * debate + seguir = debate + rage.
    * difícil de seguir = heavy going.
    * el camino a seguir = the way ahead, the way to go.
    * hay que seguir adelante = the show must go on.
    * indicar el camino a seguir = point + the way forward.
    * indicar el camino a seguir para = point + the way to.
    * las cosas siguen igual = business as usual.
    * la vida + seguir = life + go on.
    * modelos a seguir = lessons learned [lessons learnt].
    * mostrar el camino a seguir = point + the way forward.
    * no saber cómo seguir = be stuck, get + stuck.
    * no seguir una norma = fall (far) short of + norm.
    * pautas a seguir = best practices, lessons learned [lessons learnt].
    * pendiente de seguir la última moda = fashion-conscious.
    * procedimiento a seguir = code of practice.
    * que sigue = ensuing.
    * que sigue una norma = compliant (with).
    * que uno sigue a su propio ritmo = self-paced, self-guided.
    * resignarse y seguir adelante = bite + the bullet.
    * seguir activo = remain + in being, remain + in place.
    * seguir adelante = go forward, forge + ahead, forge + forward, go ahead, go straight ahead, carry through, move along, move forward, press forward (with), move + forward, continue on + Posesivo + way, move on.
    * seguir adelante con = go ahead with, stick with.
    * seguir a flote = stay in + business, stay + afloat.
    * seguir al día = remain on top of.
    * seguir Algo al pie de la letra = follow + Nombre + to the letter.
    * seguir Algo a rajatabla = follow + Nombre + to the letter.
    * seguir al pie de la letra = keep + strictly to the letter.
    * seguir al pie del cañón = soldier on.
    * seguir a rajatabla = keep + strictly to the letter.
    * seguir así = keep + it up, keep up + the good work, keep up + the great work.
    * seguir avanzando = forge + ahead, forge + forward.
    * seguir caminando = continue on + Posesivo + way.
    * seguir como antes = go on + as before.
    * seguir como modelo = pattern.
    * seguir con = go on with, maintain + continuity, maintain + momentum, stick at.
    * seguir con Algo = take + Nombre + further.
    * seguir con el buen hacer = keep up + the good work, keep up + the great work.
    * seguir con el control = stay in + control.
    * seguir con el mando = stay in + control.
    * seguir con + Posesivo + vida normal = get on with + Posesivo + life.
    * seguir considerando = consider + further.
    * seguir de cerca = monitor, stay in + control, keep + track of.
    * seguir desarrollando = develop + further.
    * seguir el buen camino = keep on + the right track, keep on + the straight and narrow.
    * seguir el camino de la verdad = keep on + the straight and narrow.
    * seguir el camino más ético = take + the high ground, take + the high road.
    * seguir el debate = follow + the thread.
    * seguir el ejemplo = follow + the lead, take after.
    * seguir el ejemplo de = take + Posesivo + cue from, take + a cue from.
    * seguir el ejemplo de Alguien = take + a leaf out of + Posesivo + book, follow + Posesivo + example.
    * seguir el hilo = follow + the thread.
    * seguir el ritmo de Algo o Alguien = keep up with + pace.
    * seguir en contacto = stay + tuned.
    * seguir en contacto (con) = stay in + touch (with), keep in + touch (with).
    * seguir en existencia = remain + in being.
    * seguir en la brecha = soldier on.
    * seguir en pie = hold + Posesivo + own, hold up.
    * seguir entre los primeros = remain on top.
    * seguir enviando + Nombre = keep + Nombre + coming.
    * seguir este camino = go along + this road.
    * seguir este rumbo = proceed + along this way.
    * seguir + Gerundio = keep on + Gerundio.
    * seguir haciéndolo así = keep up + the good work.
    * seguir haciéndolo bien = keep up + the good work.
    * seguir haciendo lo mismo = business as usual.
    * seguir igual = be none the worse for wear.
    * seguir inmediatamente = fast on the heels of, on the heels of.
    * seguir inmediatamente a = come on + the heels of.
    * seguir irreconciliable con = remain + unreconciled to.
    * seguir la conversación = follow + the thread.
    * seguir la corazonada de uno = play + Posesivo + hunches.
    * seguir la corriente = go with + the flow, go along with + the flow.
    * seguir la iniciativa = follow + the lead.
    * seguir la marcha de = monitor.
    * seguir la moda = catch + the fever.
    * seguir la pista = follow up, track, follow through, shadow, track down.
    * seguir la pista a un documento = chase + item.
    * seguir la pista de = keep + track of.
    * seguir la trayectoria = follow up, follow through.
    * seguirle el juego a, seguirle la corriente a = play along with.
    * seguirle la corriente a = play along with.
    * seguir levantado = stay up.
    * seguir líneas diferentes = be on different lines.
    * seguir lo mismo = remain + the same.
    * seguir los pasos de = follow in + the footsteps of.
    * seguir malgastando el dinero = throw + good money after bad.
    * seguir opuesto a = remain + unreconciled to.
    * seguir por delante de = keep + one step ahead of.
    * seguir por el buen camino = keep out of + trouble, keep on + the right track.
    * seguir + Posesivo + pasos = follow in + Posesivo + footsteps.
    * seguir progresando = forge + ahead, forge + forward.
    * seguirse = ensue.
    * seguir siendo = remain.
    * seguir siendo + Adjetivo = remain + Adjetivo.
    * seguir siendo lo mismo = remain + the same.
    * seguir sin agraciarse con = remain + unreconciled to.
    * seguir sin haberse traducido = remain + untranslated.
    * seguir sin reconciliarse con = remain + unreconciled to.
    * seguir sin traducirse = remain + untranslated.
    * seguir tirando el dinero = throw + good money after bad.
    * seguir trabajando aceptando una limitación = work (a)round + shortcoming, work (a)round + limitation, work (a)round + constraints.
    * seguir trabajando así = keep up + the good work.
    * seguir trabajando bien = keep up + the good work.
    * seguir tratando = discuss + further.
    * seguir una dirección = follow + path, take + path.
    * seguir una escala = fall along + a continuum.
    * seguir una estrategia = take + tack.
    * seguir una filosofía = espouse + philosophy.
    * seguir una metodología = adopt + approach.
    * seguir una práctica = adopt + practice.
    * seguir una táctica = take + tack.
    * seguir una trayectoria = follow + track.
    * seguir un camino = take + path, take + direction, tread + path, walk + path.
    * seguir un camino diferente = strike out on + a different path.
    * seguir un consejo = take + advice.
    * seguir un curso de acción = follow + track.
    * seguir un método = take + approach.
    * seguir un modelo = embrace + model, conform to + image.
    * seguir unos pasos = follow + steps.
    * seguir un patrón = conform to + image.
    * seguir un principio = adopt + convention.
    * seguir un rumbo diferente = take + a different turn.
    * seguir + Verbo = still + Verbo.
    * seguir vigente = hold + Posesivo + own.
    * seguir viviendo = live on.
    * seguir vivo = live on, stay + alive.
    * siguiendo = along.
    * siguiendo un estilo indicativo = indicatively.
    * si sigue así = at this rate.
    * si todo sigue igual = all (other) things being equal.
    * tiempo + seguir su marcha inexorable = time + march on.

    * * *
    seguir [ I30 ]
    vt
    A ‹persona/vehículo› to follow; ‹presa› to follow
    sígame, por favor follow me, please
    la hizo seguir por un detective he had her followed by a detective
    camina muy rápido, no la puedo seguir she walks very fast, I can't keep up with her
    siga (a) ese coche follow that car!
    creo que nos están siguiendo I think we're being followed
    la siguió con la mirada he followed her with his eyes
    le venían siguiendo los movimientos desde hacía meses they had been watching his movements for months
    seguidos cada vez más de cerca por los japoneses with the Japanese catching up o gaining on them all the time
    la mala suerte la seguía a todas partes she was dogged by bad luck wherever she went
    el que la sigue la consigue or la mata ( fam); if at first you don't succeed, try, try again
    B ‹camino/ruta›
    siga esta carretera hasta llegar al puente go along o take o follow this road as far as the bridge
    continuamos el viaje siguiendo la costa we continued our journey following the coast
    me paré a saludarla y seguí mi camino I stopped to say hello to her and went on my way
    si se sigue este camino se pasa por Capileira if you take this route you go through Capileira
    seguimos las huellas del animal hasta el río we tracked the animal to the river
    la enfermedad sigue su curso normal the illness is taking o running its normal course
    el tour sigue la ruta de Bolívar the tour follows the route taken by Bolivar
    siguiéndole los pasos al hermano mayor, decidió estudiar medicina following in his elder brother's footsteps, he decided to study medicine
    C (en el tiempo) to follow seguir A algo/algn to follow sth/sb
    los disturbios que siguieron a la manifestación the disturbances that followed the demonstration
    el hermano que me sigue está en Asunción the brother who comes after me is in Asunción
    D
    1 ‹instrucciones/consejo› to follow
    tienes que seguir el dictamen de tu conciencia you must be guided by your conscience
    2 (basarse en) ‹autor/teoría/método› to follow
    en su clasificación sigue a Sheldon he follows Sheldon in his classification
    sus esculturas siguen el modelo clásico her sculptures are in the classical style
    sigue a Kant she's a follower of Kant's philosophy
    sigue las líneas establecidas por nuestro fundador it follows the lines laid down by our founder
    E
    1 ‹trámite/procedimiento› to follow
    va a tener que seguir un tratamiento especial/una dieta hipocalórica you will have to undergo special treatment/follow a low-calorie diet
    se seguirá contra usted el procedimiento de suspensión del permiso de conducción steps will be taken leading to the withdrawal of your driver's license
    2 ( Educ) ‹curso› to take
    estoy siguiendo un cursillo de fotografía I'm doing o taking a short photography course
    ¿qué carrera piensas seguir? what are you thinking of studying o reading?
    F
    1 ‹explicaciones/profesor› to follow
    dicta demasiado rápido, no la puedo seguir she dictates too quickly, I can't keep up
    me cuesta seguir una conversación en francés I find it hard to follow a conversation in French
    ¿me siguen? are you with me?
    2
    (permanecer atento a): no sigo ese programa I don't watch that program, I'm not following that program
    sigue atentamente el curso de los acontecimientos he's following the course of events very closely
    sigue paso a paso la vida de su ídolo she keeps track of every detail of her idol's life
    seguimos muy de cerca su desarrollo we are keeping careful track of its development, we are following its development very closely
    ■ seguir
    vi
    A
    1 (por un camino) to go on
    siga derecho or todo recto hasta el final de la calle keep o go straight on to the end of the street
    sigue por esta calle hasta el semáforo go on down this street as far as the traffic lights
    el tren sigue hasta Salto the train goes on to Salto
    desde allí hay que seguir a pie/en mula from there you have to go on on foot/by mule
    2
    seguir adelante: ¿entienden? bien, entonces sigamos adelante do you understand? good, then let's carry on
    llueve ¿regresamos? — no, sigamos adelante it's raining, shall we go back? — no, let's go on o carry on
    resolvieron seguir adelante con los planes they decided to go ahead with their plans
    3
    ( Col) (entrar): siga por favor come in, please
    B
    (en un lugar, un estado): ¿tus padres siguen en Ginebra? are your parents still in Geneva?
    espero que sigan todos bien I hope you're all keeping well
    ¿sigues con la idea de mudarte? do you still intend to move?, are you still thinking of moving?
    sigo sin entender I still don't understand
    sigue soltera/tan bonita como siempre she's still single/as pretty as ever
    si sigue así de trabajador, llegará lejos if he carries on working as hard as this, he'll go a long way
    C
    1
    «tareas/investigaciones/rumores»: siguen las investigaciones en torno al crimen investigations are continuing into the crime
    sigue el buen tiempo en todo el país the good weather is continuing throughout the country, the whole country is still enjoying good weather
    si siguen estos rumores if these rumors persist
    2 seguir + GER:
    sigo pensando que deberíamos haber ido I still think we ought to have gone
    sigue leyendo tú, Elsa you read now, Elsa
    si sigues molestando te voy a echar if you carry on being a nuisance, I'm going to send you out
    seguiré haciéndolo a mi manera I'll go on o carry on doing it my way, I shall continue to do it my way ( frml)
    D
    1
    (venir después, estar contiguo): lee lo que sigue read what follows, read what comes next
    el capítulo que sigue the next chapter
    me bajo en la parada que sigue I get off at the next stop
    sigue una hora de música clásica there follows an hour of classical music
    2 «historia/poema» to continue
    ¿cómo sigue la canción? how does the song go on?
    [ S ] sigue en la página 8 continued on page 8
    la lista definitiva ha quedado como sigue the final list is as follows
    ( en tercera persona) seguirse DE algo to follow FROM sth
    de esto se sigue que su muerte no fue accidental it follows from this that her death was not accidental
    * * *

     

    seguir ( conjugate seguir) verbo transitivo
    1persona/vehículo/presa to follow;
    camina muy rápido, no la puedo seguir she walks very fast, I can't keep up with her

    2camino/ruta to follow, go along;
    siga esta carretera hasta llegar al puente go along o follow this road as far as the bridge;

    la saludé y seguí mi camino I said hello to her and went on (my way);
    la enfermedad sigue su curso normal the illness is running its normal course
    3
    a)instrucciones/consejo/flecha to follow

    b)autor/método/tradición/moda to follow;


    4
    a)trámite/procedimiento to follow;

    tratamiento to undergo
    b) (Educ) ‹ curso to do, take

    5explicaciones/profesor to follow;
    dicta demasiado rápido, no la puedo seguir she dictates too quickly, I can't keep up

    verbo intransitivo
    1

    siga derecho or todo recto keep o go straight on;

    seguir de largo (AmL) to go straight past
    b)


    resolvieron seguir adelante con los planes they decided to go ahead with their plans
    c) (Col, Ven) ( entrar):

    siga por favor come in, please

    2 (en lugar, estado):
    ¿tus padres siguen en Ginebra? are your parents still in Geneva?;

    espero que sigan todos bien I hope you're all keeping well;
    sigue soltera she's still single;
    si las cosas siguen así … if things carry on like this …
    3 [tareas/buen tiempo/lluvia] to continue;
    [ rumores] to persist;

    seguiré haciéndolo a mi manera I'll go on o carry on doing it my way
    4


    el capítulo que sigue the next chapter
    b) [historia/poema] to continue, go on

    seguir
    I verbo transitivo
    1 to follow: ésta es la hermana que me sigue, she's the sister who comes after me
    me sigue a todas partes, he follows me wherever I go
    me seguía con la mirada, his eyes followed me
    2 (comprender) to understand, follow: no soy capaz de seguir el argumento, I can't follow the plot
    3 (una ruta, un camino, consejo) to follow
    4 (el ritmo, la moda) to keep: no sigues el ritmo, you aren't keeping time
    5 (el rastro, las huellas) to track
    6 (una actividad) sigue un curso de informática, she's doing a computer course
    II verbo intransitivo
    1 (continuar) to keep (on), go on: seguiremos mañana, we'll continue tomorrow
    siguen casados, they are still married
    sigue tirando de la cuerda, keep (on) pulling at the rope ➣ Ver nota en continue y keep 2 (extenderse, llegar hasta) to stretch (out): los sembrados siguen hasta la ribera, the fields stretch down to the river-bank
    ' seguir' also found in these entries:
    Spanish:
    atorarse
    - continuar
    - escala
    - golpe
    - impulsar
    - juego
    - profesar
    - rastrear
    - ritmo
    - sino
    - suceder
    - trece
    - adelante
    - bordear
    - camino
    - cauce
    - cerca
    - línea
    - llevar
    - moda
    - paso
    - perro
    - racha
    - separar
    - siga
    - sigo
    - trazar
    - ver
    English:
    act on
    - advice
    - along
    - carry on
    - closely
    - continue
    - despite
    - ensue
    - fight on
    - follow
    - follow up
    - forge
    - get on
    - go ahead
    - go on
    - go through with
    - hope
    - hotly
    - keep
    - keep on
    - lead
    - march on
    - monitor
    - move on
    - obey
    - pick up
    - play on
    - play upon
    - practice
    - practise
    - press ahead
    - proceed
    - pursue
    - push ahead
    - push on
    - rattle on
    - reasoning
    - run on
    - send on
    - shadow
    - soldier on
    - stalk
    - stand
    - stay out
    - struggle on
    - succeed
    - tail
    - take
    - track
    - trail
    * * *
    vt
    1. [ir detrás de, tomar la ruta de] to follow;
    tú ve delante, que yo te sigo you go ahead, I'll follow o I'll go behind;
    síganme, por favor follow me, please;
    la generación que nos sigue o [m5] que sigue a la nuestra the next generation, the generation after us;
    sigue este sendero hasta llegar a un bosque follow this path until you come to a forest;
    seguir el rastro de alguien/algo to follow sb's/sth's tracks;
    siga la flecha [en letrero] follow the arrow
    2. [perseguir] to follow;
    me parece que nos siguen I think we're being followed;
    parece que le siguen los problemas trouble seems to follow him around wherever he goes;
    el que la sigue la consigue where there's a will there's a way
    3. [estar atento a, imitar, obedecer] to follow;
    seguían con la vista la trayectoria de la bola they followed the ball with their eyes;
    no seguimos ese programa we don't follow that programme;
    seguir algo de cerca [su desarrollo, sus resultados] to follow o monitor sth closely;
    siempre sigue los dictámenes de la moda she always follows the latest fashion;
    los que siguen a Keynes followers of Keynes;
    el cuadro sigue una línea clásica the painting is classical in style;
    seguir las órdenes/instrucciones de alguien to follow sb's orders/instructions;
    sigue mi consejo y habla con ella take my advice and talk to her;
    siguiendo sus indicaciones, hemos cancelado el pedido we have cancelled the order as instructed
    4. [reanudar, continuar] to continue, to resume;
    yo seguí mi trabajo/camino I continued with my work/on my way;
    él siguió su discurso he continued o resumed his speech
    5. [comprender] [explicación, profesor, conferenciante] to follow;
    me costaba seguirle I found her hard to follow;
    ¿me sigues? do you follow?, are you with me?
    6. [mantener, someterse a] to follow;
    hay que seguir un cierto orden you have to follow o do things in a certain order;
    seguiremos el procedimiento habitual we will follow the usual procedure;
    es difícil seguirle (el ritmo), va muy deprisa it's hard to keep up with him, he goes very quickly;
    los aspirantes elegidos seguirán un proceso de formación the chosen candidates will receive o undergo training
    7. [cursar]
    sigue un curso de italiano he's doing an Italian course;
    sigue la carrera de medicina she's studying medicine
    vi
    1. [proseguir, no detenerse] to continue, to go on;
    ¡sigue, no te pares! go o carry on, don't stop!;
    aquí se baja él, yo sigo [al taxista] he's getting out here, I'm going on;
    siga con su trabajo carry on with your work;
    el sendero sigue hasta la cima the path continues o carries on to the top;
    "sigue la crisis en la bolsa de Tokio" Tokyo stock market crisis continues;
    debes seguir haciéndolo you should keep on o carry on doing it;
    ¿vas a seguir intentándolo? are you going to keep trying?;
    se seguían viendo de vez en cuando they still saw each other from time to time, they continued to see each other from time to time;
    seguir adelante (con algo) [con planes, proyectos] to go ahead (with sth)
    2. [mantenerse, permanecer]
    sigue enferma/en el hospital she's still ill/in hospital;
    ¿qué tal sigue la familia? how's the family getting on o keeping?;
    todo sigue igual everything's still the same, nothing has changed;
    sigue el buen tiempo en el sur del país the good weather in the south of the country is continuing;
    sigo trabajando en la fábrica I'm still working at the factory;
    ¿la sigues queriendo? do you still love her?;
    sigo pensando que está mal I still think it's wrong;
    sigue habiendo dudas sobre… doubts remain about…;
    ¡buen trabajo, sigue así! good work, keep it up!;
    si seguimos jugando así, ganaremos la liga if we carry on o keep playing like that, we'll win the league;
    Fam
    a seguir bien [como despedida] take care, look after yourself;
    de seguir así las cosas, si las cosas siguen así if things go on like this, the way things are going
    3. [tomar un camino]
    el resto siguió por otro camino the rest went another way;
    seguiremos hacia el este we'll go east then;
    siga todo recto go straight on;
    siga hasta el siguiente semáforo carry on till you get to the next set of traffic lights
    4. [sucederse, ir después] to follow;
    lo que sigue es una cita del Corán the following is a quotation from the Koran;
    seguir a algo to follow sth;
    la lluvia siguió a los truenos the thunder was followed by rain;
    ¿cómo sigue el chiste? how does the joke go on o continue?;
    el proceso de selección se realizará como sigue:… the selection process will be carried out as follows:…;
    sigue en la página 20 [en periódico, libro] continued on page 20
    5. Col [para dar permiso] please do;
    con permiso, ¿puedo entrar? – siga excuse me, can I come in? – please do
    * * *
    I v/t
    1 consejo, camino, moda etc follow;
    seguir a alguien follow s.o.
    :
    seguir fiel a alguien remain faithful to s.o.
    II v/i continue, carry on;
    seguir con algo continue with sth, carry on with sth;
    seguir haciendo algo go on doing sth, continue to do sth;
    sigue cometiendo los mismos errores he keeps on making the same mistakes;
    sigue enfadado conmigo he’s still angry with me;
    ¡a seguir bien! take care!, take it easy!
    * * *
    seguir {75} vt
    1) : to follow
    el sol sigue la lluvia: sunshine follows the rain
    seguiré tu consejo: I'll follow your advice
    me siguieron con la mirada: they followed me with their eyes
    2) : to go along, to keep on
    seguimos toda la carretera panamericana: we continued along the PanAmerican Highway
    siguió hablando: he kept on talking
    seguir el curso: to stay on course
    3) : to take (a course, a treatment)
    seguir vi
    1) : to go on, to keep going
    sigue adelante: keep going, carry on
    2) : to remain, to continue to be
    ¿todavía sigues aquí?: you're still here?
    sigue con vida: she's still alive
    3) : to follow, to come after
    la frase que sigue: the following sentence
    * * *
    seguir vb
    1. (en general) to follow
    3. (recorrer) to go on
    ¡sigue! No te pares go on! Don't stop!
    4. (continuar) to be still

    Spanish-English dictionary > seguir

  • 8 senda

    f.
    path.
    * * *
    1 path
    * * *
    noun f.
    * * *
    SF
    1) (=sendero) path, track
    2) [para conseguir algo] path
    3) Cono Sur (Aut) lane
    * * *
    a) ( camino) path
    b) (Ur) ( de carretera) lane
    * * *
    = footpath, path.
    Ex. Equivalence relationships normally imply the selection of one form as the preferred term, as we have seen, so we make a cross-reference pointing from the non-preferred term to the preferred term: footpaths See Trails; Bovines USE Cattle.
    Ex. It can be in only one place, unless duplicates are used; one has to have rules as to which path will locate it, and the rules are cumbersome.
    ----
    * la senda que lleva a = a/the doorway to.
    * * *
    a) ( camino) path
    b) (Ur) ( de carretera) lane
    * * *
    = footpath, path.

    Ex: Equivalence relationships normally imply the selection of one form as the preferred term, as we have seen, so we make a cross-reference pointing from the non-preferred term to the preferred term: footpaths See Trails; Bovines USE Cattle.

    Ex: It can be in only one place, unless duplicates are used; one has to have rules as to which path will locate it, and the rules are cumbersome.
    * la senda que lleva a = a/the doorway to.

    * * *
    1 (camino) path
    siguió la senda del mal/bien he followed the path of evil/good
    una pequeña senda conducía al cortijo ( liter); a small path o track led to the farmhouse
    2 (Ur) (de una carretera) lane
    * * *

    senda sustantivo femenino
    a) ( camino) path

    b) (Ur) ( de carretera) lane

    senda f, sendero sustantivo masculino path
    ' senda' also found in these entries:
    Spanish:
    sendero
    - vereda
    English:
    nature trail
    - trail
    - lane
    - path
    - way
    * * *
    senda nf
    1. [camino] path;
    siguió la senda del mal he went astray, he chose the path of evil
    2. Urug [carril] lane
    * * *
    f path, track
    * * *
    senda nf
    camino, sendero: path, way

    Spanish-English dictionary > senda

  • 9 carraca

    Carraca, esta palabra significa comida, condimentos, conquivus, (cacharros, etc.). Cuando íbamos a llindiar el ganáu disdi ‘l albiar el díe fasta que tapecíe, (cuidar el ganado desde el amanecer hasta el oscurecer) llevábamos la carraca nun cabaxín, zurronacu ou cestacu cualquier, (cabás, zurrón o cualquier otro cesto). Les muyeres baxaben al merquéu ya traíen la carraca pa toa la xemana. (Las mujeres bajaban al mercado y compraban si tenían dinero lo que se necesitase en la casa para toda la semana). Carraca tamén lu ye lu que lus vaqueirus chebaban disdi la teixá pal sou cabanu ou corte de la braña, dunde a lu mexor taben un fatáu de díes xin baxar a l'aldina, per ístu llebaben un carracáu de couxes que ñecexitaben. (Carraca también es lo que los vaqueros llevaban desde casa para sus cabañas del puerto, las morteras o los prados, donde a lo mejor estaban unos días sin bajar a la aldea, por esto subían muchas cosas que necesitaban y no todas eran para comer sino que algunas eran simples cacharros, o humildes mantas. Y carraca hermanos míos, era la que hacía mi madre y todas las vindas de los rojos, cuando todas las semanas iban a visitar a sus maridos a la Cárcel Modelo de Oviedo, como por las demás no puedo hablar, porque yo no sé cómo se arreglaban las pobrecitas, aunque me supongo que muchas hasta pidiendo limosna, sí que lo puedo hacer de mi madre, que todos los martes era el día que tenía de comunicación, y ella nunca sabía si le iba encontrar vivo, porque por aquellos tiempos fechus de llágrimes ya xufriencies, tous lus díes na carxel d'Uviéu achuquinaben cambrionáus enteirus de xóvenes astures y'anxina d’ista maneira tan achuquina, encalducá per prexones xin concencia, nin dinidá nin «Xusticia Humana», fexérun bon amagüestu de toes les xuventúes roxes d'Asturies, ya les pouques que nun achuquinarun llantárunlas nus batallones de trabayadores, dunde munchus morrierun achindi fartus de fames, de llatigazus ya vexaciones, ya lus oitres que xuerti tubieren de golguer pa la sou teixá, fexérunlu mamplenáus d'amollexíes que per mor d'echus tamén fatáus morrieron. Falaba you que carraca yera lu que miou má le chevaba ‘l miou pá tous lus martes a la carxel, que you nun séi lu que yera, perque na nuexa teixá nun había esconxolancia de nagua, peru lu que fora écha llantábalu tou nuna fardelaca, ya colaba na xuntura d'oitres muyeres de l'allina camín d'Uviéu tres ou catru gores endenantes qu’almaneciera, pos teníen qu'espatuxar alrreór de cuarenta quilómetrus andandu ya oitres tantus pa la regolguía, pos entoncenes nun valía faer el auto-stop que güéi se fae, perque tous lus cambriones ya coches cuaxi yeren millitares, y'angunus oitres yeren de lus drechistes, ya lus roxus nun teníamus namái que goxetáus mexeries, ya manegáus de miéu ‘l nuexu hermenu ‘l venceor, perque lus nuexus homes morrieran lluchandu nel frinti, ya lus oitres taben arretrigáus per les cárxeles dunde poucu a poucu lus achuquinaben ou lus esclavizaben nus batallones de trabayaóres, anxina yera que tou Asturies taba xemada de viudes, de vieyus ya de guaxiquinus güerfaninus, que tous nuexóitres, viétchus, muyeres ya nenus de lus roxus, díbamus ser esclavizáus inhumanamente baxu 'n enfernal xugu que nun nus dexaba más llibertá que la que nel xuenu cheldábamus. —Ya n'agora vou xebrame del trabayu d'enfilerar pallabres p'encalducalus cuamigu dientru d’ista hestoria dou tán lus raigones ya l'escola de nuexes costumes ya llingua. TRADUCCIÓN.—Por aquellos tiempos hechos de lágrimas y de grandes sufrimientos, todos los días que el Hacedor alumbraba, en la cárcel de Oviedo asesinaban camiones enteros de jóvenes astures, y así de esta manera tan despiadada y asesina, llevada a cabo por personas sin conciencia, ni dignidad ni ninguna clase de «Justicia Humana», llevaron a término casi el total exterminio de las juventudes rojas de Asturias, y las pocas que no asesinaron, las esclavizaron en los famosos batallones de trabajadores, donde muchos allí murieron hartos de hambre, de vejaciones y latigazos, y los pocos que tuvieron la suerte de volver a sus hogares, lo hicieron llenos de enfermedades que por mor de ellas también murieron bastantes. —Decía yo que carraca también era lo que mi madre le llevaba todos los martes a mi padre a la cárcel, que yo no sé lo que pudiera ser, porque en nuestra casa no había ninguna cosa de nada, pero lo que fuese ella lo metía dentro de una saca y marchaba en unión de otras mujeres de la aldea camino de Oviedo tres o cuatro horas antes que amaneciese, pues tenían que caminar alrededor de cuarenta quilómetros y otros tantos de retorno y todos los hacían andando, pues no servía hacer el auto-stop que hoy se hace, porque todos los camiones y coches casi eran militares, y algunos otros que había eran de los derechistas, pues los izquierdistas no teníamos nada más que grandes cantidades de miseria, así como de miedo a nuestro hermano el vencedor que jamás se portó nada bien con nosotros, porque nuestros hombres habían muerto en el frente, y los otros estaban presos en las cárceles, donde poco a poco les iban asesinando, o los esclavizaban en los campos de concentración o batallones de trabajadores, así era que toda Asturias estaba sembrada de viudas, de viejos y de niños huérfanos, que todos nosotros, viejos, mujeres y niños de las izquierdas, íbamos a ser esclavizados inhumanamente bajo el infernal yugo que no nos dejaba más libertad que la que en el sueño hacíamos. Y ahora me voy alejar del trabajo de poner en orden las palabras en este diccionario, para llevarles conmigo a los lugares donde yo he aprendido la dulce lengua de Asturias, que no es otro lugar que la escuela donde vivían las raíces y costumbres de Nuestro Pueblo, pues no se pueden buscar nuestras falancias en ningún otro lugar ni parte. Por esto les digo ahora, que si yo no hubiese vivido tan simple, sencilla, pobre, miserable, esclavizadora y dentro de la más natural de la «RAIZ ANCESTRAL DE ASTURIAS», ni yo ni nadie podría legarle a mi «AMADA ASTURIAS» ni a sus «HIDALGAS GENTES», la documentación pura, natural y sencilla que pueda tener este diccionario, porque desde estas mis simples líneas y mirándome muy mucho de lo que digo, les afirmo que hay muy poco fiable por no decir nada, escrito de nuestras costumbres y lengua. «DIES D’ENFERNU» (DÍAS DE INFIERNO) —Yera you 'n zaragoletu, 'n guaxiquín, un nenacu, 'n rapacín (un niño de unos ocho años), cundu la ñecexidá más prieta me fexera depriender lu que yera ‘l dollor, la xufriencia, l’inxusticia, lu pior qu'el Home pudiés encaldar d'enría lus sous xemexantes, you yera ún de lus miles d'anxelinus de miou Tierra que diba faer arroxaúra nel vivir d’ enfernu que m’aguardaba. Xin, fatáus de güérfanus lu mesmu que you, que güéi nel díe xuntu con nuexes familias, ente fius, ñetus, ya tou ‘l andecháu de parantela xomus más de la metá de les xentes d'Asturias, peru naquechus tempus d'achuquinus ya inxusticies nun yéramus namái qu'unus guaxiquinus dexamparáus de la man del Faidor ya del Home, ya tous noxóitres tubiemus que catanus el xustentu de fatáus de maneires diferientes, la miou per exemplu fó'ísta. COLOCOUME MIOU Má de cabrieru na teixá d'un amu baldrayu y atuñáu, llabascu y'achuquín tan solu per que me diera de comer ya me vistiera dalgu, peru ‘l condenáu matábame de fame, ya la vestimenta que punxu d'enría ‘l miou llombu conxistía nun calzáu que la metá ‘l tempu espatuxaba con las patas arregañás, apaxiétchau con unus fatucus tous esgacicáus que per tous lus lláus diben les mious carnis al entestate, acaniláes per el callor ya ‘l fríu en tou ‘l tempu. —Tenía yo aproximadamente ocho años de edad cuando me asesinaron a mi padre, y me recuerdo con toda exactitud cómo la ley de aquel tiempo llevó a cabo tan imperdonable, deshumanizante y vandálica felonía. —Nuna nuétche (una noche) llegaron a la casa de unos tíos míos que en mi aldea vivían y donde mis padres y yo nos refugiamos al término de la guerra en Asturias cuatro desalmados, cuatro bandoleros, cuatro inmundicias humanas, que escudados tras de sus armas empuñadas, representaban l'enñordiada Lley (LA SUCIA LEY) que en aquellos tiempos a la Justicia traicionaba, cuento yo, que aquellos cuatro merucus (gusanos), atemorizando e insultando a toda mi familia, detuvieron a mi padre, le amarraron como a la bestia que se lleva al matadero y se lo intentaron llevar de la casa, sin que mis tíos, (y la cosa no era para menos), intentasen pronunciar asustados como se encontraban ni la más mínima palabra de súplica o protesta. Pero mi madre no les secundó, sino que bravamente intentó defender al sou home (a su marido) no sólo con la palabra, que mi madre la tenía d'aguxa lu mesmu qu’un bon obreiru (de afilada lo mismo que un buen aguijón), sino que temerariamente se abalanzó sobre ellos y fuele preciso a uno de aquellos cobardes y desalmados representantes de la deshumanizada ley que corría en aquellos tiempos, de propinarle varios golpes con la pistola, dejándola mal herida y ensangrentada, tirada en el suelo con el conocimiento perdido. Mientras que aquellos bandidos, se llevaban a mi padre sin permitirle que de mi se despidiera, y tan solamente le he podido ver por última vez, tres les rexes de la cárxel d'Uvieu 'n die 'ndenantes que l'achuquinaren. (Detrás de las rejas de la cárcel de Oviedo, un día antes de que le asesinasen). Pronto mi madre y yo, llenos de la más desolante de las tristezas, y vestidos con el traje de las más indigentes miserias y pobrezas, nos marchamos de la casa de mis tíos y nos asentamos en la abandonada, vieja y destartalada casa de mi abuela. Y sin muebles, ni nada, los dos juntos, como grandes e indomables luchadores que hemos sido siempre, dimos comienzo sin desfallecer ni un momento, a la dura lucha por la vida, sin que nadie jamás nos ayudara. Empecé a ganarme la vida como pastor, a la corta edad de que cualquier niño sólo pensaría en jugar, comer cuando tuviese hambre y recibir de continuo montones de caricias y de amor, yo sin embargo, a pesar de no poseer nada de todas estas maravillosas cosas, era en extremo a mi manera feliz. Marchaba todas las mañanas con mi ganado al monte, donde permanecía todo el día, tan sólo con la compañía que me brindaba mi fiel y siempre por mí con cariño recordado Pelayu, que era un perro, de una inteligencia y sentimientos, que más bien que un chuchu (perro), parecía aquel singular animal un ser humano. Luego por las tardes, cuando el sol se escondía por detrás de las altas cumbres, retornaba feliz a la aldea, siempre lleno de contentura, cantando las más de las veces, amenizado por el potente tañir del zumbiétchu (cencerro) que llevaba colgado al cuello el semental del rebaño. Una mañana como tantas otras me encaminé con mi rebaño al monte y seria como a la media tarde cuando a la entrada de una cueva que se asentaba en un lugar casi inaccesible me encontré medio enterrado con las piedras y la escasa tierra que hacían la reducida plataforma de la portada de la caverna, un pequeño aro de oro, yo he tenido por así decirlo desde mi infancia la inmensa suerte de poseer una imaginación tan inmensamente dislocada, que por tal solían decirme mis vecinos, que era yo el rey de las mentiras, así como el más hábil inventor de endemoniados cuentos. El caso era, que aquel misterioso anillo abandonado a tan larga distancia de mi aldea y en lugar tan argutosu (estrecho, alto, inaccesible), hiciéronme presto pensar, que aquella joya no había llegado a tal escondrijo por sí sola, sino que desde luego alguien la había traído. En el momento mi imaginación desbordante de una alegría que no encontraba un fin para frenarla, comenzó a fomentar sin el menor titubeo la fantástica idea de que en el interior de aquella caverna debía de encontrarse un tesoro de preciosas joyas y valorativas monedas, y quién le había ocultado sabe Dios cuando, seguramente habría perdido aquel anillo que por casualidad yo encontrara. Así pues, ya firmemente convencido, adentreme temerariamente sin el menor temor por la angosta cueva con las miras de apoderarme de aquella inmensa riqueza que según mi soñativa imaginación me había hecho comprender que en su interior me estaba aguardando. Pero aquel día no conseguí mi feliz propósito, porque era la caverna más larga de lo que había pensado y la oscuridad que en ella reinaba me hacía ciego de toda luz. Senteme en su entrada muy desilusionado al no poder lograr lo que había soñado, pero pronto mi mente empezó a dibujarme mil dispares tesoros, pues por el rastro que descubriera seguramente que dentro de la gruta se hallaría escondida alguna chalga (tesoro) guardado con toda seguridad por una Xana, Xumiciu, Trasgu o Culiebru (dioses de la Mitología asturiana), pues al decir de el abuelo Nicomedes cuando en las largas veladas de los inviernos y sin jamás interrumpirle con grande contentura le escuchábamos las leyendas, cuentos e historias que él lúcida y socarronamente nos contaba, afirmándonos siempre que eran tan ciertos sus relatos, como que todos habíamos nacido para morir. Y cuando hablaba de las chalgas aseguraba que tal o cual vecino, morador de esta o aquella aldea, se había hecho de la noche a la mañana rico al haber encontrado una chalga. También afirmaba poniéndose muy serio alegando unos razonamientos que convencían, que las montañas que rodeaban nuestra aldea había muchas chalgas escondidas, que fueron sepultadas hacía muchos siglos por los invasores moros, que al ser vencidos por los astures y al no poder huir con tan pesados tesoros, los ocultaban en las montañas con las miras de poder regresar algún día a desenterrarlos. Como cuento, yo en aquellos momentos vivía alborozado, sumergido en una disloca alegría al saberme ya dueño de aquella incontable riqueza, haciendo que mis inocentes ojos sonriesen felices inmersos en la imaginativa dicha de poder muy pronto liberar a mi madre de la pobreza y quitarla del agobiador trabajo que faenaba trabajando en los eros de los vecinos de estrella a estrella por un miserable sueldo andechandu (en cuadrilla) todos los días. Y así pensando todas las dichas que mi infantil mente podía imaginar, rodeado por el sepulcral silencio que envolvía la grandiosidad de las montañas, rasgado de vez en cuando por el potente y agudo graznido que desde los peñascos más inaccesibles, o desde los infinitos espacios donde con majestuosidad planeaban, lanzaban las útres (águilas), que con ojos inquisitivos oteaban con hambrientas intenciones los escabrosos riscos y las empinadas fistietchas (pequeños valles encajonados entre las peñas), con la esperanza achuquinante (asesina) de poder atrapar con la rapidez del rayo, algún recental que se hubiese xebrau (apartado) de su madre. También aquel silencio que invitaba a la meditación era con más continuidad cortado, por el dinámico tañir del zumbiétchu (pequeño cencerro) que colgaba del brioso cuello del macho cabrio, conductor y semental del rebaño. Como cuento, allí permanecía ensimismada mi mente en el soñar despierto, fabricando sin trabas de la misma nada, las más disparatadas y fabulosas dichas, que harían la felicidad de mi madre junto con la mía. Llegó casi sin enterarme el atapecer del día (al oscurecer) y fue entonces cuando desperté con prisa del maravilloso soñar donde vivía, y raudo, con agilidad y destreza que hoy al recordarla me causa dicha, reuní en pocos minutos mi rebaño, ayudado con eficacia por Pelayu, mi fiel, obediente, valiente y amaestrado perro, que no le tenía miedo a nada ni a nadie si exceptuamos al siempre mal intencionado y vigoroso macho semental de la reciétcha que yo allindiaba (ganado menudo que yo cuidaba). Y cuando ya el día agonizaba entre las negras vestimentas de la noche, entré en mi aldea conduciendo orgullosamente mi rebaño. A la entrada del pueblo sentado plácidamente fumándose un cigarro, estaba esperándome mi amo preocupado por mi tardanza y acercándose a mí, con palabras desaforadas e insultantes, a la par que me reprendía con dureza, me preguntaba el por qué me había demorado tanto. No recuerdo lo que le contesté, ni la historia que le largué, lo que si sé, que no se creyó de ella nada, pues todas las gentes que me conocían bien sabían, que yo confundía la verdad con la mentira haciendo con entrambas las más inverosímiles y dislocadas historias. Sin embargo, lo que yo sabía muy bien, era que aquel miserable labriego de mi aldea, que tenía la desgracia de cuidarle sus ganados, por la triste desgracia de una comida infame y peor vestimenta, no le incomodaba en absoluto que yo llegase tarde o que me despeñara desde un serapu (peña) y me escontonara la motchera (rompiera la cabeza), lo único que le preocupaba al condenado, era que llegasen a su teixada (casa) sanos y fartus (hartos) todos sus ganados. Al siguiente día bien de mañana como de continuo hacía, con un poco de sabadiegu (chorizo malo) un cantezu (pedazo) de pan moreno y cuatro manzanas dentro de mi zurrón, salí de mi aldea afaluchandu (arreando) el rebaño, y con aquellas miserables viandas que llevaba en mi morral, tenía que aguantar todo el día en el monte corriendo sin descanso tras aquella veceira (rebaño) de cabras. Lo que no sabía el condenado de mi amo, era que yo siempre que tenía hambre, le ordeñaba sus cabras dentro de una lata que tenía escondida en la montaña, hartándome tanto yo como mi fiel Pelayu de espumosa y fresca leche hasta el golifar (hastiar). Si el bastruya (zafio) de mi amo tan sólo hubiese sospechado que le mucía (ordeñaba) sus cabras todos los días, me hubiera eszarapau (despedazado) mi frágil cuerpo con un mamplén de cibiétchazus (con muchos palos). Espatuxaba (caminaba) yo muy contento aquella mañana, quizás lo hiciera mucho más feliz que nunca, arreaba mi rebaño con desacostumbrada prisa, porque ansias locas tenía de llegar a la montaña, para entrar de nuevo en la misteriosa cueva, pues ahora ya no tendría problemas con la obscuridad que en ella reinaba, ya que conmigo llevaba una caja de cerillas y un pequeño candil que le había arrapiegáu (hurtado, quitado) de la corte (cuadra, establo) a mi amo, y con aquella luz, sería capaz de bajar hasta las mismas entrañas de la tierra, si a tal lugar la caverna se extendiese. Aquella noche había dormido poco y soñado mucho, tanto despierto como dentro del desvelado sueño, y tanto de una manera como de la otra, siempre llegaba a la conclusión, de que dentro de aquella para mi misteriosa gruta se ocultaba una fabulosa chalga de la que iba ser yo su señor y dueño, y cuando tal me sucediese, ya no sería yo más criado de ningún rapiegu (zorro) amo, ni tampoco a mi querida madre se le encallecerían jamás las manos, efectuando esclavizantes trabajos, nunca para el prójimo bien servidos y siempre por él peor pagados, ni se partiría sus costillas refrescándose el cansancio en su propio sudor por las fincas de nuestros vecinos, por donde se arreventaba todos los días del año, por la mezquina soldada de una fuente no muy grande de harina, un cesto de patatas, o cualquier otra vianda que mitigase el enorme fantasma del hambre, que desde el fin de la guerra se había enseñoreado de nuestro indigente char (lar), que nos obligaba despiadadamente a unos ayunos tan sumamente raquíticos, que el día que comíamos algo en traza (algo mas), tal parecía que habíamos cometido un grave pecado. Cuando yo fuese dueño de aquel tesoro, (abanzaba seguido de Pelayu arreando con prisa los ganados camino de la argutosa «abrupta» montaña, a la par que imaginativamente iba pensando), compraremos una casa decente, buenas fincas y mejores ganados, y entonces nuestros vecinos nos mirarán con respeto, y no nos tratarán con el menosprecio y la esclavitud a que ahora nos someten. Llegué al fin hasta el lugar que por costumbre tenía de enveredar el ganado para que a su aire subiesen guareciendu (pastiando) como siempre hacían hasta llegar al final de la tarde que era cuando el rebaño solía alcanzar lo más alto de la montaña. Pero aquel día no seguí yo al redil como siempre hacía, sino que me adelante a él corriendo sin el menor cansancio laderas arriba, hasta que por fin sudoroso y galopante en la alegría llegué a la vecindad de la caverna. Pude comprobar sonriente a la par que cariñosamente acariciaba a Pelayu, cómo éste me miraba contrariado al ver que yo por primera vez había cambiado todos mis cotidianos hábitos. Ya que siempre nada más llegar al monte y dejar a las cabras a su albedrío pastiando, nos sentábamos en el lugar acostumbrado, y zampábamos sin pérdida de tiempo a partes iguales como buenos compañeros, la miserable comida que nos había servido nuestro amo. Después jugábamos incansablemente en mil dispares entretenimientos hasta quedarnos rendidos, y muchas veces tras de nuestros juegos, los dos juntos abrazados nos quedábamos profundamente dormidos y al despertarnos sino avistábamos el rebaño, corríamos alocados por la preocupación, por entre los abruptos riscos, y las espinosas malezas hasta lograr encontrarlo. Después otra vez gozosos retornábamos a nuestros juegos, o yo me quedaba mirando a las montañas ensimismado pensando, mientras que Pelayu se entretenía cazando grillos, u otros insectos, y otras veces con sus blancos y poderosos colmillos recorría con rabia su pelambrudo cuerpo, diezmando la cabanada (rebaño) de pulgas y otros parásitos que con su sangre se alimentaban. Como cuento, aquella mañana mi fiel Pelayu me miraba preocupado, pudiendo yo observar en sus vivarachos, picarescos e inteligentes ojos, una recriminación que me estaba haciendo, por su forma de ponerme sus fuertes patas en mi pecho, a la vez que me lamía entre pequeños y cariñosos ladridos mi rostro. Si con sus ladridos pudiese hablar mi lenguaje, seguramente que me diría. —No seas un iluso soñador, mi más querido y preciado compañero, no llegues con tu fantástico pensamiento hasta el extremo de acariciar ni tan siquiera cuanto te has imaginado. Comámonos con la alegría de que hacemos gala todos los días, esa mezquina comida que nos da nuestro despreciable amo, y juguemos con la inocente felicidad de siempre, ya que éste será el más grande tesoro que jamás podrás superar en tu vida. ¿Dónde podrás hallar una riqueza que se pueda comparar a la natural y sencilla felicidad que hoy gozas, aunque ésta se haga su camino dentro de la gran pobreza que te acompaña? Pero hoy yo sé fijamente, que aunque mi perro pudiese hablar, haciendo que en tal momento me asustase al presenciar tan grande milagro, y me dijese que no entrase en la cueva, porque lo que dentro de ella iba a encontrar sería mi propia muerte, la verdad es, que ni al mismo Faidor (Dios) en aquellos momentos yo no obedecería, y así de resuelto, encendí el candil, y sin el menor asomo de miedo, ya que la ilusión y la alegría que poblaban mi espíritu en aquel encaldar (hacer) eran tan inmensos, que empequeñecían hasta el ignoro cualquier otro sentimiento. Adentreme en la cueva que era iluminada tenuemente con la pobre luz que el candil despedía, siempre acompañado de Pelayu que tras de mí, el muy tuno de mi aventura se reía, no era larga la caverna, pues a treinta metros no alcanzaría, y cuando llegué al final, no encontré ni las Xanas, ni los Trasgus ni Xumicius, ni la chalga, preciado tesoro que yo perseguía, sólo había muchos cascos de avellanas y de nueces, algunas latas de conservas ya vacías, unos trapos manchados de sangre, unas mantas viejas y apoyadas en la rocosa y húmeda pared de la cueva, había varias armas de fuego que pronto me hicieron olvidar la riqueza que en un principio había imaginado que allí me aguardaría. Por primera vez en mi vida iba a tener juguetes, auténticos juguetes de verdad de los que usaban los hombres para asesinarse vilmente al igual que hacen los lobos cuando por su cuenta cogen un apacible rebano de ovejas. Dejé el candil en el suelo y elegí entre todas aquellas armas una brillante escopeta, lleno de contentura me senté encima de aquellas mantas y empecé a maniobrar con aquel peligroso juguete, yo sabía cómo se manejaba supuesto que mi amo tenía una escopeta muy parecida y le había visto limpiarla y cazar con ella algunas veces, durante algún tiempo estuve jugando con ella, de una canana que allí había saqué dos cartuchos que metía y sacaba dentro de su recámara, yo me creía en aquellos mis felices instantes el más grande cazador del universo. Pelayu que ya se había cansado de husmear por todas las partes y no habiendo encontrado nada donde llancái el diente (hincar) se tumbó en el suelo frente a mi mirándome sonriente y burlonamente, (porque aunque ustedes no lo crean, yo sé que los chuchos saben sonreir). Enojeme de Pelayu al ver como tan descaradamente se mofaba de mí, por eso encañonele con la escopeta con ánimo de amenazarle, pero cambió Pelayu de gesto rápidamente, levantose con rapidez del lugar donde estaba achucáu (costado), enseñome los clientes ladrándome muy enfadado y a la velocidad del rayo salió de la cueva, quizás porque el inteligente animal presentía, de que alguna desgracia iba a lleldar (hacer) yo con aquel mortífero artefacto, y no quería ser él quien primeramente la recibiese en su cuerpo. Aun permanecí algún tiempo en la gruta jugando a mi manera con las armas, y solamente cuando el candil por su guiños me hizo comprender que su luz ya se le estaba escosando (terminando), salí de la caverna con la escopeta en una mano, dos cartuchos en su recámara y el candil en la otra. En el exterior Pelayu correteaba detrás de los grillos y las camporinas (mariposas) al parecer ya libre de todo enfado. Ya cansado de jugar dejé la escopeta en el suelo y senteme tranquilamente al lado del zurrón, y en cuanto mi perro vio que ya había abandonado el arma, vino corriendo hacia mí, moviendo la cola y sonriéndome amigablemente. Allá abajo en la mitad del valle pude ver a mi rebaño cómo subía espenandu (comiendo) los pochitcus (enanas encinas), y yo de nuevo me volví a sentir feliz y contento a pesar de no encontrar la chalga que tanto con su riqueza había soñado e ideado. Comimos a hora desacostumbrada mi perro y yo aquella pobreza de comida, y tras de jugar un rato, él se quedó adormilado y yo comencé a pensar de quién serían aquellas armas. No me cabía la menor duda de que aquel arsenal de armas debía de ser de los fugáus (huidos), seguramente que eran de aquellos cuatro rapazones (mozos) que se entregaran a los soldados que estaban destacados en mi aldea. Yo los había visto en el cuartel que los militares tenían que era en la escuela de mi aldea, un amplio edificio que fuera regalado a la parroquia por unos indianos del chugar (lugar) que retornaran de las américas con la corexa betchá de cuartus (con la cartera llena de dineros). Recuerdo que aquel día que yo los vi, un soldado que de seguro sería el barbero, les estaba cortando el abundante pelo que lucían, y uno de los rapazus le dijo sonrientemente al militar. ¡No hace falta que te molestes mucho camarada, pues cuando un día de estos nos trasladeís a la cárcel de Oviedo, allí lo más seguro es que nos rebanen el pescuezo! EL MACHO CABRÍO Güelgu coyer el filu dóu d'endenantes m'enduébitchaba algamiandu na miou motchera alcuerdancies de cundu you yera guaxe, ya comu tóus non se puén cuntar per filera, per ísu xebreme d'aquín, pa dir p'acuchá, perque toes les couxes tienen la sou xaceda, ya non la quixéramus cataye nuexotrus. (Volviendo coger el hilo de los aconteceres que anteriormente en mi cerebro se barajaban dentro de las añoranzas de mi niñez, y como todos estos acaeceres no se pueden relatar en hilera, por eso me marché de éste, para ir al de más allá, que es de donde vengo ahora, porque todas las cosas tienen su propia postura, y no la que quisiéramos darle nosotros). Y aunque parecía que me había perdido por estar tan llargu lonxe (tan largo lejos) la verdad es que yo no pierdo el tiempo adornando los hechos que no deben de ser adornados, nin fiéndume en xebraures que van esfaese 'n probeces, perque 'l que non ye llicenciáu 'n filloxofía e lletres, non pué faer munches froritures con les pallabres nin les lletres, ya per ístu, tien que encaldase 'n aforrador d'istus dellicáus y'artifixusus monumentus, perque si lus mesmus que güéi día que lus manexan y'atreinan, la metá de les veces non xapien lu que falen, ya llanquen el focicu fasta les urées en telares de Pachu 'l Xabadiegu betcháus de poxa y'escosáus del granu que ye pelu que tóus muramus nista engochá vida, ¿qué fairé you que 'deprendí namái que tres meses nuna escola pública? (Ni me hondeo en deserciones que se deshagan en pobrezas, porque quienes no son licenciados en filosofía y letras, no pueden hacer muchas florituras con las palabras y las letras, y por esta razón, tienen que hacerse ahorrativos de estos delicados y artificiosos monumentos, porque si los mismos que hoy en día los manejan y cuidan, la mitad de las veces no saben muy bien ni la mitad de lo que escriben, ni otra pareja parte de lo que hablan, y meten por estos menesteres el hocico hasta las orejas, en cuestiones que los imposibilitan para después resolverlas, y si se aproximan a este nivelamiento, lo hacen sembrando una hierba productora de mermado grano, que es el punto primordial que todos intentamos recoger en esta cerda vida. Como cuento, si estos señores eruditos en estas materias se equivocan ¿qué puedo hacer yo, ¡pobre de mí!, que tan solamente he tenido la suerte de ir al colegio público tan sólo tres meses?). Cuento yo que me hallaba en aquellos mis infantiles pensares intentando saber a qué huidos pertenecían aquellas armas, y así dejé tal perder el mucho tiempo que me sobraba, cuando mis ojos retrataron el gran combate que a baja altura, muy por debajo de donde yo me encontraba, sostenían tres cuervos, que despiadada y valientemente le atacaban a un águila real, y ésta piando quizás por el dolor que le inferían los efectivos picotazos de los cuervos, o tal vez en su lenguaje maldiciéndoles llena de rabia por el no poder repeler el ataque de que era objeto. No podía defenderse de sus tenaces atacantes, porque todo su cuerpo en gran tensión estaba, ya que al volar tan bajo, todas sus enormes energías las precisaba para mover sin el menor descanso sus grandes alas, con el apremiante fin de salir de aquel espacio que al parecer pertenecía a los belicosos cuervos, que con ardorosa valentía y enquina ofensiva, disputaban tal natural privilegio, a las mismas soberanas de los cielos. Había yo presenciado muchas veces batallas entre las águilas y los cuervos, y siempre éstos las perseguían atacándoles por su parte posterior, hasta la altura donde el águila ya no necesitase mover sus alas para sostenerse, cuando esto sucedía, los cuervos precipitadamente abandonaban el combate, porque ellos sabían, que donde el águila pudiese planear, todo animal viviente que se acercara, encontraría entre sus poderosas garras una rápida muerte. Queriendo yo saber como es natural el por qué los cuervos atacaban a las águilas, un día que cuidando sus cabras junto a mí estaba un paisano llamado Máximo, que por apodo se le llamaba el «Puchegu», porque tenía tantas razones en sus hablares como palabras por su boca se alumbraran, a pesar de que el Puchegu no sabía leer ni escribir, sabía de cuentos más que el mismísimo Quevedo, e igual hacía cuando se le necesitaba de veterinario que de médico, atinaba casi siempre cuando iba a llover o hacer buen tiempo, en fin, que era Máximu el Puchegu en todas aquellas aldeas de mis amores, una Enciclopedia que aventajaría en mucho a todas las que en nuestros días nos sirven las grandes editoriales, industriadas por hombres estudiosos de las ciencias. Empezó mi amigo el Puchegu explicándome, que son los cuervos de las abruptosas montañas más bregáus (valientes) que los que moran en las valladas o pequeñas lomas, y todo porque la escasez de alimentos en las rocosas cumbres, es muy inferior a los que existen en los valles o montículos, y así como a los hombres la abundancia los hace temerosos y a veces hasta pusilánimes, y la necesidad o privaciones los vuelve por ley de vida temerarios y osados, en los animales ocurre en igual medida lo mismo, así pues, el cuervo defiende su pitanza no permitiendo que las águilas cacen a menor altura que la que les pertenece, y si desde tal situación descubren una pieza, y bajan con su endemoniado vuelo de alas plegadas la apresan y luego vuelven a elevarse al lugar que les corresponde, los cuervos no osarán ni tan siquiera molestarlas, pero si por el contrario descienden para dedicarse a cazar desde el lugar que no les pertenece, entonces los cuervos las atacan con verdadera saña y valentía y siempre logran hacerlas ascender hasta la posición que ellos consideran justa. Esto es así, porque desde tal altura las águilas sólo pueden divisar en tierra una pieza que ellos no cazan nunca, como puede ser un conejo, una pequeña res, un zorro, y hasta inclusive el mismo perro que con el pastor cuida el rebano, y también se han dado casos en que las águilas hasta han cazado un lobo, y con él entre sus garras han subido hasta sus utreras (nidos) donde le devoraban con la misma satisfacción que pudieran hacer cuando se afestinaban con las tiernas carnes de un inocente corderillo. Si las águilas pudiesen volar más bajo sin ser por los cuervos molestadas, también podrían cazar con gran facilidad, lagartos, culebras, etc., etc., y es ésta precisamente la comida que el cuervo defiende, por eso ataca al águila cuando ésta intenta apoderarse de la que él cree que es su exclusiva pertenencia. Terminó el águila al fin tras el ardoroso acoso a que la sometieron los cuervos de subir hasta la altura que ellos consideraron lícita, y rápidamente éstos plegando sus alas la abandonaron y en vertiginoso vuelo buscaron el abrigo de los arbustos de sus montañas. Terminó para mí aquel día el maravilloso espectáculo que la soberana del cielo y los bravos cuervos me habían ofrecido, y fue entonces cuando me incorporé del lugar donde me hallaba sentado, para mirar a mis cabras que guarecían (pastiaban) por encima de donde yo estaba a la corta distancia de unos cincuenta metros, lo primero que mis ojos retrataron fue el orgulloso y antipático macho cabrío, que empericotáu (subido) en un cuetaron (peñasco) a la par que espenucaba (arrancaba) las fuéas d'un pótchiscu (hojas de una enana encina), mientras que las enguyía, parecíame a mí que me estaba mirando desafiadora y despreciativamente, con sus grandes y retorcidos cuernos, su larga perilla y enorme cencerro, se me representaba como el diablo que sonriéndose ladinamente se guasaba de mi humilde persona, a la par que de mi buen Pelayu, pues a entrambos y dos el condenado nos había hecho correr infinidad de veces, por eso, tanto Pelayu como yo siempre que teníamos ocasión y traicioneramente, él le mordía sañudamente en sus cadríles (patas) y yo le atizaba barganazus (estacazos) y pedradas donde mejor encaldase (terciase). Ocurriósele a mi mente en aquellos momentos el darle un buen susto a aquel demonio con cuernos y cencerro, por eso así la escopeta con determinación, y cargada como se encontraba con dos cartuchos, apunté por debajo de donde él se hallaba con el firme propósito de tan sólo darle un susto que no olvidase en su vida, y ya sonriéndome adelantadamente por el resultado de la idea que sin más pérdida de tiempo iba llevar a la práctica, apreté los gatillos de la escopeta, y una doble y potente explosión originose que dio conmigo en el suelo por la fuerte sacudida que el arma emburrióu (empujó) con dolor en mi cuerpo. Pero escosóseme d'afechu (marchóseme del todo) tal dolor, cuando entre el repilar (ecos) de la montaña por la explosión, sentí al macho cabrío lanzar al viento grandes berridas, que hiciéronme con preocupada prontitud deducir, que aquel demonio odioso no se quejaba por el susto que pudiera recibir, sino por la perdigonada que sin yo proponérmelo le había albergado en su pelambroso y maloliente cuerpo, levanteme sin demora del pedregoso lecho donde la escopeta con su duro empujón me había acostado, y aún tuve tiempo de ver cómo el semental de mi rebano rodaba por entre los cuetus del xerrapeiru (peñas de la sierra) infiriéndose más heridas en su cuerpo que las que yo por equivocación con los dos disparos le había inferido, siendo quizás su muerte no la perdigonada que le había desequilibrado, sino los argutoxus cuetus (agudos peñascos) que cual cuchillos al rodar su pesado cuerpo por entre ellos le apuñalaban mortíferamente, por eso al detenerse en su poleamientu (rodar) detrás de un pótchiscu (encina) que encontró en su paso, dejó de berrar en el instante, que su vigoroso cuerpo perdiera la vida. Fuime yo corriendo acompañado de Pelayu que me ganó la palma en la carrera, hasta el lugar de aquel desgraciado suceso, y cuando llegué donde el chivo estingarráu (tirado, acostado) ya no contaba como enemigo vivo, vi cómo a torrentes se desangraba, a la par que Pelayu con su nutritiva sangre se fartaba (hartaba). Pensé yo con gran temor cómo decirle a mi amo lo que había pasado, él que sentía por su chivo un orgullo y continuo ponderado casi desmedido, pues siempre que la ocasión se le brindaba cuando con sus vecinos dialogaba, soliales afarrucado (faroleándose, chuleándose) decir, que no había en toda la comarca un macho cabrío que ni con mucho en raza y estatura, se le pudiese parecer al suyo. Era ya casi la hora de afalar (retornar arreando el ganado para casa) cuando se me ocurrió la idea de decirle a mi amo que el chivo por si sólo se había despeñado, así que guardé la escopeta en la cueva y apresuradamente yo temeroso y preocupado y Pelayu contento por hallarse harto, reunimos el rebaño y nos encaminamos hacia la aldea, parecía que hasta las mismas cabras que en otras ocasiones se mostraban rebeldes y saltarinas, aquel desdichado día caminaban cabizbajas y avizorantes, observando en todas las direcciones con pronunciosa alteración, buscando aquel macho cabrío que las dirigía y dominaba con su orgullosa presencia, haciéndose notar en todo momento, por el continuo tañir de su zumbiétchu (cencerro), que por primera vez en el rebaño no se sentía el caidonante ruxíu (dirigente sonido). Pienso yo que solo contento caminaba vigilante mi fiel Pelayu, porque ya nadie en el rebaño se atrevía a discutirle sus ladridos o frágiles mordiscos, cuando por orden mía a las cabras con eficiencia les infería. Más sin embargo yo, al igual que a mis cabras, algo me tenía también apresado, algo extraño para mí, por primera vez a mi espíritu esclavizaba, que ni era tristeza ni pena, pero sí era miedo y grande desesperanza. Siempre que retornaba con mi rebaño a la aldea, cuando en las atardecidas la montaña abandonaba, mi corazón ameruxáu d'allegría (rebosante de alegría) a mi garganta un torrente de cante le rogaba, y ésta inocente y falta de todo perjuicio, sintiéndose tan dichosa como los mismos celestiales ángeles, cantaba recias asturianadas, mientras que todo mi ente, afanosamente afalaba (arreaba) las cabras. Quizás cantara yo aquellas horas con más gracia que en todo el día por alegre que fuera y pudiera tener, porque por así decirlo me acercaba al sencillo y noble vivir de las gentes de mi aldea, pues diez o doce horas en la continua soledad que en las montañas me acompañaba, para un rapacín como yo era, eran muchas horas desamparado de la comunidad humana, y sobre manera yo, que con ser mi cuerpo ágil y fuerte hasta casi rayar en el desuso, empequeñecido se quedaba si le comparaba con mi espíritu tan ensoñador e imaginativo, que todas las cosas al engrandecerlas confundía, menos el miserable pan de la maxera (artesa) que mi amo me entregaba, que a pesar de ser tan escaso, jamás supe imaginar nada para engrandecerle. Estaba mi amo a la entrada de la aldea esperándome como siempre hacía para ayudarme a xebrar el rebaño, ya que como eran tantas cabras, no cogían todas en la misma corte (establo), y había que llevar parte de ellas a otra cortexa (cuadra pequeña) que estaba en la parte opuesta de la aldea. Entretenía siempre su espera el condenado de mi amo, hablando con un artesano del lugar, que se dedicaba a la fabricación de yugos y madreñas, que tenía su taller montado debajo de un hórreo, que estaba asentado a la salida de la aldea, mismamente en la desembocadura del pedregoso y empinado sendero que venía de la montaña. Desde tal lugar él sentía con antelación el potente tañir del zumbiérchu (cencerro) que ximielgaba (movía) con fuerza y hasta con orgullo el estupendo semental de su rebaño, entonces él liquidaba por el momento con el madreñeiru la conversación que estuviesen embargando, y dedicaba toda su atención a su rebano, observando con avarienta atención, en el propiar si sus ganados venían fartus óu famientus (hartos o hambrientos), o si alguna de sus cabras venía coxa (coja) por mor de haberle caído una piedra o cualquier otro accidente que hubiera acaecido, como solía ser normal algunas veces. Pero aquel inolvidable para mi atapecer (atardecer) vio antes sus cabras que escuchara el ya inexistente zumbiétchu, por eso con su vozarrón de trueno, y como una centella por mí temido, me preguntó a la distancia de una piedra lanzada cuesta abajo: —¿Qué fói lu que pasóu Xulín...? —¿El chivu perdiu 'l mayuelu...? —Quería decirme, que si el cencerro que llevaba su chivo, había perdido el majuelo, o pequeño péndulo que lleva dentro el cencerro. —Esto también era frecuente que sucediese. Contestele yo desde aquella altura con mucho menos miedo que si me encontrase ante su presencia, diciéndole que el chivo se había despeñado, y arriba en la montaña se encontraba muerto. Estas mis palabras que en el viento camino de la aldea mi voz empujó con fuerza, fueron escuchadas por mi amo que se encaricotóu (encendió) en una rabiosa tristeza, que si pudiese desahogarla, seguro que en mi persona haría él su complacencia. También la desgracia del chivo, que por mí a voces era anunciada, fue oída por algunos otros vecinos a parte del madreñeiru, y como aquel semental de macho cabrío había sido siempre tan aponderado e idolatrado por el babayu (bocazas, charlatán) de mi amo, que con su dichoso cabrón los vecinos de la aldea ya habían pescado la costumbre de decir siempre que alguien ponderaba una cosa, ¡non si paezme a mín, que moren más castrones que Manín na nuesa aldea! Bueno pues como estoy contando, todo el lugar en pocos minutos se había enterado y en parte congregado a la salida del camino que bajaba de la montaña, ya que la muerte de aquel chivo que había ya dejado entre ellos la ya dicha cantinela, les había algunos los más envidiosos y vengatibles alegrado, y a los otros los más sentimentales y nobles les entristecía la muerte de tan comentado castrón. (También se suele llamar castrones a los chivos muy grandes). Al fin entré yo en la aldea quizás con el mayor recibimiento que jamás a nadie le hicieran, y todos atropelladamente me preguntaban lo que con el dichoso castrón me había sucedido, y yo les repetía a la par que intentaba xebrar las cabras para llevarlas a sus respectivas cuadras, que se había despeñado y que todo descuatramindáu (deshecho, desarmado) se quedara en la montaña. Un ratiquín (un tiempo) más tarde, y ya siendo casi la oscurecida, tres vecinos del lugar haciendo cuadrilla con mi amo, caminaban en pos de Pelayu y mía, otra vez camino de la montaña, para enseñarles donde estaba estrapayáu (aplastado) el chivo, con el propósito de bajarle para casa, con el fin de aprovechar su piel y carnes, que serían curadas bajo las barras del xardu (secadero) una estupendísima cecina. Llegamos a la postre ya con la noche tan negra como la boca de el lobo, al xeitu (sitio) donde el chivo fechu 'n chaceiru (hecho un deshecho) ya en el frío de la muerte sin despertarse dormía, tanto Manín que yera mi amo, como los tres vecinos que le hacían compañía, sudorosos y respirando medio ahogados por el tremendo esfuerzo que suponía subir con tanta rapidez hasta tamaña altura, sin perder un momento amarraron el animal por las cuatro patas juntas haciendo cucara (en montón, juntándolas todas) con una cuerda que para tal menester ya traían, y colgándolas de un fuerte y largo palo del que también venían poseídos, echáronselo al hombro entre dos, y con menor rapidez y mayor precaución, relevándose entre ellos conseguimos llegar sin novedad a la aldea. A pesar de ser casi la media noche, aun había algunos vecinos en reunión dentro de al parecer amena charla que quizás tuviese mucho que ver con el castrón, Manín y con mi desventurada persona, esperándonos en el lugar donde el madreñeiru trabajaba. Entramos todos en procesión rumorosa en la corralada de la casa de Manín, detrás del cabrón que colgado del baral sofitado en los hombros de dos vecinos se xiringaba (balanceaba), vigilado siempre con sonrisa ladina por mi fiel Pelayu, que comprendía que al no tardar, iba a saciarse hasta el no poder manducar más, con los rojos hígados de quien en vida, le hubiera hecho correr con cierto temor con el rabo entre sus piernas. Mientras que mi amo y sus serviciales vecinos se disponían a desfoyar (desollar) colgado de unos garfios que había debajo del hórreo al desgraciado chivo, la muyer (mujer) de Manín sin parar de condolerse, y hasta inclusive queriendo a mi endilgarme parte de la culpa, me dio de cenar una escudilla de farines (harina de maíz cocida) con una taza de leche de cabra, porque la leche de las vacas la tomaban ellos y la que sobraba la hacían en manteca, que tampoco yo nunca la probaba. Por primera vez no se hallaba sentado a mi lado sacando la lengua y relamiéndose, mirándome con sus ojos inteligentes en espera que yo le tirase delante de sus narices una cucharada de mi comida a mi fiel Pelayu, pues él sabía que al lado del castrón, tenía una fiesta grande con sobrada pitanza. Comía yo vorazmente aquellas puliendras (farinas), a tan desusada hora de la noche, sin que mi mente de pensar cesara, y antes de terminar mi miserable cena, una luz que me llenó de cierto temor en mi cerebro escendiose, para decirme con su claridad, que no iba a transcurrir mucho tiempo antes de descubrirse mi mentira, porque al esmianaye 'l pelleyu (quitarle el pellejo) al castrón, le encontrarían incrustadas en su cuerpo las postas que le habían matado, y me interrogarían sobre tal suceso, siendo yo al momento un cómplice y encubridor de la muerte del condenado cabrón, que según parecía me iba a dar guerra hasta después de ser muerto. Seguramente querrían saber el por qué les había mentido, haciéndoles creer que se despeñara, cuando a la prueba estaba que fuera abatido por un tremendo pistoletazo. Bajé después de cenar a la corralada donde los hombres andaban a vueltas en la desfoyadura del castrón, a la luz de un par de candiles de carburo y no llevarían un cuarto de hora reparándoles en su circunstancial oficio de carniceros, cuando Antonón el de la Cuandia dijo sorprendido mirando para mi amo que le alumbraba con el candil en la mano para que los otros vieran mejor en la faena que encalducaban (hacían). ¡Ah Manín, isti castrón non morrióu comu diz el tou criadín despeñáu, pos tién ente 'l coración ya lus polmanes un manegáu de postes llancades, asina que si quiés saber quién l'achuquinóu, pregúntaye 'l tou rapazacu, lu que axucedióu! ¿Qué ye lu que me tas diciendu...? ¿Quién diañus diba pegái 'n tiru 'l miou cabrón ? Antonón arrabucandu d'ente les asaures del chivu cuatru ou cincu postes que yeren de grandies comu arbeyinus rancuayus, díxole 'l miou amu metiénduyes per dellantri 'l focicu: ¡Mira Manín, ístu fói lu qu'achuquinóu 'l tou chivu! (Ah Manín, este cabrón no murió despeñado como dice tu criado, pues tiene entre el corazón y los pulmones un cesto de postas plantadas, así que si quieres saber quién le asesinó, pregúntale a tu muchacho lo que sucedió). (¿Qué es lo que me estás diciendo? ¿Quién demonios le iba a pegar un tiro a mi cabrón?). (Antonón arrancando de entre las asaduras del chivo cuatro o cinco postas que eran de grandes como pequeños guisantes, le dijo al mi amo mostrándoselas por delante de su hocico: ¡Mira Manín, esto ha sido lo que asesinó a tu chivo!). Hallábame yo detrás de ellos a media penumbra, por eso no pudieron ver cómo todo mi cuerpo temblaba, y mis mexiétchas (mejillas) se encendían como las mismas brasas cuando el viento las apuxa (atiza). Quizás si fuese a pleno día, me hubiesen sacado la verdad al descubrir yo mismo por mis síntomas externos la mentira, pero la noche, encubridora de toda claridad que profané sus negras vestiduras, me ayudó a ser firme e inamovible de mi primera mentira. Convencido mi amo de que le había engañado, acercose a mí con el candil en una mano, y llena su despreciable alma de ira, y enloquecida venganza, con la otra su mano, atizome un fatáu de morráes (varias galletas, tortas, guantazos) que dieron con mi cuerpo en el suelo, y antes de que yo pudiese huir del peligro que me rodeaba, levantome del suelo con la misma mano que tan vilmente me castigara, y a la par que alumbraba mi rostro donde la abundante sangre que manaba de mi nariz lo embadurnaba, me dijo mirándome con sus ojillos de bracu (cerdo) donde la maligua ira en un brillo salvaje se enseñoreaba: ¡Ahora mismo me vas a decir hijo de perra y de republicano asesino, que el día que asesinaron a tu padre que era lo mismo que tu un embustero y un bandido, te tenían que haber envenenado a ti, para que no pudieses hacer el mismo mal que hizo tu condenado padre, vamos, dime quién fue el que disparó contra mi chivo, dímelo pronto o terminaré contigo! Y al tenor que esto me estaba diciendo, su dura mano caía una y otra vez sobre mi rostro, y fue entonces cuando aquellos hombres de entre sus manos me arrancaron, pues al no hacerlo, quizás aquella bestia humana, que había luchado en defensa de la (PAZ DE ESPAÑA) fácil me hubiera asesinado, como seguramente acostumbrado debía de estarlo, al haber practicado tal demoníaco proceder, con otros indefensos inocentes, de los miles que asesinados fueron en Nuestra Patria, por cobardes, dañinos y miserables hombres, como lo era mi despreciable amo. Fue curado con agua fresca mi amoratado y sangrante rostro por Antonón de la Cuandia, que me aconsejaba cariñosamente, les dijese lo que con el cabrón me había en la montaña sucedido, y que no tuviera ningún miedo de contar la verdad que se buscaba, pues ella misma me protegería de quien me hubiera amedrantado para que no le delatara. Cuéntanos hijo si fueron los huidos quienes al chivo le dispararon, ya que nadie más que ellos pudo hacer tal cosa, y ten presente que si no nos lo dices ahora, mañana vendrán los guardias y ya verás cómo con ellos no puedes seguir negando. Díjele a Antonón el de la Cuandia, que yo estaba dormido, y que me desperté cuando sentí al cabrón bramar desesperado al tenor que bajaba rodando por entre los peñascos, siendo aquello todo cuanto yo había visto y oído. Volvió otra vez ya más sosegado mi amo a insultarme y amenazarme, y a la postre me ordenó que abandonara su casa, pues él no fartaba bribones que lejos de cuidar su rebaño, permitían que personas tan canallas como yo lo era se lo asesinaran. Marcheme de aquella casa de noche, maltrecho mi cuerpo y deshecha de sufrimientos mi infantil alma, sin más pertrechos que los que llevaba a costillas, que eran los únicos que poseía, y que constaban de un mono de caqui hecho de la guerrera de un soldado, con más remiendinos que de plumas tiene una gallina y de todos los colores que imaginarse puede, calzado con unas alpargatas de esparto donde los calcaños se asentaban en el suelo y los dedos lo mismo hacían por no quedar de las alpargatas nada más que la parte del centro. Por primera vez desde hacía varios meses que Pelayu era o mejor dicho había sido compañero inseparable de hambres y fatigas, de juegos y caricias, de largas soledades entre ambos repartidas, por primera vez digo, mi fiel compañero ya no me seguía, me traicionaba el muy ladino por unas piltrafas que de vez en cuando aquellos hombres que carniceraban en el cabrón, le arrojaban en el empolvado suelo de la corralada, para él valía en aquellos momentos más la asquerosa pitanza, que todo el cariño que yo pudiera brindarle, ya no se recordaba el muy desagradecido de que yo repartía con él a partes iguales la escasa comida que para mi sólo me entregaba el llabascón (cerdo grande) de mi amo, en una palabra, Pelayu era un desagradecido y egoísta, propiedad que en mayor o menor cuantía, va fusionada en el instinto de todo ser mamífero de la Tierra. Llegué aquella primera noche de mi vida, que había sido maltratado, insultado, golpeado, pisoteado, arrastrado y ofendido a tan gran profundidad y altura, que dudo que a mis años en todo el mundo, a nadie le hubiera sucedido tan inhumana atrocidad, cuento yo, que hice mi entrada en la casa de mi madre, que en la sazón se encontraba trabajando en una alejada aldea, en el caserío de otra viuda que su marido había sido asesinado en el cementerio de San Salvador de Oviedo la misma noche y en el mismo paredón que fusilaran a mi padre, así pues, hallábame yo sólo en casa y eso enormemente en aquellos momentos me alegraba, pues si mi madre hubiera estado en la casa, le haría sufrir aviñonándome yo de pena, y quizás ocurriesen peores cosas, ya que mi madre era, y aun sigue siendo, y Dios me la conserve muchos años, pues fue lo mejor y lo único que he tenido en mi existencia, mujer de duro carácter, intrépida y valiente hasta no tener el más pequeño temor, de pelearse ella sólo contra todos los moradores de la aldea. ¡Cómo mi madre, nacen en un siglo pocas mujeres! Al día siguiente que era domingo, y por tener en la parroquia a que pertenecía mi aldea, un cura que para demonio había nacido, ya que el muy condenado había conseguido de las autoridades una ley, que no se quién se la había fabricado, pero el caso es que existía, y condenaba a todos los vecinos a oír la Santa Misa, y a no trabajar ni en las tierras, ni en los prados, ni en nada, bajo pena de una multa que la ley considerara justa por ser injusta. Como yo ya no tenía trabajo, pues cuidar los ganados estaba permitido, y aquel gochu de mi antiguo amo desde aquel día tendría que hacer el trabajo que como un miserable esclavo yo le hacía, me levanté tarde del único xergón de fuéa (jergón de hoja) que en la casa había, que lo había industriado de unos sacos, porque todo cuanto poseíamos que era bien poco, al terminar la guerra el honrado vencedor nos lo había robado, y no contentos con esto, todavía fusilaron a mi padre, acusándole de haber robado grandes cantidades de dinero, de haber hecho esto, lo otro, y lo demás allá, y todo porque se le querían cargar cuatro caciques, como se ha hecho en todos los lugares de mi Patria buena. Noté que me dolía el rostro y que le tenía ensangrentado, no pude mirármelo al espejo. porque éste era un lujo que en mi casa no existía, así pues, me fui hasta el río que por detrás de mi casa pasaba, y me lavé como mejor pude, secándome después a las sucias y ásperas mangas de mi mono, y sin desayunar nada, porque en la casa no habla ni la más mínima consolación de comida, me dirigí a oír la misa, ya que yo de pequeñín era muy creyente y religioso. Estando yo enredando (jugando) con algunos otros guaxinus (niños) de mi aldea, en espera que tocase la última campanada para entrar en la iglesia, vi llegar la pareja de la guardia civil y un vuelco de temor revolvió mi ánimo, que casi consiguió ordenarme que saliese corriendo, huyendo pronto de aquel nuevo peligro que me acechaba. Sin embargo no lo hice, porque o no era lo suficientemente valiente, o lo necesariamente cobarde para hacer tal cosa, lo cierto es que cesé de jugar y me quedé mirando para ellos, lleno de temor, de tristeza, de pena. Preguntaron a alguien quién era yo, uno de mis vecinos me señaló, entonces los guardias me llamaron, y yo hacia ellos avancé, cabizbajo, temeroso y desamparado, igual los niños que los vecinos me miraban sin urniar (decir) palabra, muy posible muchos de ellos, tanto fascistas como rojos, vencedores o vencidos, sintiesen una profunda pena al ver aquel niño, desventurado e inocente ruina que dejó la vil venganza de la posguerra, avanzar sin protección ni cariño de nadie hacia los guardias, al fin llegué junto a ellos y me los quedé mirando, no me gustaron sus rostros, que me parecieron dos demonios, entrambos se quedaron mirando unos momentos en silencio mi rostro, en el que se podía leer la despreciable cobardía y nefastosas intenciones, que se enraizaban en el podrido sentimiento de mi amo, pude comprobar que esbozaban una tenue sonrisa, y no pude descifrar, si era que les alegraba observar el sello del martirio anclado en mi cara, o si por todo lo contrario, me dedicaban un consuelo de lastimosa consideración. Qué enano era yo físicamente en aquella lejana y para mi inolvidable, desgraciada y maestrosa mala época, si desde mi distancia también en el momento mi señora prisionera, proyectó mi mente siempre libre, como el misterioso dios que en cada mente humana vive, cuento yo que si me observé ante toda aquella gente, asustados los unos, hartos de maltratos, satisfechos los otros, por formar parte del mando, e indiferentes los restantes por no contar nada en ningún bando, digo que si me vi tan insignificante en mayor cuantía todos cuantos me rodeaban eran, ya que ninguno de ellos optó, en defender a un niño inocente y lleno de temor, que no había cometido más delito que el matar sin querer a un chivo, que era menos cabrón que todos aquellos papalbus humanos. Uno de los guardias con el mosquetón en la mano, me acarició mi corta y jamás peinada cabellera, pues nada más que tenía dos dedos de larga, mi madre me la rapaba al cero para que los abundantes piojos en ella no sembraran la descendencia de sus miserias, y a la par que esto hacía tan despreciable celador de una ley muy poco justiciera, con palabras que pretendían ser cariñosas y amables me dijo: —Ya veo por las caricias que luces en tu rostro, que con todo merecimiento y sin ninguna duda el señor Manín te ha hecho, que eres un niño rebelde, desobediente y malo, que te niegas a decir la verdad, y por lo tanto por todos estos endemoniados pecados irás al infierno, así es, que si ahora mismo no me dices quién fue el que disparó contra el chivo de tu amo, yo también tendré que castigarte. En esto estábamos el guardia y yo rodeados por los vecinos que no decían ni pío, cuando hizo acto de presencia el señor cura, que relevando a la autoridad de su palabra no así de mi persona, me aconsejó apoyando sus frases en la Divinidad de Señor, para que les contase la verdad que me liberaría de todos mis sufrimientos. Díjele al cura lo mismo que al guardia que yo estaba dormido, y que sólo me había despertado al oír al chivo berrar a la par que bajaba por entre los peñascos rodando. La ruda mano de aquel guardia, que seguramente había sido toda su vida un rústico campesino y que la guerra le había liberado de tan honrado lugar para colocarle en el más delicado de los oficios, como es el de servir con dignidad a la Justicia, cuento yo que aquella pesada mano de aquel hombre que pensaba que las personas había que tratarlas como a las bestias con las que él hubiera vivido siempre, dejó de acariciar mi cabeza y sus dedos se aferraron como si fuesen fuertes murgazas (tenazas) a una de mis uréas (orejas), y sonriéndose como si me estuviese el muy hipócrita acariciándome, a la par que me rogaba que le contase la verdad, me apretujaba con tal fuerza, que el dolor que me inyectaba me hacía ver todas las estrellas. Creo que lo que más le molestaba aquel cobarde representante de la ley, no de la Justicia, era que yo, que la vida ya me había forjado en saber llevar el sufrimiento, ni llorara, ni gritara ni menos me quejara de nada, por eso el infame seguía despiadamente con todas sus fuerzas apretándome, aun es hoy el día, que cada vez que me recuerdo de aquel momento mi oreja se pone tan rápidamente colorada, que hasta me molesta el calor que alumbra. Así en este atroz sufrimiento yo me debatía, sin que nadie de los allí reunidos por mí intercediera, dentro del horripilante dolor que me producía aquel estrapayáu d'uréas (retorcimiento, aplastamiento de orejas), cuando llegó mi madre ante la concurrencia, pues como era domingo, bajaba la pobre de aquella aldea donde toda la semana había estado trabajando, trayendo encima de la cabeza una manieguina (cesta) llena de viandas que en el caserío le habían dado a cuenta de su esfuerzo. Cuando mi madre me vio a mí, en tal escarnecimiento, tiró la manieguca al suelo, y llena de una fuerza airada que la multiplicaba, se acercó tan randa como una centella hasta mi verdugo y arrancándole el mosquetón de un fuerte tirón de entre su mano, le pegó con él tamaño golpe encima de sus costillas, que dio con él como si se tratara de un muñeco de trapo en tierra. Antes de seguir con esta cierta historia, voy hacer un inciso, para describir muy someramente cómo era mi madre en aquella época. Era joven, aun no llegaría a los cuarenta años, y a pesar de su juventud, ya había perdido la pobrecita dentro de los mayores sufrimientos que se puedan imaginar, a dos hijos que luchaban en la guerra, a su marido que fuera fusilado y a todo cuanto poseía. Mi madre como perteneciente a la más ancestral raza astur, era rubia, con el pelo del color de la miel, o de la escanda sazonada, tan abundante lo tenía, que cuando lo llevaba suelto y se acuruxaba (agachaba) le tapaba todo su cuerpo como si lo cubriera con una preciosa manta. Sus ojos eran a veces tan azules como el transparente cielo de una mañana de primavera, y en ocasiones eran tan verdes como los mismos campos de nuestra aldea. Era tan pura y recia como la misma madre naturaleza, inamovible en sus decisiones, honrada y justiciera. Era una auténtica astur procedente de la primera raza que pobló las ubérrimas montañas de mi noble tierra, y no una mistificación como somos hoy en día más del noventa por ciento de las gentes asturianas, enraizados con todos los colonizadores de nuestra tierra. Mi madre enojada era una invencible fiera, y tranquila y serena, era tan hermosa y dulce como incomparablemente lo es mi asturiana tierra. Y ya dicho con suficiente claridad como era esta excepcional mujer, vuelvo a centrarme en el desaguisado que mi madre justicieramente preparara, con una valentía y decisión tal, que dejó a todos perplejos y anonadados, pues el guardia que en posición ridícula espanzarrado moraba en el suelo, desde tal lugar miraba con ojos desorbitados a mi madre que con el mosquetón en la mano y a la par que se lo arrojaba con fuerza y mala sangre contra su pecho le decía: ¡Yes un llimiagu, lu mesmu que toes istes xentes que conxentíen, qu'dellantri de la mesma ilexia del Faedor, y'en prexencia d'isti cura escosáu de coyones ya xusticieres razones, lú mesmu que tous vuexotrus que sois una cabaná de baldreyus, que tu que yes un cachiparru, martirizares a isti nenín pequenu, ya s'ístu faedis con miou fíu qu'entavía 'l probitín non sabe dúnde come, ¿qué faeredis con les prexones mayores? (Eres un rastrero baboso, lo mismo que todas estas gentes que te consienten, que delante de la iglesia de Dios y ante la presencia de este cura que no tiene ni cojones, ni justicieras razones, lo mismo que todos vosotros, que no sois nada más que un rebaño de cobardes, que tú que no eres nada más que un parásito martirizaras a este pequeño niño. Y si esto haceís con mi hijo, que todavía el pobrecito no sabe de dónde come, ¿qué hareis con las personas mayores...?). El otro guardia que sin lugar a dudas parecía un hombre con mejores sentimientos que el gusano que me había martirizado, intentaba sujetar a mi madre propinándole palabras que le aconsejaban que no complicara más las cosas, mientras que su repugnante compañero se levantaba del suelo, y ya con el arma entre sus manos, la enarboló por encima de su cabeza en amago de dejarla caer encima de mi madre a la sazón que con una inquina maligna y cobardosa le decía: ¡Si fuese usted un hombre, ahora mismo le partía la cabeza en dos para que al final de su existencia comprendiera usted, que el deber de todo ciudadano es respetar a la ley! A lo que mi madre le respondió de la siguiente manera: —Si you fora un home, a usté había qu'allevantalu dóu tá, p'ancuandiálu debaxu tierra, que ye 'l llugar quéi cuerresponde a la xentuza baldreyante comu ye usté. Ya tocante a la ley que reprexenta, que ye tan betchá de maldáes comu usté mesmu, pásula you ya toes les prexones decentes pente les piernes ya mexamus per echa. ¡Perque isa lley que tantu cacaréa achuquinóu ya t'achuquinandu a fatáus d'iñocentes, sin respetar nin al vietchu que t'encantu la xepoltura, nin al xoven qu'entavía non golióu 'l tafu de papalbus ya rapiegus que tienen tous los comedores que la endubiechan y'esmarachen! (Si yo fuese un hombre, a usted había que levantarle del lugar donde se encuentra para enterrarle bajo tierra, que es el sitio que le corresponde a la gentuza cobarde como lo es usted. Y tocante a la ley que tanto cacarea, que está tan rica de maldades como usted mismo, la paso yo y todas las personas decentes por entre las piernas y meamos por ella). (¡Porque esa ley que usted representa, ha asesinado y está asesinando a muchos inocentes, sin respetar ni al viejo que ya se encuentra al borde de su sepultura, ni tampoco al joven que todavía no se ha olido, el característico mal hedor que emana de los comedores, indeseables y ladrones que la han hecho, así como ustedes que atropelladamente obligan a punta de pistola y látigo a que se cumpla!). Aun puedo ver en los rostros de todas aquellas gentes que nos rodeaban, desde esta asquerosa celda donde viviendo el presente que me aprisiona en esclavo de unas injustas ordenanzas, mi mente desdoblándose en dimensiones pasadas, añora con tristezas y alegrías, las primeras alumbradoras fuentes de toda mi desgracia. Sí, veo los ojos asustados de algunos de mis convecinos, que al escuchar aquellas graves y acusadoras palabras que mi madre airada, enloquecida y por toparse en su justo desquiciada, le decía a aquel guardia que tan cobardemente la amenazaba. Sí, veo como todos ellos con tristeza pensaban, que mi madre no iba a salir de aquel asunto bien librada. Pues en aquellos tiempos por menor delito, al paredón de fusilamiento llevaban a personas más recomendadas. Vi los ojos de aquel guardia ruin y rastrero, vilos cómo se llenaban de una alegría satánica, quizás en otras ocasiones ya por él vivida, cuando a tantos inocentes martirizaba o asesinaba. Vi cómo dejó de amenazar a mi madre, cómo colgó el mosquetón de su hombro, y metiendo la mano sonriendo canallescamente en su macuto, sacó unas relucientes esposas con las que se disponía a encadenar a mi madre en el lleldar (acaecer) que le decía: —La voy a llevar a usted y a su hijo detenidos hasta el cuartelillo, y allí, le enseñaremos a usted a respetar la ley y el orden, ya verá usted cómo cuando nosotros la dejemos, no se le ocurrirá jamás ofender a la ley y al régimen, ni aun en su propio pensamiento. Y en cuanto a su cachorro, que parece ser tiene su misma casta, también le enseñaremos a decir la verdad aunque tengamos que arrancarle la lengua. Fue entonces cuando uno de los dos principales caciques de la aldea, que también ye menester que cuando encarte les diga cómo eran, le dijo al guardia con palabras amenazadoras: ¡Dexe tranquíl ista muyer ya 'l sou fíu, pos güéi mesmu vou cuntaye you 'l sou xefe la clás de guardia que ta fechu. (Deje tranquila a esta mujer y a su hijo, y hoy mismo le voy a contar a su jefe la clase de guardia que está hecho, que se ha dejado desarmar por una mujer cuando cobardemente usted martirizaba a su hijo, poco puedo poder yo si no le hago catar covixu noitre ufixu (oficio), perque nisti de guardia paeme amindi que nun ten llixa (arte, valer, etc.). La fuerza y poder que tenían aquellos desalmados caciques en aquellos tiempos de desalmados vivires, achindi mesmu xuntu lus mious güétchus (allí mismo frente a mis ojos) quedaba bien claro, porque aquel guardia aviñonáu de miéu (lleno de miedo), se justificaba rastrera y servilmente pidiéndole perdón aquel hombre que no había sido en toda su vida nada más que un verdadero canalla, per ístu miou má noxá fasta cuaxí la llocura dista maneira le falóu (por esto mi madre enojada hasta casi la locura de esta manera le habló). —Lu que me faltaba per uyír, que tena que debéi cumplíus a isti baldrayu d'achuquín, que dexóu la nuexa 'ldina xemá de güerfaninus dexamparáus de la mán del Faidor ya de lus homes. (Lo que me faltaba por escuchar, que tenga yo que deberle favores a este cobarde de asesino que dejó la aldea sembrada de huérfanos desamparados de la mano de Dios y de los hombres). ¿Nun foste tóu sou banduerru de lus enfermus el que denuncióu 'l miou home paque me l'achuquinaren na cárxel d'Uviéu? (¿No has sido tu comedor, canalla de los infiernos el que ha denunciado a mi marido para que me lo asesinasen en la cárcel de Oviedo?). ¿Ya con lus fíus de Manolón el Gocheiru...? ¿Qué foi lu que fixiste conechus baldrayán? Que yeren un par de rapazus más bonus qu'el pan d'escanda qu'enxamás fixerun mal a naide, ya cundu taben per aquíndi de millicianus, ya tóu t'encovaxabes fugáu per les branes, tóus xapiemus na cabana que t'empayaretabes, ya tantu nuexóitres perque yeras veicín comu aquechus ñocentinus rapazus qu’achuquinasti deximiémuste xempre pa que nun te prendieren. Que fatiquinus forun lus probetayus rapazus, y'anxín pagarun con las sous vides les sous fatezas, pos se te viexen deñunciáu, nistes gores tabes fechu 'n meruxéiru de merucus, xustamente lu que yes, y'echus taríen vivus al lláu de lus sous pás. (¿Y qué has hecho con los hijos del Cerdero?, que eran un par de mozos más buenos que el pan de escanda, que no han hecho más mal los pobrecitos, que cuando fueron al servicio militar por la quinta; y estuvieron por estos contornos de milicianos, mientras que tu andabas por la braña huido, y sabiendo nosotros en la cabaña donde te refugiabas, no te hemos denunciado porque eras nuestro vecino, aunque tuvieras la idea política que te diera la gana, que no debe de ser ninguna, porque te parió tu madre canalla desde la entraña, pues como te estoy diciendo, tanto aquellos grandes rapazos como nosotros, te olvidábamos siempre para que nunca te cazaran. ¡Qué tontos fueron aquellos pobres y desgraciadinos muchachos, y así pagaron con sus vidas sus tontezas, pues si te hubiesen denunciado, a estas horas, tu estarías hecho una verbena de gusanos, que ni más ni menos es lo que eres, y ellos estarían vivos al lado de sus desesperantes padres!). Todos escuchaban a mi madre silenciosos y asustados, considerando algunos con tristeza, que mi madre se había vuelto turulata (loca) para atraverse a manifestar acusadoramente ante los guardias, el cura y el pueblo, lo que todas las gentes de la aldea sabían que era cierto, pero no se detuvo mi madre en el acuse que le hacía aquel villano de todas sus bellaquerías, pues al no encontrar nadie que la importunara, siguió con su palabra y con igual fuerza mortificándole de esta manera: —E nus tiempus d'endenantes, cundu lus roxus mandaben lu mesmu que vuexotrus facedis nagora, non trañia l'esquilona de l'ilexa p'axuntanus en conceyu p'uyír la misa tres el cura, perque pieschada taba la casa del Faidor, ya con lus curas lus roxus nagua querían, peru a pesar de tar tan lexus del Faidor, a naide s'achuquinóu n'aldea, ya se morrierun un par de rapazus, fói nel frenti, peru nagora que tenemus l’ilexa 'l entestate, y'un cura que coyius de la man quiér chevanus a tóus pel atayu de non sei que Dios, ya non sei que cielu, pos con tou isti telar, entremedáu de cures, ya caciques comu lu yes tóu, de confexones, mises ya xermones, achuquinasteis n'aldea 'n poucus dies, más xentes que de mala manera, enxamás de lus xamases en Asturies murrierun. Se tóu xupiés so lladrón achuquinante, lu mesmu que toes istes xentes que m'acorrelan, lu que you tenu xufriu nes comunicaciones de la muerte que se encaldaben na cárxel d'Uvieu, dúnde 'l miéu ya 'l espavoríu facien fuercia, únde 'l fríu enxenebráu la entraña te queimaba, únde les chárimes esbocáes en el glayíu xapoixaben, atristeyáus ya dollores qu'eszarapicaben, tous lus xentíus de cuantus escuchaban. Non puéu apoixar de mious videtches, lus güeyus enfervecíus de aquechus homes, qu'agoxáes allumbraben engafuráes chárimes, con les manes tembluqueántes per el miéu, acoyendu con desesperación las rexes de fierru, que non lus dexaben en postreira vez, abrazar a la sou muyer ya lus sous fíus, qu'ameruxáus de cariñu, ya betcháus de dollor, choraben ya glayaben, xiringáus per el amore que profexaben naquel home, que yera 'l pá de lus fíus, el mantín desous quereres, y’l caidonal del sou llare. Naide algamía per mor de aqueches rexes de fierru entemedades, falagar cómu postreira despedida, a la muyer nin al home, nin lus pequeninus fíus, que güerfaninus naquecha nueche diben quedaré, perque banduerrus baldreyus lu mesmu que tóu, lus deñunciaben y'acusaben de faer fatáus de couxes, que ni nel xoñéu lus probetayus dacuandu lleldaren. Tóus nun mirabamus atristeyáus per debaxu la borrina qu'acobertoriaba lus güeyus encarnispáus pe les chárimes, ya lexus de falanus tantes couxes, nel tiempu tan escosu que nus daben, esfaíamonus en playíus choramiqueirus llastimeirus e nes fanes más mortales. Enclicáus tous per un dollor que nes entrañes esquiciáu t'esgarduñaba, tabamus fatáus de xocenes muyeres que güéi toes viudes y'esgraciaínes semos, enlloquecides y'engarrinchades a les rexes que a la llibertá ya la xusticia trincotiaben. Nagua podiamus decinus, perque la pallabra afogábase na conguetcha qu’el alma esfaída pe la tristieza sacupaba, sous penares nel gargüélu, a munchus el dollor añuedábayes el celebru con tal prietura, que esmurgazábanse col xentíu perdíu nel enllabanáu xuelu. Alcuérdume comu s’agora mesmu fora, ya xamás de lus xamases tal desxusticiáu, endiañáu, baldreyóuxu ya chuquinamientu de xentes abondes d'eches tan iñocentes comu isti rapacín, que la mesma lley qu'achuquinóu a suo padre, martirizóulu a él, ante 'l cura, que mangonéa la mitá la aldea, y'isti banduerru de cacique dumeña entrambas partes, ya tous voxoutrus qu'empaparáus per el miéu, olvidósebus defender tou lo güenu per lu que lus vuesus homes llucharun ya morrierun ¡Sin alcuerdume d'aqueches canallesques comunicaciones que se lleldaben na cárxel d'Uvieu, ya non esborraránseme de les mious vidatches metantu que la vida me acompañe! (En los tiempos ya pasados, cuando los rojos mandaban lo mismo que vosotros hacéis ahora, no tañía la campana de la iglesia, para llamarnos y rejuntarnos a todos en fraternal comunidad, para escuchar la misa detrás de un cura, porque cerrada estaba la Casa de Dios, y con los curas los rojos no querían saber nada. Pero a pesar según parecía de que se encontraban muy lejos del Hacedor, a nadie asesinaron en la aldea, y si han muerto un par de jóvenes, ha sido luchando en el frente. Sin embargo ahora, que tenemos la iglesia siempre abierta y un cura que asidos de la mano, quiere llevarnos a todos por el camino más corto para alcanzar, no sé a qué dios, ni tampoco a qué cielo, pues con todos estos sucederes que ahora están pasando, entretejidos por los curas, y por caciques como lo eres tú, de confesiones, misas y sermones, habéis asesinado en la aldea en pocos días, más gentes que de mala manera, jamás de los jamases no contando estos tiempos, en todo Asturias han muerto. Si tu supieras so ladrón y asesino, lo mismo que todas estas gentes que nos rodean, lo que yo he sufrido en las famosas comunicaciones de la muerte que se hacían en la cárcel de Oviedo, donde el miedo y el pavor, hacían fuerza, donde el helado frío que el temor producía, al mismo tiempo las entrañas te quemaba, donde las lágrimas deslocadas en gritos lastimeros se posaban, haciendo tristezas y dolores tan inmensos, que despedazaban todos los sentidos de cuantos escuchaban. No puedo apear de mi cerebro los ojos enardecidos de aquellos hombres, que a cestadas alumbraban envenenadoras lágrimas, y con sus manos temblorosas por el miedo, cogían con desesperación las rejas de hierro, que les prohibían por última vez, abrazar a sus mujeres e hijos, que llenos de cariño y ricos de dolor, lloraban y gritaban desesperadamente, movidos por el amor que profesaban a aquel hombre, que era el padre de los hijos que quedarían ya para siempre desamparados, el amante esposo de sus quereres, y el fuerte guía de sus lares. Nadie alcanzaba por la causa de aquellas rejas de hierro fuertemente entretejidas, halagar como última despedida, a la mujer ni al hombre, ni a los amados y pequeños hijos, que huerfanitos aquella noche si iban a quedar, porque indeseables cobardes lo mismo que tu eres, les habían denunciado y acusado, de haber hecho muchas y malas cosas, que ni en el sueño los pobrecitos, jamás ni habían pensado. Todos nos mirábamos entristecidos, por debajo de la niebla que nublaba los ojos enrojecidos por las lágrimas, y lejos de hablar de tantas cosas en el tiempo tan corto que nos daban, nos deshacíamos en lamentos lastimosos, que nos precipitaban en los abismos más mortales. Agachados todos por un dolor que en nuestras entrañas enloquecido sin piedad las arañaba, estábamos en aquella triste ocasión, muchas jóvenes mujeres que hoy todas viudas y desgraciadas somos, enloquecidas y agarradas con desespero a aquellas rejas, que a la Libertad y a la Justicia pisoteaban. Nada podíamos decirnos, porque las palabras ahogábanse en la garganta, que el alma deshecha por la tristeza, vertía en ella sus penares. A muchos el dolor les aprisionaba el cerebro con tal fuerza, que se desvanecían privados del sentido entre las losas que poblaban el suelo. Recuerdo como si ahora mismo estuviese sucediendo, y nunca jamás, tal injusticia, endiablada cobardía, y canallesco asesinamiento de gentes, muchas de ellas tan inocentes como este pequeño, que la misma ley que asesinó a su padre, le está martirizando ahora, precisamente ante la presencia del cura, que es el dueño de la mitad de la aldea, y de este indeseable de cacique, que domina entrambas partes, y de todos vosotros que llenos y dominados por el miedo, os olvidasteis de defender todo lo bueno y hermoso, por lo que vuestros hombres lucharon y murieron). (¡Sí recuerdo aquellas canallescas comunicaciones que se hacían en la cárcel de Oviedo, y que ya nunca podrán borrarse de mis sienes, mientras que la vida me acompañe!). Recuerdo perfectamente cómo todas aquellas gentes escuchaban a mi madre entre asombrados, y compasivos, entre temerosos avergonzados y ofendidos, y quizás hubiesen escuchado muchas más injusticias que habían hecho no los caballeros y valientes soldados, que denodadamente lucharon hasta conseguir la victoria, ni tampoco las juventudes que militaban en el partido triunfador, sino las gentes maduras, caciques que habían conservado la vida en entrambos bandos, que llenas de un odio vengativo y endiablado, habían hecho ellas más muertes criminales en la paz de la posguerra que todos los leales luchadores de enemigos bandos. Digo yo que mi madre con su cordura de mente les hubiese seguido acusando, si el cura, muy oportuno y diplomático, como son todos los religiosos de carrera larga, no se ausentara sin decir palabra, y ordenara al sacristán que tocase la última campanada, para entrar a la iglesia con el fin de escuchar la misa. Y ahora diré, que mal dicho está que yo diga que el sacristán tocase la campana, porque no había tal campana, ni en la iglesia de mi aldea ni en ninguna otra en todo el valle, ya que los rojos, se las habían llevado todas, no sé con qué fin ni propósito, como tampoco puedo comprender porque quemaban los santos que jamás les harían ningún daño, y dejaban con vida a indeseables como los caciques asesinos de mi aldea. Lo cierto es, que como campana de la vieja iglesia de mi aldea, había un trozo de raíl colgado del pórtico con una alambre, donde aporreaba el sacristán, con un martillo medio deshecho de los de cabruñar la guadaña. Nada más que el toque comenzó hacerse sentir, fueron las gentes desfilando tras la llamada de la postrera campanada, sin que nadie se osara replicarle a mi madre ni tan sola una palabra, bien fuese de desagrado o de conformidad con cuanto había enardecidamente manifestado. Todos se adentraron en la casa del Señor donde yo creo, que si el Nazareno pudiese apoixase (apearse) de la Cruz, no dudo que a todos ellos una tocata de barganazus les esfargayara. (Paliza de palos que en ellos prodigara). Dejó mi madre de reñir a voz en grito, pero siguió haciéndolo muy quedadamente, a la par que con gran remango recogía su cesta, que colocándola esta vez debajo el brazo, nos encaminamos para nuestro lar, mientras que aquellas gentes, culpables unas e inocentes las otras, le rogaban a Dios, los unos por sus pecados monstruosos ya cometidos, que en El no habían pensado cuando los ordenaban, los otros, quizás le pidieran paz y prosperidad para ellos, sus cosechas y ganados, pero Dios no escucharía ni menos ayudaría, ni al pecador tal vez arrepentido, ni al inocente libre de pecado, y lo sé por propia experiencia, porque yo, tantas veces le he llamado, suplicado y rogado, siempre a cuestas con el temor, la miseria y el desprecio que el mundo en mi había sembrado, y jamás El se dignó ni tan siquiera escucharme, porque si me hubiese escuchado, y no remediara con prontitud ni nefastoso sufrimiento, yo diría ya sin el menor equívoco, que el Dios que todos tememos y adoramos, no es nada más que un diablo. Y esto sin lugar a dudas es así, porque Nuestro Señor está harto de nosotros hasta la misma coronilla, y por eso pensó ya en inmemoriales tiempos, que o liquidarnos a todos, y olvidarse sin pena y con prontitud del mal invento que había industriado, o dejarnos vivir a nuestro aire, sin preocuparse ya para nada de nuestros haceres, hasta que la muerte nos lleve a su presencia. Caminaba yo detrás de mi madre, sujetándome con la mano mi dolorosa y sangrante oreja, que más doloroso sufrimiento me había reportado, cuando aquel imbécil y canalla de guardia me la había retorcido, que si me hubiesen molido todo mi cuerpo a palos. Llegamos a la postre a nuestra humilde casa, y siempre sin parar de reñir mi madre, de maldecir y de amenazar, estongóu 'l llar (limpió la cocina) de añejas cenizas, y con la rapidez con que ella solía hacer las cosas, tizóu ‘l fuéu (prendió el fuego) y después, puso un cazo lleno de agua con sal y unas hierbas (que ahora no sé cómo se llaman, pero que son muy buenas para las heridas) a hervir, y mientras que hervía, s'encaldóu nel trabayu de pulgar patacas (se hizo en el trabajo de mondar patatas), de las que había traído de la aldea de donde venía. Cuando el agua estuvo en su punto, que fue en el momento que ella terminara de aliñar las patatas ya listas para ser fritas, se dispuso mi madre a curarme, y al tenor que lo estaba haciendo, y viendo yo en su rostro retratado el cariñoso sufrimiento que por mí sentía, ella como siempre intentando disimular toda emoción, me preguntó dando muestras de un enfado cariñoso, ¿que qué era lo que había sucedido, o en qué líos me había yo alojado, para que los guardias me hubiesen puesto el rostro como un Ecce Homo? —Díjele a mi madre que el guardia no me había hecho nada más que estrapayáu l'uréa (deshecho la oreja), y que las otras heridas me las proporcionara el amo Manín, por las causas del condenado cabrón que ustedes ya saben. —Vi cómo las recias manos de mi madre temblaban al tenor que a mis heridas con aquella agua milagrosa me lavaba, sentí cómo su voz enardecida juraba y perjuraba contra aquel Manín de los infiernos, al cual ella decía, le iba a colgar la foiz (hoz) del pescuezo. Dio por terminada mi cura y en instantes me preparó la comida, que consistía en un buen cazo de patatas fritas con grasa de tocino, un gran cantezu (pedazo) de pan de escanda, y un escudiecháu de lleiche con borona (taza de leche con pan de maíz), y ya fartuquín fasta ‘l rutiar (harto hasta el eructo), preguntele que si podía ir a dar una vuelta por la aldea, a lo que ella me respondió afirmativamente, recordándome con amenazas, el que non m'engarricra con lus oitres rapacinus. (Que no me pelease con los otros niños). Cuando me dirigía al lugar donde todos los chicos por costumbre teníamos de reunirnos para enredar (jugar), en una de las callejas de mi aldea, me topé con Pelayu, que seguramente habría abandonado a su amo en el monte, por el extraño de no verme a mi como sucedía siempre. ¿Porque qué animal o persona con sentimientos nobles y cariñosos, podría vivir en la soledad del monte en la compañía de una repugnante bestia, como lo era Manín nuestro amo...? Viome primero Pelayu que yo a él le avistara, y casi estoy por asegurar, que me había olfateado antes de que yo desembocara en la calleja, donde él buscándose la vida por todos los rincones husmeaba. Porque yo jamás había visto a Manín, darle al pobre de Pelayu de comer nada, ya que Manín solía decir dándoselas siempre de razonero eficiente, que el perro no se le podía dar la esllaba óu llabaza de fregar lus cacíus (las aguas sucias residuos de lavar los cacharros de la cocina) porque estaban los bracus na cobil urniándu per llapalas (cerdos en el cubil gruñendo por tomarlas), que al perro lo único que se le podía dar, era aquello que no tuviese aprovechamiento para nada, como les llixes de les vaques cundu betchaban, de las uvées ya les cabras, óu cuallesquier oitra molicie que paque nún fediera menester yera encuandiála (como las libraduras de las vacas, de las ovejas y las cabras cuando parían, o cualquier otra porquería que para que no oliese mal, fuera necesario enterrarla). Vino Pelayu hacia mí envuelta su alma perruna por una gozasa alegría, pero me di cuenta con pena profunda, que no hacía tal acercamiento dentro del desenfado y gracial camaradería que en todas las ocasiones él conmigo usara, pues por primera vez mi buen Pelayu, para acercarse a mí, rastreramente se arrastraba, no era por el miedo de que yo le apaleara, ya que jamás ni de palabra le había ofendido, era sin duda porque se sentía muy avergonzado de haberme abandonado la pasada noche, cuando tan triste y solo me encontraba, y quizás más le necesitara. ¡Pobre Pelayu! ¡Qué alma más humana tenía, y a cuántos humanos, el alma de los rabiosos perros les dirigía! Me agabuxé (agaché) a su lado, envuelto yo por una sana, jovial, y angelical alegría, le besé su rostro varias veces entusiasmado, y acaricié con gozo su fino y sedoso cuerpo, y olvidándonos entrambos él de su cobardía y yo del rencor que pudiera por su gesto guardarle, nos fusionamos en un abrazo risueño y cariñoso, donde él dando pequeños ladridos por los que manifestaba su alegría y pena, me lamía una y mil veces las heridas que adornaban mis mexietchas (mejillas), y quizás se estuviese jurando, que aunque le costase la vida, nunca de mi lado se alejaría. Toda aquella tarde, estuve jugando al «llanque» y a la «palombietcha» con el único amigo de verdad que en la aldea tenía que se llamaba Muel. Pobre amigo mío, murió cuando apenas tenía veintiocho años, reventado por el más duro y esclavizante trabajo, que desde su niñez y en mi compañía, fustigados por el hambre y la necesidad, entrambos y dos a las severas órdenes de su padre, como serradores en casi todos los montes de mi Asturias, habíamos llevado a cabo, al final, su cuerpo ya deshecho, explotado y gastado, fue consumiéndose en la triste soledad del sanatorio del Naranco, donde murió devorado por una tisis galopante. Tenía Muel dos o tres años más que yo, y sin embargo éramos los dos de la misma estatura, y empezamos a serrar madera manualmente los dos en el mismo día, teniendo yo en la sazón, tan sólo trece años, fue nuestro maestro su propio padre, y nos trataba como nadie se puede imaginar, ya que no había día, que no nos untara ‘l focicu (nos azotaba) por lo menos un par de veces. No es que aquel hombre y excepcional trabajador fuese malo, no nada de eso, es que el pobre precisaba por fuerza mayor, para poder desarrollar el duro trabajo del serrador, que nosotros hiciésemos el trabajo de hombres y no éramos nada más que dos niños. Digo yo que aquella tarde, le conté a mi amigo Muel, como había encontrado en la montaña la cueva de las armas, y así hablando de nuestros proyectos, acordamos que al día siguiente subiríamos hasta ella, para jugar hasta cansarnos con aquellos juguetes de verdad. Así es que a la oscurecida retornamos cada uno para su casa, saboreando por adelantado lo felices que al día siguiente habíamos de ser. Caminaba en pos de mí, tan contento y satisfecho como siempre mi buen Pelayu, sin preocuparse para nada de que él, era un esclavo de Manín, y no un ser libre que pudiese hacer lo que más le conviniese, pero al llegar a la esplanada donde asentada estaba la bolera, lugar clave donde se reunían todos los vecinos de la aldea, después que concluían sus trabajos, bien fuese para charlas y cambiar impresiones, o para jugar unas partidas a los bolos, como cuento, allí estaba Manín, en diálogo con unos vecinos, ya de retirada para su casa después de haber encerrado las cabras, cuando vio a su desleal Pelayu, que muy contento y moviendo con gran felicidad su rabo, me acompañaba a mí, como si yo fuese en vez de él su amo, dejó a su contertulio con la palabra en la boca, y cambiando su pacífica charla por la riña loca, embistiome a mi con ofensiva y pecaminosa palabra, al mismo tiempo que con la vara que portaba en su mano, descargó sobre el confiado Pelayu tal varazo, que a quedarse el pobre tan sólo un segundo condoliéndose del acuciante dolor que en su cuerpo se anidaba, seguramente que hubiese llevado sobrada ración de varazos, que fácil la dejarían sin vida in situ. Pero no hizo tal cosa mi buen Pelayu, sino que salió huyendo como alma que se lleva el diablo, lanzando en el aire ladridos, que yo creo que no eran por el profundo sufrir que le proporcionara el castigo, sino que en su lenguaje, seguramente maldeciría aquella bestia con figura humana, que era capaz de azotar despiadadamente a un inocente niño, o de asesinarle a él mismo, que no se encontraba con más culpa, que de despreciar a su amo, por canalla y miserable. Y lo propio que Pelayu hizo, no lo dejé yo para más pensado, y a la vez que me perdía en la carrera, huyendo de aquel reptil repugnante y asqueroso, recuerdo que con rabia enloquecida yo le dije: ¡Fíu de put, baldreyu, llimiagu! (Hijo de puta, cobarde, rastrero, baboso..., etc., etc.). Pero miren ustedes por donde, estaba mi madre allí cerca en casa de una vecina hablando de sus cosas tranquilamente, cuando al sentir al Manín que me ofendía, al perro ladrar por la caricia que había recibido, y a mi insultándole poniéndole como un pingayu (de lo peor), salió mi madre de casa de su vecina, con todos sus muchos ánimos aviesporáus (envenenados, aguijoniantes), y cogiendo un palo que allí a mano había, bien seco y sudado, porque hiciera su servicio sirviéndole de mango a una fexoria (azada), se dirigió con extrema rapidez y silenciosamente al lugar donde Manín estaba, y sin decirle ni una sola palabra, empezó a darle palos con aquel formidable mango, que la suerte a Manín le cupió de que nuestros vecinos la detuvieran, porque sino, creo que le hubiese matado. «LA MULTA O EL REFORMATORIO» Al día siguiente, mi amigo Muel, yo y Pelayu, subíamos alegremente hacia la montaña, con locas ansias de llegar pronto a la cueva, con el infantil y firme deseo, de jugar hasta saciarnos con aquellas armas, recuerdo a mi querido amigo, futuro candidato al igual que yo, a la penosa esclavitud que como serradores nos aguardaba, la veo con su sana sonrisa, pintada en sus pequeños y vivarachos ojillos azules, acariciar una y otra vez, con una alegría inmensa aquellas armas, no existía para nosotros en el mundo, en aquellos felices momentos, nada que pudiésemos apreciar tanto, como aquellos mortíferos juguetes, de los que en la sazón, éramos los únicos señores y dueños, nos hallábamos fuera de la cueva, enredando cada uno con su escopeta, y una canana repleta de cartuchos colgada del hombro a la bandolera, Pelayu, desentendiéndose de nosotros mitigaba su hambre cazando grillos y mariposas, o cualquier otro insecto que plugiérale y fuérale rentable para entretener su enflaquecido estómago. Después de cansarnos de hacer la instrucción marcando el paso con la escopeta al hombro, emulando a los soldados cuando hacían prácticas en nuestra aldea, yo le dije a mi amigo señalándole el lugar, que desde aquel mismo sitio, yo había tumbado de dos certeros disparos al cabrón de mi amo. Muel, sacando dos cartuchos de la canana y metiéndolos dentro de la recámara de su escopeta, me dijo que él también pudiera haberlo hecho, y para asegurármelo de que no marraría el tiro, me señaló una piedra rojiza que había muy cerca de donde muriera el chivo, y a la par que se ponía la escopeta en el hombro para materializar lo que había asegurado, me decía ilusionado: —¡Fíxate Xulín!, ya veras cómu la desfaigu nun fatáu de cachiquinus—. (—¡Fíjate Julín!, ya verás como la deshago en mil pedazos—). El doble disparo retumbó dentro del natural silencio de la montaña, como si se tratase de un ruidoso trueno de las tormentas de los veranos, las águilas y los cuervos, así como todos los pájaros y animales que moraban por aquellos aledaños, moviéronse de sus lugares, graznando las aves al levantar el vuelo, y quizás las alimañas agudizasen al oído para saber el peligro que pudiese traerles aquel espanto. Hasta Pelayu dejó su caza insectívora para ladrar desaforado, como si presintiera que otro cabrón había sido abatido, que le haría de nuevo volver a hartarse, o tal vez nos estuviese reprimiendo, queriendo con su lenguaje decirnos, que aquella xuxeante folixa (crecido ruido, alegría, juerga, etc., etc.) que tan amanicomiadamente entamábamos (enloquecido ruido que hacíamos) no iba a reportarnos buenos resultados. Lo cierto fue que mi querido amigo Muel, no atinó a deshacer aquella rojiza piedra contra la que había disparado, y yo alegrándome por su fracaso, cargué con rapidez mi escopeta, me la puse en el hombro, y disparé contra aquel blanco otros dos disparos, tampoco pude yo hacer puntería, y él mofándose de mí, cargó de nuevo su escopeta con notoria alegría, a la vez que me aseguraba que de aquella no fallaría, volvía a disparar sin importarle para nada el tremendo culatazo que nos solían dar aquellos guerreros artefactos. Y así, una y otra vez, atenazados por un gozo y felicidad que nunca con tanta fuerza a nuestros juveniles espíritus había con entera libertad creado, disparábamos con alegría ilusionada contra aquel aproxetáu cuctu (enrojecida piedra), creyéndonos guerreros invencibles, o cazadores afamados. Muy posible yo me creyera un jefe poderoso, justiciero y honrado, que cada disparo que hacía, l'eszarapaba les vidatches d'uno de lus baldreyus homes, que habíen achuquináu ‘l miou padre. (Le deshacía las sienes de algunos de los cobardes hombres que habían asesinado a mi padre). Lo cierto fue, que tras de quemar veintitantos cartuchos cada uno, la piedra seguía en su sitio, y nosotros un poco desilusionados, hicimos un pequeño descanso, en el que acordamos cambiar de blanco. Disponíamos de nuevo hacer más atinadas prácticas sobre el rugoso y fuerte tronco de una encina, cuando Pelayu salió de junto nosotros y con apremiante prisa ladrando, contra un intruso que nos visitaba, guiado al parecer por el atronador ruido, que con nuestros alegrativos disparos formábamos. Era nuestro mal recibido visitador un rapazacu (mozalbete) que andaba por aquellos montes a la caza de la perdiz, que había endemasía nutridos bandos, que bajaban a veces hasta los sembrados d'arbeyinus y'oitres semáus (de guisante y otros sembrados) más alejados de la aldea, y ni el gran espantapáxaru tenía llixa de xebrayus (espantapájaros tenía fuerza para espantarlos). Jerónimo se llamaba aquel jovenzuelo indeseable, que había heredado de su padre toda la cobardía y males tales, que muchas gentes de mis lugares, le estarían rabiosa y odiativa, despreciable y asquerosamente maldiciendo, hasta que el Hacedor les llevara de este mundo tan poco lleno de humanidades. Era hijo de este sujeto tan maldecido, cacique de mi aldea con vuelos tales, que no del todo satisfecho con enviar para el otro barrio algunos de sus inocentes convecinos, en el acaecer se dedicaba, a que a sus vecinos la ley, que había, muy moldeable para dar por buenas todas las denuncias avaladas por caciques facciosos como él, se ensañara con crecidas multas, que al no tener dinero la gente aldeana para satisfacerlas, tenían que vender parte de sus ganados, y sabedores los tratantes por ser lobos de la misma camada aunque con diferente collor (color), que los campesinos tenían que vender sus reses con abonda priexa (mucha prisa) para satisfacer aquellas multas antes que se enrodietcharen (enredaran) peores males, pues como cuento, aquellas aves de rapiña de tratantes, se unían todos de tal manera, que lograban desbaratar los mercados hasta tal punto, que más que comprar, lo que hacían, era robar dentro de la ley a los aflijidos y siempre maltratados campesinos. Al quedarse los desdichados aldeanos sin sus ganados, por la causa de aquellas multas, que la verdad era nadie sabía que era lo que castigaban, aquellas asesinantes multas que la ley les inxertaba (injertaba), que les hacía dentro del acuciante temor que en aquel lleldar (ácaecer) era aterrante, deshacerse de sus ganados para pagar tan diabólicas y desnaturalizantes sanciones. Y como los campesinos, por lo menos en todas las embrujadoras aldeas de mi melgueira tierrina (dulce tierra), y me supongo que tal sucederá en todas las aldeyuelas del mundo, sin ganados de tiro no pueden trabajar sus erus (tierras), tenían que por fuerza mayor, agenciárselo aunque fuese dentro de las más viles condiciones, y así, el canalla de cacique de mi aldea, daba vacas, yegüas, cabras, y ovejas a la comuña (condición) que tan sólo el agobio de la desesperante necesidad hacíales aceptar, con lo que se condenaban a ser esclavos de un ganado que no era de ellos, siendo en la mayor parte de las ocasiones las ganancias completamente nulas, pues si una res se moría, se despeñaba, la mataban los lobos o la devoraba el oso, no la perdía el dueño, sino el comuñero, y así, de esta miserable forma, este canalla de cacique, explotaba vilmente a muchos campesinos que por imperativa necesidad, eran comuñeros de este indeseable asesino, que no había hecho la guerra en las trincheras, porque su cobardía era tan grande, que le había obligado a pasar toda la contienda escondido en los montes, y ahora que la guerra ya terminara, era cuando él verdaderamente la hacía, en la entristecida y enlutada paz que poseían las gentes de mis aldeas. ¿Cuántos despreciables seres como este nefasto individuo había en mi Patria... ? ¡¡Yo creo que honradamente debemos todos de reconocer, que había un par de ellos en cada aldea, y en las villas y ciudades me supongo que morarían muchos más!! Cuento que llegó el Jerónimo con su escopeta al hombro acompañado de su perro perdiguero ante la nuestra presencia, y ufanándose altaneramente quizás pensando que nos iba a hacer, lo que le diera la gana, nos dijo con apariencia muy enojada, al mismo tiempo que nos ofendía con sus palabras: ¡Haber decirme pronto, ¿dónde habéis robado estas escopetas?, si no queréis que vos falague ‘l llombu con ista bardiaca! (que nos moliera a palos todo el cuerpo con una vara que portába en sus manos). No despegó sus labios en el momento mi amigo Muel, porque el padre de aquel llabasquín (cerdo pequeño) era el dueño de los ganados de su casa, y por aquello de que el amo siempre, sin la razón con la ganancia anda, no le refutó pequeña palabra. Pero yo que ya me había creído que aquel babayu de guaxón (farolero, fantasma de mozalbete) se iba apoderar de mis armas, las que yo creía que eran de mi entera propiedad, le dije sin miedo y desafiantemente, que aquellas escopetas eran mías, y que ni él ni nadie sería capaz de quitármelas. Entonces Jerónimo mirándome acusadoramente me replicó seguidamente con estas palabras que me condenaban: ¡Entonces... tu fuiste el que mató antes de ayer al chivo de Manín? ¡Si yo fui!, le dije envalentonado y poseído de una airada rabia, a la vez que le encañonaba con la escopeta y amenazándole firmemente le aconsejaba: ¡Fáinus el favore de dexanus nel nuexu antroxu, ya colar pel mesmu xeitu per únde sen chamate 'llegasti, se nun quiés que faiga nel tou ventrón, el mesmu buracu quei fexe nus fégadus del cabrón de Manín! (¡Haznos el favor de dejarnos con nuestra alegría, y márchate por el mismo sitio, por donde sin llamarte has llegado, si no quieres que haga en tu barriga, un orificio parecido, al que le hice en los hígados del cabrón de Manín!). —Y fue entonces cuando Muel valientemente apoyándome con su amenazante escopeta y con sus advertientes palabras le dijo: ¡Mira Jerónimo, no tiene nada que ver que mi padre se arrastre frente a vosotros, por el miedo de que le quitéis el ganado, pero yo ahora no soy mi padre, y si no sales en el momento corriendo como una exhalación (centella, rápido), me parece a mí, que te vamos a coser a perdigonazos! Justificándose Jerónimo con el atropello que en el miedo se cosecha, dio media vuelta y casi a las carreras, tomó las de villadiego, a la par que se alejaba murmurando no se qué amenazas. Su perro, quedose unos instantes olisqueándose con Pelayu, al que yo achuché (azuzé), y Pelayu que para engarradiercharse (pelearse) era una ardorosa fiera, saltó como un león, atacando con un furor endemoniado al fino can perdigonero, y si no es por Muel, me parece que allí en el mismo lugar que había muerto el chivo, Pelayu hubiera despachado, aquel hermoso, cariñoso e inocente perro. Quedámonos muy satisfechos y gozosos, a la par que en nuestros espíritus, navegaba el orgullo perfumándose con la vanidad Humana, y todo, por haber acoyanáu ya féchule moscar ameruxáu de miéu (acojonado y haberle hecho huir, lleno de miedo) al hijo de uno de los amos de la aldea, que en un principio se había creído, que le sería sencillo hacer con nosotros cuanto le viniese en gana. Durante algún tiempo, estuvimos llindiándu (vigilando, cuidando) a Jerónimo por ver el camino que se tomaba, pues teníamos el temor que se ocultara para después sorprendernos, pero no fue así, y al final muy contentos ya le vimos corriendo que se las pelaba en compañía de su perro, desembocando en el pedregoso camino que le conducía a la aldea. Sabiéndonos libres del temor del adefesio de Jerónimo, y olvidándonos en el mismo instante de cuanto con él nos había acontecido, volvimos a nuestro peligroso juego, de disparar las escopetas contra diferentes blancos, y así, hablando de nuestras cosas con satisfacción que nos embargaba dentro de una felicidad pasajera, deslizábase el tiempo sin enterarnos, hasta que a la postre, dimos fin a todos los cartuchos que teníamos, y fue entonces, cuando decidimos esconder las armas en la cueva, y con los hombros doloridos por las sacudidas que nos propinaban las escopetas por los disparos, disponíamosnos muy contentos en el regreso para nuestras casas, y para simular que veníamos de la leña, agenciámosnos unos tochacus de pochiscus (leños de encina) y poniéndonoslos al hombro, bajamos corriendo por entre los vericuetos y las serpenteantes sendas, hasta llegar al camino real que nos conduciría a la aldea. El ubérrimo valle de alegría alborazada, que poblaba por entero nuestros espíritus, viose en unos segundos nublado y con rapidez cubierto, por un zozobrante y temeroso manto, nacido del retrato que nuestros ojos hicieran, cuando a la entrada de la aldea, justamente en el mismo lugar donde por costumbre, mi amo solía esperarme para xebrar (apartar) sus cabras, estaban aguardándonos los guardias, en la alegre compañía de Jerónimo, que poseyendo las mismas indeseables zunas (costumbres) que su padre, no había perdido ningún tiempo en ir hasta el cuartelillo para delatarnos. Yo tentado estuve cuando me percaté que eran los mismos guardias que el día anterior me habían cobardosamente martirizado, de tirar los garbetus (leños) que llevaba en el hombro, y salir corriendo para huir de aquel verdugo que sonriéndose ladinamente, quizás estuviese pensando su enrevesada y nefastosamente, el volver a esforgayame (arrancarme, estriparme, deshacerme) la única oreja que me quedaba sana. Sin embargo, logré dominar el miedo, y dejando a Muel que abriera la marcha, llegamos a la postre ante la presencia de ellos, y aquel canalla de guardia, no se dirigió a Muel a pesar que unos metros delante de mí iba, sino que vino sonriendo malignamente hacia mí, con las mismas asesinas intenciones que el hambriento lobo lleva, cuando para satisfacer sus ansias del espíritu y la carne, sin el menor miedo se lanza, sobre el inocente corderillo que no tiene a nadie que le defienda. Antes de dirigirme la palabra, aquel demonio con tricornio, que a fe mía desprestigiaban, porque hermosa para el pueblo es la esclava de la Justicia, cuando todas sus obligaciones y credos justamente da cumplidas. Digo yo, que lo primero que hizo fue cogerme mi oreja sana, apretarme un poco para ponerme en atención, y luego mirándome altanera y sonrientemente me dijo: ¡Ahora ya no me negarás de que no has sido tu quien disparó sobre el cabrón de tu amo, y me supongo que también me dirás, dónde has conseguido las armas, maldito pilluelo, hijo de una bruja y de un rojo republicano, o comunista sin entrañas! Tiré los tochucus (leños secos) al suelo apremiado por el dolor que de rabia me desencaldaba (deshacía), con tan mala fortuna que por mí no había sido pensada, que diéronle en las piernas de aquella fiera uniformada, y gran dolor en él tuvo que lleldarse (hacerse), porque dejó de esfarugarme (deshacerme la oreja), para acariciar con gestos de dolor la caña de una de sus piernas, al mismo tiempo que yo hacía lo propio con mi oreja, que ya colorada como una guinda, me resquemaba como si estuviese ardiendo. Mirome con ojos extraviados por la rabia que le enloquecía, y siendo mayor la fuerza de su cobardosa entraña ya en poder de las iras que lo movilizaban, que el dolor que su cuerpo sentía, soltome de revés dos guantazos, que dieron conmigo en tierra, con el rostro manando abundante sangre. Fácil siguiese abofeteándome, pues ya estaba enclicándose (agachándose) para hacer conmigo vayan ustedes saber qué, cuando intercedió su compañero que asiéndole por un hombro, con desprecio y enfado le dijo: ¡Lo que terminas de hacer con este pequeño es una canallada, y como otra vez intentes tocarle del pelo la ropa, te las vas a entender conmigo! ¡¡Estoy harto de tus abusos, y de tus odios y desprecios por todas las gentes desgraciadas!! Ayudome aquel buen guardia a levantarme, y después con su propio pañuelo limpiábame el rostro de sangre, y al parojo que esto hacía cariñosamente me decía: ¡Te juro que nadie te volverá a martirizar más pequeño, y ahora si tu quieres, y que conste que ni te ordeno ni te obligo a contarnos nada, dinos de una vez dónde están esas malditas armas que tanto doloroso daño te han originado! Dime cuenta pronto que de seguir negando no sacaría en limpio nada, ya que el baldroyán (cobarde) de Jerónimo había descubierto ya todo, y a poco listos que fuesen, nada más que les conduciese al lugar donde nos había sorprendido, darían pronto con la cueva, donde se ocultaban las armas. Así que acompañado de Muel y de Pelayu, y seguido de cerca por los dos guardias y el delator de Jerónimo, guielos a paso rápido por entre las vegetativas y pedregosas sendas que serpenteaban por casi inaccesibles lugares, pronto me alegré al comprobar cómo aquel despreciable guardia que tan sañudamente me había martirizado, abarquinaba (respiraba) con penoso trabajo, al mismo tiempo que se deshacía en copiosos sudores el condenado, lo mismo que la manteca fresca expuesta al sol en el verano. Al observar el penoso esfuerzo que aquel guardia repugnante y gordo, imbécil y malvado, tenía que realizar para seguirnos, apreté más aun el paso, que casi se convirtió en carrera y que sólo Muel y Pelayu pudieron aguantarme alejándanos en cuestión de segundos un largo trecho de nuestros enemigos, que en el lleldar (acontecer), ya se habían detenido para hacer acopio de energías unos momentos. Aproximadamente aun no habíamos caminado ni una décima parte del trayecto que nos separaba de la cueva, y ya el llimiagu (baboso) de aquel guardia, se encontraba casi d'afechu despaxaretáu (deshecho), seguramente que antes de llegar al final, en la mente de aquel fucheiru (estercolero) humano, se dibujaría el ruin pensamiento, de maldecir a la ley que como enyordiáu pioyu (sucio piojo) servía, al cachiparru (parásito) que me había delatado, y a mí, por no haber seguido negando. Muel y yo con satisfacción nos reíamos de aquellas gentes, que en nuestras infantiles y sin cultivar mentes, habíamos retratado como personas que tenían menos llixa (fuerza, arte, valer, etc.) que un mure entre las zarpas de un gato. Estaríamos como a la mitad de la andadura, cuando la distancia que nos separaba ya era enorme, y a pesar que de continuo nos ordenaban que no corriésemos tanto y que procuráramos ir siempre a su lado, la verdad es, que ya les habíamos perdido todo miedo y que no les hacíamos el menor caso. Fue entonces cuando se me ocurrió la idea de decirle a mi amigo Muel, que cuando llegásemos al potchisquéiru (encinal), yo me adelantaría corriendo con todas mis fuerzas, para volver aquel mismo lugar antes que ellos lo hicieran, pero después de haber ya ido a la cueva, para poder esconder para nosotros, dos pistolinas muy atongadetas (bonitas, curiosas), que era una pena que se llevaran los guardias, y que nosotros podíamos esconder en cualquier lado. Y así lo hice, y logré regresar, mucho antes de que ellos, llegaran escadriláus (derrengados), claro que descontando a Jerónimo, porque éste andaba tanto como con la lengua si quisiera andarlo. El caso fue que los guardias aquel día se llevaron las armas, y a los cinco o seis días, regresaron a la aldea preguntando por mi madre y el padre de Muel, para llevarles hasta el cuartelillo, con el fin de no sé qué preguntarles o darles. Cuando mi madre en compañía del padre de Muel regresaron del cuartel, estábamos nosotros xugaretiándu (jugando) debajo del ñoceón (nogal grande) que había a la entrada de la aldea, que tanto como tenía de frondoso y grande, eran de pequeñas, escasas e insípidas sus nueces. De donde viene un adagio asturiano que dice: ¡Mucher grandie ande óu non ande, peru tantu s'espatuxa, comu senún lu fixera, en dalgún lláu fae bona atongadura! (Mujer grande, ande, o no ande, pero tanto si camina, como si no lo hace, por grande en todos los lugares estorba). «Claro que se me olvidó decir, que menos en el catre, para añuedar el cibietchu cundu nun hay oitra, pequenina, atongaina ya melgucira». (Para hacer el amor, cuando no hay otra, pequeñita, bien hecha, y tan dulce como lo que debe ser vivir en la gloria). Digo yo que al ver nuestros padres corrimos hacia ellos, y cuando ante su presencia nos encontramos, casi sin darme cuenta vi a mi amigo rodar por el suelo, por la fuerza vigorosa del tremendo castañazo que su padre le llantó nuna mexietcha (le plantó en una mejilla), pero antes de que yo me percatara del peligro que sobre mí se cernía, vime acochetáu (cojido, sacudido) por mi madre, que me allumbróu (alumbró) un mamplenáu (muchos) pescozones, tan seguidos y atinados, que me parecía que todos me llegaban en ringlera, no teniendo que esperar uno por el otro, para que no se enfadasen ninguno. Y allí mismo por este procedimiento que nuestros progenitores nos hacían, comprendimos que nada bueno los guardias a nuestros padres les habían hecho. Y claro que no era nada respetable ni justo, sino un atropello despiadado, inhumano, mezquino, repugnante y apartado de la Justicia a tanta distancia, como la que existe desde la Tierra hasta el Infinito Cielo. Resulta que la canallesca ley que en aquella para mí inolvidable época existía, nos había condenado a ir a un reformatorio, o a que pagasen nuestros padres una multa de ciento cincuenta pesetas en papel del Estado, en el término de treinta días. Y fue entonces cuando yo empecé a preguntarme, ¿que qué era lo que tenían que reformar en mi...? ¿Acaso entraba en la reforma que aquella ley que estaba por todos los rincones de la Patria haciendo encima de los vencidos y sus descendientes, asesinar a nuestros padres, hermanos, parientes y hasta madres, privarnos de nuestra libertad, y robarnos cuánto teníamos? —¿Aquella ley digo, todavía tenía que reformar algo más en mí, que en un principio ya no hubiese inhumana y endemoniadamente reformado? Yo que era en aquel lleldar un pobre niño de poco más de ocho años, condenado precisamente por la misma ley, a no tener jamás ya el amoroso cariño de mi padre, yo que había sido condenado como todos los jóvenes hijos de los vencidos y encarcelados y asesinados padres, yo que estaba lleno de hambre, de miseria, de sufrimiento y de una soledad inconsolable, yo que si quería comer un trozo de pan duro, tenía que caminar descalzo y medio desnudo, por entre las zarzas y guijarros de las montañas, esclavizando mi cuerpo y mis sentidos, en el cuidado de unos ganados que no eran míos, a mí, a un ser así de natural, puro, desamparado y desgraciado, ¿aún quería aquella entroyada (sucia) ley reformarme por considerarme malo? —Yo nunca he sido político, pienso ahora, ni tampoco con mis palabras harto vulgares y aldeanescas, pretendo fomentar el odio hacia nadie, soy ante todo un liberal disciplinado, que ama a mi Patria, por la que estoy en cualquier momento dispuesto a morir, pero me creo con el suficiente derecho de contar al mundo de cuanto yo he sufrido, que es el retrato de tantos otros huérfanos de guerra que lo mismo que yo tanto sufrieron, aunque más en duda, pongo que lo hubieran hecho, quiero contar todo lo que considero que siendo verdad, no debe ser olvidado, y desearía con toda mi alma, que mis palabras tuviesen repílos (ecos) más clarividentes, que los que en su origen se formaron, para que llegasen a todos los oídos, y en sus mentes gigantesca Humanidad digna y justa edificasen, que diera paso a una libertad liberal y disciplinada, que atrancase (cerrase, peslase) sus puertas a todo cuanto no fuese digno y honrado, de esta sencilla y natural manera, la fraternidad sería por primera vez, el tesoro más puro, luminoso y deseado, que la Humanidad en toda su existencia hubiese conquistado. En este relato, que para muchos críticos comedores, que sólo saben fartase comu gochus (comer como cerdos) e intentar con sus medios deshacer lo que alguien con más capacidad creativa que ellos, más bien o peor ha edificado, digo yo, que muchos críticos fanáticos defensores de normas idealísticas, que con sus leyes en la ocasión asquerosamente convencionales, que lograron deshacer el destino que a mi vida creo que le pertenecía, al igual que a toda la generación de los hijos de los perdedores, no les agradara en absoluto, que un hombre que fue despojado de cuanto poseía, y empujado vengativa y canallescamente al arroyo, cuando él por ser un niño, no podía defenderse, tenga ahora la osadía, con sus pobres medios culturales, d’abayucar la trelda (revolver la porquería), que nadie hasta el presente, tan ajustada y verídicamente pudiera contar jamás. Digo porquerías, pues es eso precisamente lo que suelen dejar las secuelas de una guerra civil, y pobre de aquellos países que la sufran, porque sus hijos quedarán divididos, y los perdedores, tendrán que soportar un yugo, que más flojo, o menos prieto, esclavizándolos los ha de postergar. En este relato retrato yo, al vencedor y al vencido, menos al perdedor de quien soy hijo, ya que he tenido la desgracia de conocerle cuando el desventurado ya era un vencido, pero con el vencedor he vivido siempre, sirviéndole con decencia y honradez, silenciosamente observándole siempre, y no recibiendo de él, nada más que calamidades y ofensas, y sin embargo, nunca le odié, siempre disciplinadamente le serví, y si en el lleldar se siente ofendido por lo que de verdad digo, espero que se comporte conmigo, de la misma manera que con él siempre yo he hecho. Sé que estas narraciones no se han de publicar en mi Patria, porque la censura no permitirá que el hijo más humilde, cuente una verdad que denigra no a mi querida y noble España, sino algunos de sus inamovibles sistemas, pero tengo la firme certeza, que algún querido hermano país, sin el menor odio ni rencor sí ha de hacerlo, y con esta mi voz del pueblo, sencilla y natural, ubérrima y estéril, millones de seres de la Tierra habrán de saber, que hoy todavía, vive en mi Patria, la mitad de una generación, descendiente de los perdedores de la sanguinaria Guerra Civil que empobreció a la más maravillosa nación del mundo como es mi España, apartados de todo acceso a cualquier puesto de responsabilidad, bien en el gobierno, en los sindicatos, o en cualquier otro lugar, de responsabilidad de la Patria. Y desde aquí, invito a todos los españoles para que investiguen esto que he dicho, y ya verán como es una verdad, que no admite discusión posible. Cuánto placer sentiría yo si me pudiese expresar con ustedes en la maravillosa, ancestral y rica Lengua Asturiana, pues para mí, decir las cosas en Castellano es un verdadero fastidio, con tantos puntos y comas, y demás signos ortográficos, que para un hombre sin estudios de ninguna clase como yo, es una verdadera tortura, pues mi imaginación que idea y piensa con la fuerza de un enorme río enloquecido, a la hora de querer contar estas copiosas cosechas, que hasta en los mismos sueños me alumbra, cuando me pongo a escribir todos estos pensamientos y acaeceres, al expresarlos en español, meto la pata hasta los corbétchones, por esto ruego me perdonen, y háganse a la idea, de quién les está hablando, no es nada más que un humilde aldeano, sin más escuela que la siempre dura universidad de la vida. Y con la fortuna o desgracia de haber nacido con el embrujador duende de ser soñador, no por aparentar, por ocio o por estudio, sino con la intima necesidad que me tortura el alma, al mismo tiempo que me embarga dentro de una felicidad, que me hace en ocasiones ser dichoso, sin jamás haber sido feliz, y en otras dimensiones me llena de tal tristeza, que en apariencia sin sucederme nada, me encuentro tan apenado y deprimido, que todo cuanto me rodea y hasta yo mismo, me parece la pestilente porquería, con que se harta sin jamás hastiarse, el nefasto diablo al que entusiasmados y egoístas servimos. Enteponíu colaba you dellantre de miou madre, espatuxandu caleya adiantre, afalau per las engafuráes pallabres de miou má, camín de la nuesa teixá. (Conducido corría yo delante de mi madre, caminando rápido calleja arriba, arreado por las envenenadoras palabras que mi madre me dirigía, a la vez que hacia nuestro hogar nos acercábamos. Yo miraba arisco para ella, pensando que me iba alcanzar presto, para propinarme ante mis vecinos, otra somanta (paliza) como la que de aun mi cuerpo se condolía. Al fin llegamos a nuestra casa, y ya en ella encoyíu (encogido) por el temor, aguardaba resignado que mi madre calmara su furia dándome una nueva cuera, que mereciéndola, no la merecía. Estaba visto que llevaba unos días, que todos los golpes me habían elegido a mí para sus descansos, primero el cobarde de mi amo, que con sus asquerosas manos, me había puesto el rostro, tan descalabrado que no había en él un lugar sano donde coyera una guya (cupiera una aguja), después el canalla del guardia, que me dejara las orejas tan maltratadas, que me parecía que no eran mías, y para finalizar mi madre con aquella argurtóuxa tocata que m'apurriera (alta paliza que me propinara), que según me parecía, no había sido nada más que la parba (desayuno breve) de la que se esperaba Furibunda y desesperada asiome mi madre por mis maltrechos hombros, y al mirarme yo en sus hermosos y enojudos ojos, pude ver en lo más profundo de ellos, el desmesurado amor que la pobre me tenía, y lejos de azotarme como yo pensaba, sólo me preguntó muy apenada y preocupada: ¿De dónde vamos a sacar esas ciento cincuenta pesetas Xulín? ¡En alguna parte hijo, nos las agenciaremos, porque yo no permitiré que esta canallesca ley, hecha por indeseables sin entrañas, te lleven al reformatorio, donde ellos se tenían primero que reformar, para no seguir sembrando entre los desventurados vencidos, tanta vengativa y nefastosa canallada! Al día siguiente al rayar el alba, después de desayunar el rabón, (leche ácida cocida con harina de maíz) del que yo sí que me harté, pero ella la pobre apenas comió unas cucharadas, armada mi madre de un azáu (hacha) que había pedido prestado a un vecino, y yo de una foiceta (hoz) de podar la leña, fuimos al monte comunal a baltiar (cortar) leña, pues un carro de leña de encina, roble y espinero, que pesaba más de tres mil kilos, pagaba el maestro panadero, de la única panadería que había en el concejo, cincuenta pesetas por él, así que teníamos todo un mes por delante, para preparar los nueve mil kilos de leña, que nos proporcionarían las ciento cincuenta pesetas, con las que calmaríamos las iras de aquella inhumana ley, que tan despiadadamente nos había castigado. Parecía que mi madre poseía la fuerza del más intrépido de los hombres, talmente era un gigante que con una fiereza incomparable, chorreando sudor y espelurciada su rubia cabellera al viento, cortaba sin el menor descanso encinas, robles y espineros, mientras que yo imitándola en cuanto podía, podaba aquellos arbustos con el más grande de todos mis entusiasmos. Serían las tres de la tarde y no habíamos hecho aun el más pequeño descanso, cuando mi madre me dijo que buscase caracoles, que se criaban en abundancia por aquellos lugares, tal cosa hice mientras que ella prendía un buen fuego, y allí asamos los caracoles que al ser atacados por el calor, estiraban su cuerpo asándose perfectamente, y fue aquella asquerosa comida la que mitigó nuestra hambre. Y así un día, y quince, y veinte, hasta que logramos preparar sin desfallecer ni descansar, los tres carros de leña, acarreándolos a las costillas, en otras ocasiones poleándolos (haciéndoles rodar) por entre los zarzales y las peñas, hasta poder llegar con tan copiosa cantidad de leña, al estratégico lugar donde el panadero con su carro, pudiera cargar la leña. Estábamos embalagándola (apilándola) mi madre y yo muy ufanos y satisfechos, de la difícil victoria que habíamos en tan escaso tiempo conseguido, porque en duda pongo, que pocas gentes en todo el Universo en las circunstancias que nosotros nos encontrábamos hubieran podido lograrlo. Digo yo que en tal trabajo nos encontrábamos amontonando aquella leña, que todos los tochos (leños) medio descortezados por la cantidad de veces, que fue menester rodarlos por entre los cuetus (piedras) que poblaban aquel xerrapeíru (sierra) daban señales y no por los cortes de las herramientas, de haber sufrido lo indecible por encontrarse despeyexáus (despellejados) hasta casi el total emporricamiento (desnudez) de las arnas (cortezas) que los cubrían. Nuestras físicas humanidades se encontraban tan maltrechas después de tantos días de sobrehumano trabajo y de raquíticos y deplorables alimentos, que tal parecía que éramos cadabres (cadáveres) vivientes, sino supiesen cuantos nos conocían, que éramos dos invencibles barras del más puro acero. Yo descalzo de afechu (del todo) y mi madre con las alpargatas dándoles vueltas alrededor del tobillo, imposibilitadas del menor encatesu (remiendo) todas nuestras escasas vestiduras lucíanse tan acuchilladas, como si fatáus (muchos) puñales anárquicamente las hubieran rasgado. Y nuestras pieles por todos los lados se encontraban arraguñáes (arañadas), pinchadas, magulladas, en definitiva martirizadas por las piedras, por los espinos, por la infinidad de arbustos que en aquella sierra casi inaccesible para las mismas cabras, yo y mi madre como dos guerreros invencibles, cortamos aquellos tres carros de leña, que al decir de mi madre, servirían estupendísimamente bien para amagostar (asar) a la propia ley, y a los sinvergüenzas y deshumanizadores fascistones que la vieran fechu (hubieran hecho). Y en postura tan deplorable se empobrecían nuestros desventurados cuerpos, por todo lo contrario, nuestros espíritus se lucían sanos y fortalecidos, orgullosos y alegres, por haber conseguido aquel trabajoso y casi imposible triunfo. También solía decir mi madre dentro de una rabia y desilusión enfurecida, que si los «roxus» (rojos) hubiesen batallado con el mismo ardor, e indómito entusiasmo que nosotros habíamos puesto, todos los fascistones de Europa serían nada para vencerlos, ni en lo más mínimo. Vuelvo a repetir, que concluíamos mi madre y yo de empericotar (apilar) los cuatro leños que faltaban para dar por terminada aquella proeza, cuando la diosa fortuna nos vino a visitar en la forma de Falu el maderero, que más o menos, esto fue lo que nos hizo, y nos dijo: ¡Buenas tardes Lluza!, que así era como llamaban en asturiano a mi madre, ya que en castellano su gracia es Luzdivina. ¡Se ‘l tou home allevantara la motchera, ya te viera a tí ya ‘l tuo fiyiquín, nel estáu que vus deixó la llamazoúsa ley del venceor, paime amín, qu'el probetayu espavoríu per tan grandie inxusticia, oitra vez se morrería! (Si tu marido volviera al mundo y te viera a ti y a tu pequeño hijo, en la situación que os ha dejado la fangosa ley del vencedor, me parece a mí, que el pobre lleno de un enloquecedor pavor por tan grande injusticia, otra vez se volvería a morir). —Recuerdo yo muy bien, lo mismo que si en este momento de nuevo lo estuviese viviendo, lo que me ha hecho esta canallesca ley que ahora a ti te martiriza, cuando en los frentes de Teruel me cogieron prisionero. Me internaron en un campo de concentración, y me dieron más palos que días me quedan de vida, aunque muerra tan viétchu (muera tan viejo) como Marcelín el de Fresnedo, que le llevó Dios cuando pasaba de los ciento diez años. Como comida nos daban una lata redonda de sardinas o bonito, que los prisioneros le llamábamos «el reloj», ya que así era de pequeña. Cuando te salía podre, que sucedía la mayor parte de las veces, te pasabas el día haciendo vigilia. ¿Cuánto te va a dar el panadero por esta leña Lluza? ¡Hombre yo creo que son tres carros buenos, y como está pagándose a diez duros el carro, pues me dará treinta! ¿Algamate? (alcánzate para la multa). ¡Sí Falu, ye lu xustu! (Es lo justo). Rafael, que así se llamaba Falu, (uno de los hombres más honrados, trabajadores y enteros que yo he conocido), a la vez que del bolsillo interior de su chaqueta sacaba la cartera dijo: ¡Mera compañera, voy a venir con el camión de la compañía maderera y llevar toda esta montaña de leña a Trubia, yo te voy a entregar ahora por ella trescientas pesetas, si después vale más, ya te daré el resto, y si vale menos, considera ese dinero que te di, como regalo de un roxu decente ya honráu comu tú le yes miou neña! (Rojo decente y honrado como tú lo eres mujer). Al día siguiente que era feria semanal en la capital del concejo, pidiole mi madre prestado a una buena vecina amiga suya un paxiechacu (traje, vestido) y unas zapatillas, y así vestida de prestado la pobre, se trasladó bien de mañana a la Villa, pagó la multa a aquellos canallas que servían a una ley tan ultrajante, que a los vencidos y sus inocentes descendientes peor que a apestosos esclavos nos trataba. Luego, después, compró ella un paxietyín (un vestidito), unas zapatillas y unas madreñas, para mí, un buzo, que era la vestimenta que entre los pobres se estilaba, unas alpargatinas y unas fuertes madreñas, y después de mercar algunas cosas necesarias, vino para casa la mar de contenta y satisfecha. Y ahora yo me pregunto a muchos años de distancia, viviendo aquellos por mí vividos pisoteados y vengativos tiempos, ¿a qué asesinas, sucias y cobardosas manos, irían a parar, aquellos nuestros dineros, ganados con el sobrehumano esfuerzo y la más justa honradez, manchados por la sangre de nuestras heridas producidas en el agotador trabajo, y mojados por tantas gotas de sudor, como de estrellas debe de haber en el infinito cielo? ¿No se dan cuenta amigos lectores, que injusticias como ésta, o de otra índole aun mayores, deben de contarse al Mundo, pese a quien pese, para quienes las escuchan forjen en sus sentimientos, de que en toda guerra, y sobre todo las civiles, dejan tras de sí, primeramente el dolor más deshumanizante, después las venganzas más pervertidas, que darán vida con fuerza ilimitada, a la repugnante, sanguinaria y odiosa fiera, que todo ser humano, desde los primitivos tiempos de su nacencia, lleva celosamente escondida, en el apartamiento más oscuro y más brillante de su espíritu, donde se mueve gozoso el sentimiento humano, tras de saber que a su Prójimo bien le ha hecho, y se revuelve envilecido, encanallado y airado por el odio y las iras endiabladas, cuando también comprende que a sus semejantes, en el dolor y el sufrimiento los ha sumergido. Y fue precisamente a estos desatinados sentimientos, manejantes en aquellos tristes momentos, de las inhumanas leyes que regían los destinos de mi Patria, donde fueron a parar mis dineros, mis primeros dineros, ganados con más santidad y honradez, que pueda llevar dentro la propia Hostia Santa, que es tanto como decir, que sólo los mismos demonios faltos de toda conciencia y sin el más mínimo sentimiento de honestidad, podrían sin sentir asco de sus propias personas, apoderarse de los honrados y muy fatigosos trabajos, de una viuda de los roxus (izquierdistas, rojos, por el mismo estilo), y de un huérfano de los mismos. ¡¡Yo creo, que como aún no habían satisfecho sus ansias asesinas, con la muerte de mi padre y de tantos inocentes, precisaban en el momento que preciso les venía, afestinarse en postres con el esfuerzo y sufrimiento de sus deudos!! Durante algunos días viví yo jugueteando por la aldea, mi vida sin ninguna preocupación, muy contento porque iba vestido con aquel mono nuevo, más delgado que un papel de fumar, ya que se me había esgazáu (roto) por más de media docena de lugares, pero aún así, a mí me parecía que llevaba puesto, mejores galas que el mismo vencedor, que poco lucía sobre sus costillas, que se le pudiera denominar verdaderamente honrado. Mi madre mientras tanto, seguía incansablemente trabajando por las tierras de los vecinos, sin jamás cobrarles ni una peseta de sueldo, pues ella tan sólo quería, que al cambio de sus sudores le dieran una cestina de patatas, una fontadina de farina, ou de fabes lu mesmu foran prietes que blanques, d'arbeyinus ou d'oitra cebeira, dalgún terreñaín de lleiche, mazá, tarabazá, ‘n culiestrus ou cabantes de brañar. (Una fuente de harina, o de alubias de cualquier marca o color que fueran, de guisantes o de cualquier otro cereal que fuera, algún jarro de leche, desnatada, cuajada, o la que alumbran las vacas recién paridas, o de la que terminasen de ordeñar a una vaca de leche). Ella llegaba todos los atardeceres a nuestra casa, sudorosa y cansada, pero resplandeciente de alegría, porque en su mandil traía mi comida. Luego, después de que yo me hartaba, nos acostábamos los dos en aquel jergón de sacos, repleto de hojas de maíz y también de pulgas, y abrazada a mí, se quedaba muy pronto profundamente dormida. Yo que desde niño he dormido poco siempre, quizás para hacer bueno el dicho que de camino me invento, que considera al que poco duerme más infeliz, que quienes tienen la dicha de dormir prácticamente, dentro de estos mis desvelos, en la silenciosa tranquilidad de la noche de aquella amplia sala desmueblada, cuyas paredes y techo estaban del sarro que deja el humo, y plagadas de arroxetáus (enrubiecidos) goterones, que ponían al descubierto las primeras pinturas que habían tenido, fendíu (cortado) de continuo este silencio, por el risueño y sórdido murmullo que alumbraba el pequeño río que vertiginosamente se deslizaba a menos de diez metros de nuestra casa, y otras veces también era enruxeráu (alterado) aquel silencio, por los ladridos de los perros de la aldea, o por el cante siempre misterioso y apabullador que hacen las curuxas (buhos) en la noche, cuento yo en que estos desvelos, observaba el placenteroso dormir de mi madre, con su respirar acompasado, fuerte y sano, con todos sus acerosos músculos, con naturalidad relajados, talmente parecía mi madre del todo inofensiva, mas sin embargo, aquel perfecto y vigoroso cuerpo que acoplaba fuerzas en el descanso, de la misma natural manera que agigantadamente dormido descansaba, cuando despierto se hallaba, se transformaba en un invencible e incansable guerrero, condenada ya a luchar en l'engarradiétcha del trabayu (la pelea del trabajo), todos los momentos de su vida, por los mismos endemoniados vencedores, que primeramente le habían achuquináu ‘l sou home ya lus sous fíus. (Asesinado a su marido y a sus hijos). Y ahora que ya todo ha pasado, y lejos de olvidarlo se agiganta cada día más en mi mente, yo me pregunto, que si mi madre no hubiese sido así de luchadora, de brava, de valiente y honrada, qué seria de mí y de ella misma, acosados en todo momento por la ley insana del vencedor, y xunius (uncidos) también para siempre, en el desventuroso carro de la esclavitud bien vigilada, por el látigo y la pistola del triunfador.

    Primer Diccionario Enciclopédicu de la Llingua Asturiana > carraca

  • 10 xabarciar

    Xabarciar, tratar, vender, cosas de poco valor, tratantes de escasa monta. —Cundu you yera un guaxín prexenciéi 'l tibeiru que cheldarun les Xabarceires de la miou aldina con la sou pótchina Facunda ya 'l Pascualón el Xitanu, lu que non cuntaba you yera qu'al currer el tempu tamén me diba ver encibiétchau per mor de la ñecexidá en tener que faer de xabarceiru, ya nagora mesmu comu tóu nisti dicionariu xirbe d’escola, nagua mexor qu’istes estories pa comprendier con mexor vidayu les ñaturales ya ximples costumes de la Nuexa Xantiquina Tierrina, que güéi nel díe tan sous ancestrus nes manes fedientes ya utreresques de prexones tan rapiegues ya llimiagues, que l'únicu que fan ye mistificar les nuexes costumes ya Chingua, menus mal que col tempu les xeneraciones d'astures venideiras xabran poñer les couxes nel sou xeitu, pos conista esperancia trabayu you xin escanxu ya m'allegre ya enxemáu de gociu, perque you séi, ya xuru per toes mious ceyencias con tou la fuercia del miou alma, qu'angún díe non mu xeru, tous lus entroyáus trabayus fechus per lus Amigus del Bable ya de lus del Conceyu Bable, que güéi amindi me pieschen toes les portes, per el baldrayante miéu que xin me dexen xueltu, dalgún d'echus nun me valdríe amindi nin p'arrátchar el cuchu de lus bracus. Axín que ya ta tóu faláu, ya tous lus que nun s'atopen nes arrañáes pradeires del enxútchu vidayu, comprendieran, que toes istes xentaques per minde nomáes nun son namái que pioyones ou paráxitus. TRADUCCIÓN.—Cuando yo era pequeño presencié el sonado escándalo que prepararon las tratantas de mi aldea, por la causa de la su pollina Facunda y de Pascualón el Gitano, lo que no pensaba yo por aquel entonces, era que al transcurrir los años, me iba a ver envuelto por causa de la necesidad o cualquier otra razón parecida, en trabajar como tratante verdulero, frutero, xabarceiru, pero ahora mismo, y como según mi parecer todo en este diccionario ha de servir de escuela, pues nada mejor que estas historias verdaderas, para comprender con mejor entendimiento y sencillez, las naturales y simples maneras, costumbres y diversas cosas de Nuestra Santina Tierrina, pues con grande pena hoy yo estoy viendo, como sus más respetables y queridos ancestros, son manejados ultrajantemente, por personas que faltas de dignidad, amor a la Tierrina y respeto hacia sus sagrados ancestros, están dándoselas de entendidos mistificando toda la "Cultura de Asturias”, pero yo se muy bien, que con el tiempo las generaciones de astures venideras sabrán poner todas las cosas en el lugar que sabiamente les corresponde, con esta hermosa esperanza trabajo yo hoy en día con alegría y cubierto de entusiasmado gozo, porque yo sé, y juro por todas mis creencias con toda la fuerza de mi alma, que algún día y no muy lejano, todos los estercolosos trabajos sobre la materia de la LLingua D'Asturies y sus Ancestros, que fueron basurescamente hechos por los Amigos del Bable y los del Conceyu Bable, que desde siempre, pretendo decir, que desde que nacieron porque mis humildes trabajos les hicieron con afán insano intentar crecer sin tener raíces para sostener su rancuaya creencia, no hicieron otra cosa que ponerme torgas en todas las puertas, por el cobardoso miedo que tenían, pues al dejarme suelto a mí, ninguno de ellos hoy existiría, y menos me serviría ni para limpiar la cubil de los cerdos. Así que ya está dicho todo sobre este asunto de estas asociaciones de la "Trelda", y yo creo que todas las gentes que no tengan las praderas del entendimiento secas y limpias de saberes, comprenderán perfectamente, que todas estas gentes por mi nombradas nada más que son parásitos. —Esta historia que ya de seguido les voy a relatar, terminó con mis huesos en la cárcel, por haberla yo contado en un pequeño libro tal como había sucedido. La verdad que you espatuxé ya galamiéi per tous lus llugares de la miou Tierrina con mu pouca xuerti, quiciavis fora que ñaciera pa ser un esgraciaín ou que les couxes teñíen que cheldaxe axindi, güéi nel díe que ya vou pa viétchu tou contentu de ver vivíu miou vida de la maneira que lu fexe, perque xin axindi nun fora, poucu ou nagua podría cuntar de les costumes ya llingua de miou mantina Tierrina. Xin lus Roxus viexon ganáu l'engarradiétcha, que tal couxa viexen fechu senún se xebraren en tantus partíus pollíticus que nun dexaben llugar pa l'esciplina, pos tóus queríen mangoniar, escutír, ya tou 'l mamplenáu de tibeirus xabarceirus que manexaben, metantu que lus fascioxus afilaben les nabayes p'achuquinar piscuezus, falules you, que xin lus Roxus viexen ganáu, xeguramente que you nun taríe nagora fayénduyes isti dicionariu, perque xeguramente miou pá me viexe adeprendíu dalguna carreira d'inxinieru, maestru, aboguéu, etc., etc., ya me xebrarie del ñatural vivir ganándume 'l pan nes mesmes fontes ancestrales de les nuexes costumes ya llingua, que ye dou s'abaya tou 'l ancestru ximple, ñatural ya fidalgu d'Asturies, Trubiétchu de la Patria España. —Toes les prexones xebráes d'istus ñaturales y xantiquinus llugares de la miou embruxadóura ya melgueira Tierrina, nun poden querecha na fondeirá de sous raigones, nin tampoucu puén faer el munchu trabayu qu'entavía se ñecexita pa poder cheldar en bom xeitu la Nuexa Palancia, ya toa l'ancestral cultura de la Tierrina. —Existi un reflán astur que díz, que lus nenus pa que queran ben a la sou má tenen que mamar nel sou entamu fasta qu’isti d’afechu s’escose. “TERESA, LA JUSTICIA Y LOS ELEGANTES TIMADORES DE NUESTRO TIEMPO" —No son los timadores de mi tiempo, tan desgraciados y tan cándidos como lo era Pascualón el gitano, pues estos indecentes y asquerosos gitanos de hoy día, no son de la raza “calé” (pobrecitas estas humildes y desventuradas gentes, cuanto desde niño las he querido admirado, y cuantos compañeros en la vida he tenido que eran gitanos, siendo todos ellos estupendos camaradas y soberbios muchachos). —Digo que los gitanos de hoy día, son la escoria que dejo la guerra entre la raza despreciable de algunos “payos”, y a uno de ellos, le voy a retratar en estas páginas lo mejor que pueda, sin quitar, ni poner nada, simplemente voy a contar cuanto ha sucedido. —Habíame yo caído trabajando como calderero en el montaje, y rótome el cumal (la columna), quedando de resultas de este llumbazu (caída) inútil para el trabajo que profesaba, y en una situación bastante desesperada, porque las pensiones que asignan a los mutilados trabajadores españoles, son las mayores canalladas y porquerías, que no le alcanzan al desventurado lisiado, ni para comer un plato de sopas cada día. Así pues, había rótome las costillas toda mi vida trabajando para aquella miseria que me condenaba, a vivir el resto de mi existencia falto de todo, todavía para más fastidiarla, escuchando todos los días a los dirigentes de trabajo, bien con sus comedidas y estudiadas frases, que díganlas ellos y entiéndalas María Santísima, dirigiéndose al país, por el medio de la televisión, radio y prensa, que nos iban a dar tanto y cuanto. En resumen, que lo único que nos dan es una caca, tan grande tan asquerosa como ellos son. —Estaba yo de pensión por aquel entonces en casa de la señora Teresa, que era viuda de un desgraciado minero, que el pobre tuvo la triste desgracia para su esposa e hijos, de morirse en la cama abrazado por una enfermedad, y no haberlo hecho en la mina aplastado en una oscura y tenebrosa rampla por un costero, ya que si así hubiera sucedido, le quedaría a su viuda una pensión que aunque también fuese en demasía miserable, no sería tanto como la que le daban por el seguro de enfermedad, que ésta sí que no les algamía (alcanzaba) ni a ella ni a sus tres pequeños hijos, que el mayor aun no llegaba a los nueve años, ni para comer sin fartucase (hartarse), ni una vez a la semana. —Dentro de privaciones y de miserias endiabladas vivía Teresa, estirando la moleculosa pensión que no se espurría (alargaba), por ser en demasía encoyía (encogida) ya de crianza, y pensando yo que a esta triste situación que a ella acompañaba, sin galga (freno) que me detuviese en desfrenada carrera me acercaba, decidimos dedicarnos al trato, para ver si de esta forma lográbamos despegarnos de las miserias que nos rodeaban. —Creo que no hace falta decir, que la Ciencia le hizo correr al progreso con tanta prisa, que desde aquella inolvidable y lejana época de las Xabarceiras, que recorrían las aldeas, romerías y mercados, vendiendo las frutas y demás productos, que transportaban a lomos de los humildes burros, hasta nuestro tiempo, el progreso con sus ingenios modernos, mitad emparentados en el agrado del Hacedor, y la otra parte con los mismos imaginares del propio demonio, hizo a las gentes moverse con apurante desatino, y por tal suceder hoy día, las personas que pretendan dedicarse a la industria de comerciar con las frutas u otras mercancías por las ferias y mercados, no pueden hacerlo sirviéndose de un jumento como medio de transporte, ya que si tal locura hicieran, no ganarían ni para darle un mal pienso a su pollino. —Por tal lleldar (acontecer) Teresa y yo, nos decidimos hacer camino en el oficio de Zabarceirus (tratantes), por eso nos centramos en el menester de comprar una pequeña furgoneta, de ésas que suelen ser a medio uso, y que nos la dieran a plazos, ya que yo no tenía una perrina (cinco céntimos), y ella tenía que pedir prestado el dinero de la entrada que había que pagar por el vehículo, a una conocida suya que sabedora de nuestras pretensiones, habíase decidido a prestárselo. —Así pues ya con esta determinación tomada, y ya completamente decididos a ganarnos la vida en este oficio, que la verdad era el único que me quedaba a mí, ya que a pesar de aún valer para un sinfín de profesiones livianas, no podía aspirar a ellas, porque para tal menester, se necesitaba una recomendación, o ser por lo contrario hijo o pariente de algún facistón de buena marca, faceta única y sin igual, que impera desde la guerra Civil para todos los efectos en mi Patria. Por esto, a poca curiosidad que cualquiera tenga para investigar en este denigrante panorama, se darán cuenta que en todos los ministerios de la nación, desde el que más manda, hasta el conserje que le franquea la puerta, son todos fascistas, divididos en falangistas, que hermoso y Humanitario partido es éste, si sus afiliados cumplieran los Credos que tan maravillosamente creo su Fundador, y la otra parte, está compuesta por exdivisionarios, exlegionarios, excombatientes, exlicenciados de las fuerzas armadas, etc. Y si quieren ustedes encontrar algún Rojo, búsquenlo en las profesiones más bajas y avasalladas del país. Esto que les cuento señores es la pura verdad, así que consideren la libertad que tendremos, cuando detrás de cada obrero, existe un patrón que le roba, y si el trabajador protesta, entonces aparece un látigo y una pistola que le hace por la vía de la fuerza, entrar en la senda de la esclavitud. —Digo yo, que para encontrar esa furgoneta que determinado teníamos de comprar, investigamos en las páginas de anuncios de los periódicos de provincia, por si alguna venía anunciada del tamaño y condiciones que nosotros necesitábamos. Y nuestra alegría fue grande cuando observamos en uno de los diarios que la Casa de Vulcano tenía una en venta, que la vendía dando como señal una pequeña entrada, y después el resto, que se podía pagar en cómodos plazos, también estaba revisada con esmero y garantía, según las manifestaciones hechas por el propio dueño, en la propaganda que de la furgoneta había anunciado, que aseguraba que el tal vehículo, se encontraba lo mismo que si fuese nuevo. —Así pues, en los últimos días del mes de Enero, del siguiente año del primer baile que los Humanos hicieran alrededor de la Luna, ensenderámonos la Teresa y yo camino de Oviedo, ilusionados y muy gozosos dentro del ánimo que nos movía, de comprar aquel vehículo, con el que pensábamos mejorar a fuerza de trabajar arduamente nuestra situación harto deficiente. Llegamos al fin en alegrosa compañía a la Casa de Vulcano, pudimos comprobar como en el amplio escaparate de su bien saneado negocio, estaba expuesta la furgoneta limpia y reluciente, con todas las apariencias a primera vista de ser una prenda de primera mano. Sin embargo, si fuésemos capaces de leer el destino, hubiésemos observado como los faros de la hermosa furgoneta, nos parecerían ojos vivos, que nos miraban guasonamente, como si de ante mano, ya se estuvieran mofando de nuestras nobles pero ilusas pretensiones, y a fe mía que nos consideraban una xunta (yunta) de fatones (bobos) que muy pronto iban a caer en las sutiles redes de el gitano de su dueño, que era el timador más despiadado, hábil y deshumanizado, de los muchos que protegidos por la ley, comían el escaso pan del pobre en la ciudad de Oviedo. —Tras mirar un buen rato nuestro xumentu de fierru (burro de hierro) pareciéndonos cuanto más lo reparábamos más hermoso y deseable, decidimos hacer entrada al establecimiento, ya con el firme propósito de hacer nuestra aquella furgoneta, que con la necesidad que nos embargaba nos había por completo sorbido el seso. —Nada más que pusimos los pies dentro de aquella industria del timo y el atropello, presentose ante nosotros sin mediar tiempo, igual que si esperándonos estuviera, un hombre de aspecto muy agradable, que llevaba plasmado en su rostro el maravilloso don de no saber hacerle mal a nadie, por lo que a mi primera impresión yo pude apreciarle, y mirándonos con sus ojillos vivarachos, que al mismo tiempo parecían del todo inocentes, brindándonos una amplia sonrisa, que se extendía de oreja a oreja, y estaba amurallada de una dentadura tan perfecta y amarfilada, que me hizo asegurar que aquel sujeto, no tenía suyo ni un sólo diente. Digo yo que a la par que así nos saludaba, se frotaba sus finas y blancas manos con verdadera insistencia, y así con esta presentación tan capitalista, tan engañadora y confianzuda, nos preguntó con su voz exquisita y halagadora, que en nada desmerecía a sus modales: —¿En qué puedo servir a tan distinguidos señores? —Teresa que era la que llevaba la voz cantante porque era la que tenía el paperío (el dinero), ahpoyándose en el vehículo que le interesaba, díjole sonriéndose dentro de una gozosa alegría que no pasó desapercibida ante la escrutante mirada de aquel granuja de timador de los tiempos modernos: —¡Verá usted, queríamos comprar esta furgonetina, si es verdad todo lo que de ella cuenta usted en el periódico! —¡Sí, verdad es todo cuanto he dicho en el anuncio, no tengan ustedes miedo ni temor alguno al engaño, porque esta mi casa se especializa en haber sido siempre muy formal y seria! —Yo que para nada me entrometí mientras que ellos hablaban, por no cortar a la Teresa que es mujer de larga parpayuéla (muy habladora), a la par que muy enfadadiza y voluble si se le corta la palabra, y como ella era la que relativamente iba a satisfacer la entrada y hacerse responsable de la compra, pues tan sólo me limité a observarles mientras que ellos hacían el trato, y después que terminaron de ponerse de acuerdo en todo, no haciéndome ningún aprecio a mí el vendedor, y creo que hasta me había considerado según mis propias apreciaciones, hombre tranquilo y de mermados arreos, pues como cuento, después de haber cerrado el trato, el Vulcano otra vez envuelto por aquella facilona sonrisa, que en él debía de ser una de sus armas más eficientes, preguntó a la par que se frotaba sus manos lleno de un dichoso contentamiento, que le llenaba de gozo, y no tanto por el dinero que en su trato había ganado, sino por la satisfacción que deduzco sentía, cuando timaba a las gentes con su hábil y exquisita maestría: —¿Bueno... y ahora... quién es el que va a revisar esta maravilla? —¡Quiero decir...! ¿quién va a conducirla? —Yo l’acaidonaréi (conduciré), le contesté a aquel individuo del que ya no me gustaba tanto ni su presencia ni nada que de él emanase, y seguido le pregunté ya siempre dentro de la desconfianza: —¡Y ahora dígame usted! ¿Es verdad que este vehículo se encuentra en buenas condiciones? —Tenga presente y compréndame usted, que esta señora lo precisa para tratar en frutas, y no le vaya a suceder, que si desea llegar con ella dónde se propone, tenga que comprar un burro para que remolque a los dos caballos de hierro, que hacen xuntura (yunta) en la furgoneta, y que por encontrarse quemados de tanto trotar, no les quede fuerza nada más que para hacer la carrera de prueba. —Pierda usted todo cuidado, y no haga con sus ingeniosas bromas menosprecio de mis honrados intereses, que no vivo yo a cuenta de engañar a mis queridos y siempre respetados clientes. Manifestó Vulcano poniéndose muy serio, pero sin apearse en ningún momento de su sonrisa, que por ser tan permanente se hondeaba en la sospecha de ser equivocadora y seguido apuntalóse en hacer su propia propaganda de la siguiente manera: —Mire, no olvide nunca, me dijo Vulcano poniéndome cariñosamente una mano encima de mi hombro, que la Casa de Vulcano, es tan honrada como la misma Audiencia, dónde se reparte la ley castigando y persiguiendo toda trampa e injusticia, por eso yo efectúo mi trabajo, bajo la respetuosa sombra de la justicia. —¿Acaso ha pensado usted que yo soy un gitano? —¡No querido amigo, si en esa desconfianza su imaginación trabaja, siento asegurarle que se encuentra usted muy equivocado, pues todos en esta ciudad me conocen, y saben que soy un honrado industrial respetado y querido, tanto por los rectos servidores de la ley, como por todos los demás que estamos obligados a no burlarnos del eficiente sistema de la justicia, que hace que todo ciudadano se sienta protegido, tanto su integridad física, como los intereses que honradamente le pertenezcan! —Y ya por última vez les aseguro que este vehículo se encuentra en perfecto funcionamiento, y hasta puedo permitirme el lujo de decirles, que pueden viajar con esta estupenda furgoneta, sin la más mínima preocupación, y sin el menor problema posible, no sólo al más apartado rincón de Asturıas, sino hasta la alejada Barcelona, sin que este motorín, deje de funcionar ni un momento, ni se empapice (ahogue) ni una sola vez. Aseguraba Vulcano, centrándose en una encendida adulación hacía su “jumento de hierro", que tal parecía que le estuviese jurando al General Franco, que era él, el más horado y disciplinado comerciante, de toda la nación española. —Yo que ya había comprendido que aquel tipejo era una asquerosa rata que no había veneno que la matase, le dije que estaba muy bien todo cuanto había dicho, y después le pregunté, que si podíamos ir a dar una vuelta con la furgoneta, para asegurarnos, que efectivamente era el vehículo la maravilla que con tanto ardor y fuerza él nos había pintado. —¡No, hoy no puede ser! Aseguró Vulcano, y seguidamente dijo, que antes era menester de asegurarla, y abonar la entrada en el Seguro de la Patria Hispana, entidad que con buen acierto, según él, pastoreaba su negocio. —¡Así qué ahora mismo, vamos a ir la señora y yo hasta dicha agencia, para poner en orden dicho asunto, y pasado mañana ya pueden ustedes circular con el vehículo por dónde les venga en gana! “CUNDU LA TAREXA SE MEXOU DE MIEU” “CUANDO LA TERESA SE MEÓ DE MIEDO” —El sábado por la mañana que era el día señalado para recoger nuestra furgoneta, llegamos la Teresa y yo hasta los reinos de Vulcano con el ánimo plagado de alegría y embargados por una ilusión gozosa, pues íbamos a ser dueños de un vehículo, que nos permitiría sin ningún genero de dudas, llegar hasta los mercados más apartados de la Tierrina, y mejorar en el oficio de xabarceirus nuestra situación harto oprimida, tantas cuentas habíamos ya barajado y todas ellas navegantes en alegrosas ganancias, que creído nos teníamos que íbamos a ganar el oro y el moro, que incautos éramos que no nos detuvimos ni por un sólo momento en el pensar, que el que hace las cuentas adelantadas sin tener dineros para cubrirlas, por fuerza que tiene que hacerlas un par de veces, siendo la última la más válida. —Digo yo que cuando llegamos al escaparate dónde se lucía nuestra furgoneta, ya estaba al lado de ella el Vulcano, y tal a mí me pareció, que cuidaba a ésta con tanto mimo, como si fuese industriada en la herrería del mitológico dios que lleva su nombre. —Y a la par que nos saludaba con la misma sonrisa y frotamiento de manos que en anterior ocasión nos había dedicado, con su bien timbrada voz nos dijo, ocultando una guasa que no se me paso desapercibida: —¡Ya les estaba esperando señores, pues yo se muy bien por la larga experiencia que poseo en estos menesteres, que iban a ser ustedes muy puntuales, como corresponde a todas las gentes que arden dentro de los agradables deseos de hincarle el diente, a lo que de antemano han saboreado como manjar sabroso! —¡Así que aquí tienen ustedes la documentación y todos los requisitos necesarios para poder circular con la furgoneta sin que nadie les moleste. Y ahora sólo me queda desearles buena suerte, tanto en los viajes que emprendan, como en los negocios que puedan hacer, que en estos está precisamente el valer de las gentes! —Hicimos muy satisfechos y animados acomodo la Teresa y yo dentro de los dos caballos de hierro, dejando al que resultaría ser un astuto gitano, frotándose sus manos, y sonriéndose tanto para afuera como para sus podridos y asquerosos adentros, festejándose dentro del timo que terminara de hacernos. —Empezó la furgoneta a rodar dirigida por mí que no cabía en mi gozo de contento, por las calles de Oviedo abajo, con ánimo de alcanzar la carretera general y ensenderarme en la ruta de Gijón o Avilés, dónde pensado tenía probar aquella máquina, vendida por el que resultaría se el mas fino gitano, que timaba sin conciencia a las pobres gentes, sin encontrar jamás a un juez, que hiciera con él el escarmiento que años atrás había hecho Juan Antonio el falangista con Pascualín el de los enredos. —Teresa que iba sentada a mi lado, recostada cómodamente en aquel asiento, que tenía más pringue que la solapa de un mendigo a la salida de un frío invierno, me dijo endiosada de alegría por sentirse dueña de aquel maravilloso ingenio: —¡Este Vulcano tiene cara y presencia de ser una buena persona, de ser un hombre bondadoso y bueno, a par que sabe lucirse con su cautivadora sonrisa, en el agradable lugar de la educosa simpatía, la verdad que a una le presta en grande tratar con señores tan serviciales y educados. Hay que ver la finura y delicadeza que este buen señor conmigo se gastó, me trato lo mismo que si fuese una gran señora, no me cave duda que todo en él se dibuja como un caballero respetable y encantador, tan bien parecido, tan elegante, tan guapo, tan... En aquellos momentos unos empapizamientos harto sospechosos en el motor de nuestros dos caballos hízole a la Teresa hacer un descanso en el continuar ensalzando los engañosos enseñares de su hábil timador, y en la sazón que su alborozada alegría íbasele marchitando por el ya continuo pedorreo que alumbraba sin interrupción el motor, preguntóme muy apuradamente, haciendo aposiento en el lar de la nerviosa y asustadiza preocupación: —¿Per quéi demontres s’afuega la miou forgonetina que tantu se queixa Xuliu? —(¿Porqué demonios se ahoga mi furgoneta que tanto ruge Julio?). —Yo que ya sin ninguna duda empezaba a olerme el fino timo, que el cobarde y sucio Vulcano hubiera ordeñado en nuestro enflaquecido bolsillo, contestele arrugando el ceño, poniendo un gesto rabioso y despreciativo, buscando en mi imaginación con prisa, la forma de centrar en ley, aquel moderno y educado gitano de los jumentos de hierro de nuestro tiempo: —Me parece Teresa, que dentro de breves momentos, vas a ver dentro de tu cerebro, a ese encantador, respetable y guapo Vulcano, que no hace ni un minuto no tenías tu boca para aponderarle, te aseguro que le vas a ver del mismo despreciable color del diablo, y esto es así, porque esta furgoneta comienza a quejarse de una de sus muchas mortales heridas, que será con seguridad la más pronunciada de cuantas tiene. —¿Qué es lo que pretendes decirme Xuliu? Preguntó de nuevo Teresa ya ausente de toda alegría, empezando a subir la primera escalera del miedo del desespero. —La verdad Teresa, es que viajamos ajinetados encima de un montón de chatarra, por esta razón he de ir con buena cuenta hasta que de hecho me dé por sabido, qu’acaidono (que dirijo) una maquina, que ha puesto en mis manos ese desalmado de timador de Vulcano, que está predestinada sin ningún género de dudas, hacer en cualquier momento descalabros con las vidas de la inocente gente, que a cada paso cruzamos. —Ya nos hallábamos en las afueras de Oviedo, y comenzábamos a bajar una pequeña cuesta que existe a la entrada de la Corredoria, cuando un bache de los muchos que alumbrábanse por aquel entonces en la carretera, hizo que la dolorida furgoneta se bandaleara ostensiblemente, y en tal baile, abriéronse con verdadero estruendo ambas puertas, despedazándose los cristales y estropeándose en mala manera parejas portezuelas, con tal atronador ruido, que la buena Teresa encogiéndose en el asqueroso asiento, cosida por un miedo que le hizo mearse, dijo temblándole su voz que era dominada por su espantoso miedo: —¡Frena, frena en el instante Xuliu, por todos los demonios del infierno xuntus (juntos), consigue de una vez que se detenga esta asesinadora chocolatera, que bien me parece que intenciones le sobran de hacer mudanza con nuestras vidas, fayéndunus esfuechiquéus na peyeya! (haciéndonos desolladuras en el pellejo). —Hice con toda la rapidez que pude, que se detuviera aquella furgoneta tan destartalada, y al pretender asegurarla mejor con las miras de apearnos para presenciar los primeros destrozos que se rellumbraben (relucían) en aquella infernal máquina, así el freno de mano y tiré de él para colocarle en su lugar de frenada, pero no respondió a su obligación, pues rompiéndose, quedeme con la manilla entre las manos, pensando ya con toda la razón del mundo, que aquella máquina era la causante de un timo que no tenía perdón, y también poseía hechura de ser un perfecto sabotaje. —Teresa que ya se había apeado de la furgoneta movida por la rapidez que injerta el miedo, hallábase en la cuneta de la carretera hilvanada por un ataque de nervios, con sus manos puestas encima de la cabeza, centrada en el más airado desespero, envuelta en un mar de lágrimas miraba para su vehículo desilusionada y atormentada, no dando crédito a lo que presenciaba, que era a todas luces la ruina más grande que en toda su existencia le había caído encima, pero cuando me vio con aquel fino hierro en forma de manilla en mi mano, me preguntó al tenor que buscaba en su boleo un pañuelo para enxugarse (enjuagarse) las lágrimas: —¿Qué diantres de fierru ye ísi Xuliu? —(¿Qué demonios de hierro es ése Julio?). —Yo que reparaba con verdadera lástima a la Teresa, al mismo tiempo que se me escapaba la risa, y el caso no era para menos, le respondí mirando para la manilla a la par que movía la cabeza para los lados con síntomas de verdadero desprecio y asco, hacia aquel gitano timador de Vulcano: —¡Poca cosa Teresa, sólo un defecto más de los muchos que tiene este jumento de hierro que te vendió tu encantador Vulcano! ¡Vaya una rata de cábila que está hecho tu simpático timador! ¡Y ahora deja ya de chorar (llorar), y no le reclames al Cielo un favor que no ha de enviarte, y búscame con rapidez un par de cuetus (piedras), para forrar las ruedas de esta endemoniada chocolatera, con la que el tú fino señor Vulcano, por mediación de mis inocentes manos, pretendía industriar un achuquinamientu (asesinato) entre las tranquilas gentes de la ciudad de Oviedo! —Teresa atenazada por una incontrolable rabia que le raguñaba (arañaba) sus doloridas entrañas, dijo a modo de juramento clavando sus brazos palabras en el firmamento: ¡No me nomes más isi rapiegu con focicu de llabascu, non me lu nomes más, si ye que apreciesme dalgu, ya permita el Faedor que tou lu puéi y'escosá couxa fae, que lu fienda una centecha pente les pates en dos Vulcanus! —(¡No me nombres más a ese zorro con hocico de marrano, no me lo nombres más, si es que me aprecias algo, y permita el Hacedor, que todo lo puede y muy poca cosa hace, que lo parta una centella por entre sus piernas en dos Vulcanos!). —¡Nunca pensé yo que pudiese vivir en este mundo un ladrón tan desalmado y tan grande, que hace su riqueza y bienestar engañando a pobres viudas tan desventuradas como yo, que no tengo más riqueza que el Cielo sobre la cabeza y la insegura tierra bajo mis pies, y para encima de no tener nada, todavía me acompaña la triste desgracia de tener que pagar a Pilar la del Comercio las quince mil pesetas que me prestó para dar la entrada de esta endiablada furgoneta. Poco he de pedir y menos Justicia ha de haber, si a este zorrastrón, si no me devuelve los mis cuartos, no le busco una buena corripa (celda) en la cárcel. Y no sólo por el cobarde ladronizo que me hizo, sino por el pretender arrancarme la vida, y dejar a los mious protetayus fiyinus (mis pobrecitos hijos), sin el menguado pan que puedo proporcionarles y el grande cariño que por ellos siento! —No te alumbres por más tiempo en el lar del sufrimiento Teresa, pues más bien debías de ofrecerle gracias al cielo, porque permitió que nadie saliese con heridas de este descalabro. Y ahora si haces caso de lo que yo te aconseje, va tener que abonarte este despreciable de timador gitano, el dinero que le has entregado, y que se haga cargo de la furgoneta, y sino que la arregle con la decencia que encierra el caso. —Esto le decía yo a la Teresa, a la vez que valiéndome del cinto que sostenía mis pantalones, y de un precioso lazo de terciopelo que la Teresa llevaba anudado a su largo cabello, ataba entrambas portezuelas para poder salir del paso, y cuando mañosamente lo logré, díjele a la Teresa que aún seguía tan desconsolada, y lucíase aún más rabiosa que cuando nos sobrevino el accidente: —¡Güenu Teresa, deixa ya de mexaretar tal corrompináu de chárimes que v’escosásete la fuercia pel furacu lus güeyus (bueno Teresa, déjate ya de mear tantas lágrimas, que se te va a escapar la fuerza por el agujero de tus ojos), y súbete a la furgoneta que nos vamos a ir hasta Noreña a visitar el garaje de un conocido mío, para que revise a conciencia este endemoniado ingenio, y nos diga de una vez, las hendiduras que tiene ocultas esta chocolatera que nos ha vendido el timador de Vulcano. —Teresa que en esto ya se había serenado un poco, aunque todavía alumbrara algunas rebeldes lágrimas, dijo dentro de su maurera de miéu (madurera de miedo): —¡No me ofendas, no lo hagas por el amor que le tengo a la santina de Covadonga, no me tientes por el mismo hacedor que debe de estar riéndose de mi allá en su Cielo, no me empujes para que haga lo que no deseo Xuliu. Pues no me sentare dentro de esa infernal máquina de asesinar gente, ni por todo el oro que tiene el Banco de España almacenado en forma de relucientes y apetitosas barras, y mira que es abundante lo que el otro día nos enseñaron por la Televisión sus manejadores. Vete tu sólo si deseas morir donde te plazca, ya que nada más que tu pobre vida tienes que perder, pero yo tengo tres hijos inocentes y pequeninus, que cuélgame con grande fuerza de las entretelas de mis sentidos, no quiero morirme y dejarlos desamparadinos, a merced de este endemoniado mundo, que cada día me parece que tiene menos verdad y menos justicia, que cada día me parece que el pobre dentro de él, si suprimimos las calamidades y las sufriencias, tiene muy poco que hacer. ¿Qué sería de los tres pedacinos de mi corazón, si se quedaran si su madre, en la triste edad que los probitinus aun no saben de dónde comen? (EL GARAXISTA) "EL GARAJISTA" —Por muchos razonamientos que sostuve con Teresa para convencerla con el fin de que me acompañase, no llegué a persuadirla ni en lo más mínimo, pues todas mis razones nada valían, para vencer el miedo que en aquellos desventurados momentos la dominaba, y no consiguiendo ni de una forma ni otra que subiese a la furgoneta, encaminome yo sólo hacía Noreña, al cansino paso de los viejos jumentos de los antiguos gitanos, conduciendo aquel destartalado ingenio, que era en verdad un innegable peligro público. —Llegué a la postre a mi destino, y contéle sin demora cuanto me había sucedido al garajista por mí conocido. Este esperó unos momentos para que se desfatigase el cansado ahogado motor, después volviéndole a poner en marcha, escuchole atentamente el trote quejumbroso que alumbraba, y seguido dio comienzo con seguro tiento a desmontarle algunas de sus piezas, y cuando le encontró las variadas enfermedades que tenía, dijo envuelto su rostro en una sonrisa que podía tener todos los significados: —Desde luego amigo mío, no sé como has sido capaz de llegar desde Oviedo hasta aquí con esta chocolatera, suerte has tenido de no partirte la sesera por el camino. ¡Tuvo que quedarle la conciencia “si es que la tiene” a ese gitano de Vulcano harto desajustada, porque hay que tener muy poco amor hacía el prójimo, y ser un timador sin la menor entraña, para vender un coche en las condiciones que se encuentra éste. Ahora que tratándose de Vulcano no me extraña en absoluto, ya que todo el mundo sabe en Oviedo la clase de elemento que está hecho! —Ten presente, y esto que te voy a contar ya lo he discutido muchas veces con otras personas, que algunas de las desgracias que suceden en las carreteras es por culpa de estos timadores gitanos de los jumentos de hierro, que venden coches usados, que son verdaderos cacharros que ni para el desguace sirven, y lo peor de todo, es que saben hacer de la ley un pandero, y enriquecerse a cuenta de las inocentes gentes, que no comprenden en el peligro que se divierten cuando compran un vehículo usado, pero todo esto ten por seguro que algún día ha de terminarse, cuando algún juez con buen ingenio, colóqueles un anillo que encarcele ya para siempre sus astutos timos, con una nueva ley para tal menester, que todavía nadie ha creado. —Bien dices amigo mío, pues todo este ladronizo y peligro público que tenemos todos de perder en cualquier momento la pelleja en la carretera, por la causa de estos desalmados gitanos de los jumentos de hierro, silenciárase d’afechu si la ley les castigara y persiguiera con más entusiasmo. —Recuerdo que cuando yo era pequeño la ley perseguía y castigaba a los gitanos que en aquella difícil época había sin tener la más mínima consideración con ellos. Y todo era, porque aquellos gitanucos de los tiempos d’endenantes (de antes), eran pobres de toda riqueza y ciegos de toda cultura, pues aquellos desarropadinos y desventurados gitanos, por muy listos que se alumbrasen, no podían hacer grandes cosas, y por eso vivían tirados por los caminos, despreciados por las gentes y perseguidos en todo instante por una ley que no les dejaba de su mano ni a sol ni a sombra, arrastrando cansina y resignadamente sus estómagos cosidos por el hambre, enseñando un color cadavérico en sus huesudos rostros, por el que uno imaginaba a la negra hambre a la que estaban condenados siempre, luciendo sus vestiduras con tantos y dispares remiendos, que uno no lograba adivinar, cual de ellos pertenecía a la prenda original. —No podían crecer aquellos auténticos gitanos que yo he conocido nada más que en asustadizas carreras y crecidas barrigadas de frío y hambre, y algunas veces solían entrar en calor, cuando les aplicaban una supliciada albarda de vergajazos, que las autoridades les regalaban encima de sus enflaquecidos cuerpos, todo porque a lo mejor un aldeano que muy fácil fuese el mismo ladrón, daba cuenta de ellos, a las autoridades al notar que les faltaba alguna gallina, que muy fácil pudiera habérsela merendado el raposo, o ser equivocados en el trato de un jumento de los naturales, no como estos endemoniados ingenios de fierru (hierro), siendo tan entendido en estas bestias el aldeano como el gitano, y aquí si que no valía engaño, porque cada cual iba a su propia conveniencia, porque cuando un aldeano le cambiaba un burro a un gitano, es que su pollino alguna tara tenía, por esto, no he conocido nunca a un gitano que cambiase su burro con el aldeano pelo a pelo, sino que siempre le pedía encima algo, ya que estas gentes agudas y listas sabían, que la única ganancia que conseguían por lo regular en sus tratos, eran los pocos o muchos dineros que pudieran arrancarle al aldeano encima del cambio. —Poco mal podían hacer aquellas pobres y desgraciadas gentes dignas de toda compasión y lástima, y mermado mal sembraban entre las comunidades que visitaban, porque en todo tiempo vivían cultivando la más denigrante de las miserias, que por ellas se deducía el escaso timo que industriaban, pero a pesar de todo, nadie los dejaba nunca fuera de una celosa vigilancia, de lo que se saca en consecuencia que la ley en aquella difícil época estaba mucho más adelantada que hoy en día, por donde uno comprende que en nuestro país, todo ha progresado grandemente menos la asiste de la Soberana Justicia, que para castigar al pobre siempre sí está en vanguardia, pero para favorecerle siempre se encuentra de veraneo en la retaguardia del capitalista. —Y sino la prueba está bien a la vista, ya que los temidos gitanos de nuestro tiempo, no son otra cosa nada más que astutos y deshumanizados payos, que ya no llevan marcado en su rostro el ceniciento color del que navega con el hambre, sino que se pasean bien hartos y cuidados, envanecidos por su boyante posición, tanto en lo social como en lo económico, ya que gran parte de ellos, precisamente los más principales, son poseedores de una buena carrera que al final les otorgó el título con el cual se avalan en el asqueroso oficio de la explotación y el timo, que faenan a diario entre las humildes y trabajadoras gentes, bien como dirigentes de empresa, engañosos servidores de la Justicia, etc., y también estos timadores gitanos de última categoría, cuyo único representante por mí conocido es el guripa de Vulcano que ya empieza a traerme de cabeza. Pero yo te aseguro Marcelino, que si la Teresa me hace caso de lo que yo tengo barajado en mi mente, no se ha de escapar este raposo de Vulcano haciendo risa y guasa despreciativa de los honrados intereses que les roba a las personas decentes, pues en este presente acaecer se topó con un cliente, que le va hacer coscas (cosquillas) en el lugar donde no ha de nacerle la risa. —Y ahora... dime Marcelino, tu que eres un hábil veterinario en la cura y compostura de estas caballerías de hierro. ¿Cuánto puede costar arreglar esta furgoneta para que quede decentemente? —Quedose el bueno del garajista mirando unos instantes en el más completo silencio hacía el cielo, haciendo con aproximación las cuentas en su cerebro, y después dijo muy serio clavando sus inteligentes ojos encima del jumento de hierro: —Te ha de costar alrededor de unas ocho mil pesetas, tal vez sea algo más, eso depende si al desmontarla aparecen otras averías que ahora no agüeyu (no veo). Pero no pienses ni en broma que el Vulcano va hacerse cargo de esta arregladura, pues yo se que él, sabrá lavarse sus manos no queriendo pagar ni un céntimo, y es inútil que le lleves a los tribunales, ya que él es un gitano listo, que tiene buenos abogados y harán de la ley su propio juego, y estoy por apostarte que es muy capaz de timar al mismo juez en la sesión del juicio, si tiene modo de venderle uno de sus endemoniados ingenios. —Por lo que observo Marcelino, tanto tú como yo mismo coincidimos en, que la ley en nuestra Patria está al servicio del dinero, que es tanto como decir, que el que no tiene un cuarto no debe de meterse en líos por muy honrados que le parezcan, porque no ha de sacar de ellos nada más que disgustos por bien parado que salga, en fin, ya veremos haber lo que resulta de todo esto, yo ahora me voy para Oviedo, y tu no arregles este cacharro hasta que la Teresa no sostenga una conversación con el raposo del Vulcano, pues a lo mejor, este habilidoso gitano no es tan mentecato como lo hemos pintado, y puede que se compongan las cosas sin necesidad de ningún otro teatro. El garajista sonriéndose ladinamente a la vez que de mí se despedía me dijo: —¡Si tales esperanzas hacen aposento en tu imaginación, no sé lo que en verdad has aprendido tú en el mundo, tanto como por él zapatillaste, pero bueno es que sigas creyendo en la bondad de las gentes aunque tan sólo sea por breves instantes! —¡No creo yo en nada ni en nadie Marcelino, a no ser en el plato de cocido cuando tengo hambre, pero hácete buena falta a ti saber, que existe un sistema que todo el mundo receta cuando le conviene. Así por ejemplo, sabemos que Vulcano es un timador inteligente y práctico en el asunto de saber defender sus enredos e intereses, por esto se dará cuenta en el instante, de la peligrosa timadura que industrió, por tal razón procurará que no se airee su sucio negocio, para que las futuras víctimas no huyan a causa del mal olor que emana de la ladroniza industria que maneja. Por esto, muy fácil creo yo que se avenga a razones! —¡Puede que tengas razón, amigo Julio, pero yo no entraré a creer tal cosa, hasta que no lo vea con mis propios ojos! “TERESA Y VULCANO” —El lunes bien de mañana se hizo en el camino de Oviedo la envilecida Teresa, portando en su cerebro los asesoramientos que yo le había prodigado, mucho me hubiese gustado a mí entendérmelas con aquel desalmado granuja, pero como yo no había tenido tratos con él, sólo podía hacer aconsejar a la Teresa en lo que mejor pudiese. Digo que iba ésta alumbrando en sus sentidos rabiosa inquina hacía el Vulcano, pero no era la Teresa tan aunque valiente y decidida engarradietchóusa como la Manola de mi aldea, pues si así fuese, hubiese logrado más provecho que usando la política, que al fin de cuentas ésta de poco sirve cuando con ella menester es por entrambas partes defender los intereses. Llegó al fin la Teresa a la casa del Vulcano, tan dolida y gafa en su desgracia que debatíase con apremiante desatino en el atajo de prepararle un sonado escándalo, si no conseguía lo que ella consideraba justo y honrado. El caso fue que nada más que sus enrojecidos ojos encarnispados por la ira que la desacompasaba retrataron al causante de su desgracia, díjole encasquillándosele la lengua por la rabia que la dominaba: —¡Vengo a darle las gracias estafador de los infiernos por la furgoneta que me ha vendido, que tal de endemoniada se encontraba, que por eso me brindó la mayor cosecha de miedo que he tenido en toda mi existencia. Porque me he visto por unos instantes ajinetada encima de una satánica máquina, que parecíame había sido fabricada por todos los diablos del infierno juntos con el firme propósito de servirle a usted, para que por su mediación me robase mis dineros y me quitase la vida. Hay que ver la poca vergüenza que usted tiene, y la nada consideración que siente hacía las personas, para venderme un vehículo portador de la muerte, y quedarse usted tan tranquilo, como si de malo no hubiera hecho nada. —Vulcano, sin deshacer de sus labios la hipócrita sonrisa que le caracterizaba, díjole tranquilizadora y prometedoramente a la Teresa: —¡Bueno señora, no se me enfade, y céntreseme en el respeto, ya que en este civilizado lugar se consigue conmigo la razón que según me parece es lo que usted anda buscando. Y ahora cuénteme con entera tranquilidad todo cuanto le ha sucedido, que yo por adelantado le prometo arreglarle su vehículo sin cobrarle ningún dinero! —Estas palabras bien dichas y a tiempo por el ingenioso Vulcano, entrelazadas con teatrales gestos de compasión y condolencia, que con postura de consumado actor plasmaba en su rostro y movimientos aquel timador de gitano, pues como cuento, con todo este ratonil teatro logró que los encendidos ánimos de Teresa, abandonaran el envilecido aposento dónde moraban, e hicieran andadura más alegrados por el camino de la contentura, que no era otro que el haber conseguido lo que en justicia le pertenecía. Así pues ya más aplacada la encendida voz de Teresa, en el lleldar que hacía asomo en su boca una alentadora sonrisa, le dijo en el comienzo de estar de nuevo tranquila: —Tiene que perdonarme por haberle ofendido con mis insultante palabras señor Vulcano, pues yo quiero que comprenda que si usted se hallara en mi lugar, muy fácil se desarrendara como yo en tamaño desatino. Y seguidamente le explicó al Vulcano que no podía remediar que la risa aflorara con verdadera alegría, el corto y accidentado viaje que habían hecho con la furgoneta. Y al concluir la Teresa de relatarle su odisea, respondiole el Vulcano con una amabilidad,que tal parecía que alumbrábase en ser cierta: —Créame señora si le digo, que no hay sitio en mi conciencia para poder hacerle el más pequeño daño a nadie, y con toda sinceridad le prometo, que este doloroso descalabro que quizás por un error mío usted ha sufrido, yo haré que con prontitud se mude al sitio que para ambos mejor convenga. Y ahora mismo ordenaré a mis mecánicos, que sin ninguna demora vayan a recoger su vehículo a Noreña, para que le revisen y arreglen en mi garaje, que sin lugar a dudas ha de quedar mejor compuesto, y acomodárseme en un precio más justo, que si lo arreglasen en otro lugar, ya que yo no me fiaría de ningún otro garajista, supuesto que son todos tan careros como chapuceros. —Y ya no más tristezas ni penas señora, pues ninguno de estos dos sentimientos nace feliz al entendimiento, así que destierre sin demora el mal que en su espíritu se enreda, ya que muy pronto será atajado para convertirle en beneficio de su propio remedio. Y sitúese ya desde este preciso momento dentro de la placida pradera de la tranquilidad, considerando ya por adelantado solucionado a su agrado y conformidad este asunto que la atañe, y dentro de tres días puede venir a recoger su furgoneta, en la inteligencia de hallarla como si otra vez fuese hecha de nuevo. —En el día señalado por Vulcano, volví yo acompañando a Teresa a recoger su vehículo, y al lado de él como en anteriores ocasiones se encontraba Vulcano con la misma sonrisa de siempre pintada en su hocico, y frotándose sus manos como al parecer era su costumbre, dijo amablemente: —Ya tiene su vehículo compuesto señora, y muy bien ajustado que por cierto se encuentra ahora, ya que le canta su motorín, con parecido sonar al que tuvo cuando era nuevo. —Muchas gracias señor Vulcano, contestole con rapidez y alegría Teresa, lleldándose en satisfactoria dicha que retornaría a la rabia a los breves momentos. —¡No señora, no me dé usted las gracias pues para esto estamos, que no es otro menester que servir al cliente y dejarle satisfecho! —Pero ahora... y créame que lo siento con toda mi alma, tengo que comunicarle una noticia que no ha de serle en nada agradable, pero comprenda usted que por encima de todo los negocios son los negocios, y si yo no los cuido, aunque eso sí con toda honradez, creo que algún día terminaría pidiendo. —¡Dígame señor Vulcano! ¿Qué clase de contrariedad es la que me tiene que comunicar ahora? —Pregontó Teresa ya en las empinadas vías de perder de nuevo su alegría y tranquilidad, y floreciéndole en el mismo lleldar una apesadumbrada tristeza que le decía, que todo su gozo iba a ser de afechu desfechu (del todo deshecho). —Pues... verá usted señora, los mecánicos me han dicho (dio comienzo Vulcano a su charla pretendiendo muciye "ordeñarle" importancia a la cuestión), que toda la culpa de haberse estropeado la furgoneta, sólo la tiene el chofer que la conducía, que según ellos está muy deficiente en el oficio de conducir estos vehículos. Así que dentro de toda la pena que a mí me acompaña, y no crea usted que es pequeña, tengo que comunicarle que si desea llevar su vehículo, tiene que abonarme la mitad de su compostura, y si no le retira en toda esta semana del garaje, me veré obligado a cobrarle como demasía, el espacio que ocupa la furgoneta en el taller, ya que están los aparcamientos hoy día al precio que uno quiera cobrar por ellos. —Teresa tras escuchar las asquerosas e hipócritas palabras que le había sonrientemente dirigido Vulcano, comenzóle a crecer en sus entrañas la cosecha de la gafez, a parejándose en fuerza y desespero a la que ya padeciera el día que había viajado por primera vez en aquella furgoneta de todos los diablos, y conducida por este envenenador desatino, no me dejó a mí contradecirle al Vulcano la acusación que me había hecho, ya que cogiendo ella la palabra airada y medio enloquecida, hablole de la siguiente manera: —Me parece a mí condenado timador gitano de todos los infiernos, que no tiene usted de hombre, ni palabra, ni presencia, ni tampoco nada. Todo en su persona esta asquerosamente podrido, y en conjunto toda su valía como hombre, tiene menos valor para la decente Humanidad, que un repugnante pioyu (piojo), entre las uñas de una eficiente despioyadora (despiojadora). —¿Sabe usted acaso condenado ladrón y despreciable llimiagu (baboso), que destreza tiene mi chofer en este oficio para tratarle con tanto menosprecio? —¡Síii... por lo que me han dicho los mecánicos, no tiene ni idea, de lo que es manejar un vehículo! —¡Pues sepa usted asqueroso madrazas, y apestoso gusano de timador, que mi chofer, que es este muchacho que usted ve aquí, que no quiere dirigirle la palabra por no ensuciar su lengua al contacto con su mierdosa presencia, aparte de ser un conductor que en nada puede envidiar al mimísimo Fangio, es también un excelente mecánico, con ingenio suficiente de hacer que ruede un coche si preciso fuere tan sólo con la invisible fuerza que tiene el aire, y si le apuran un poco, hasta que vuele como los aviones! —¡Bueno señora, haga el favor de no ofenderme, sino quiere que llame a la autoridad para que le enseñen los modales necesarios que se necesitan para tratar con la gente. Y tenga también bien presente que yo no he ofendido a este muchacho en nada, lo que yo he dicho es que no sabe conducir como es debido un vehículo. Y no crea que me extraña, porque hoy en día, le dan el permiso de conducir a cualquiera que tenga la agudeza de entregarle solapadamente dos o tres mil pesetas al jefe de tráfico! —Y ahora ya para terminar, si no quiere pagar la compostura que se le hizo a su furgoneta, no la lleva usted de aquí bajo ningún concepto, y si cree que tiene algún derecho para formular alguna reclamación, encamínese al Seguro de la Patria Hispana, y entiéndase con ellos de la manera que mejor le cuadre, ya que esa aseguradora a mí ya me ha abonado todo el valor de la furgoneta, y a usted por si se le ha olvidado le digo, que tiene que abonar las letras de banco que ha firmado en blanco a ellos no a mí, así es que yo me lavo las manos en este asunto lo mismo que hizo el romano Pilatos en el Juicio que condenó a Cristo. —Teresa acunada por una enloquecedora rabia que la hacía temblar sacudida por los nervios emanantes de la ira, la rabia, el desprecio y el odio que sentía hacía aquel miserable, le decía mientras que yo procuraba de aquel lugar alejarla sabiendo que nada lograría resolverse: —¡Lo que tiene que lavar usted sin hacer demora es su conciencia que la tiene más negra que la boca de un sanguinario lobo, y tiene un olor más repugnante y asqueroso, que el que producen las podridas inmundicias de un apestoso estercolero. No sé como tiene valor para lucirse entre las gentes, siendo portador de ese nefastoso olor que en todo momento de usted se desprende, por el que todo el mundo puede comprender, la clase de cobardoso timador que se esconde en su enclenque cuerpo! "TERESA Y LA ASEGURADORA" —Es para mí un triste desconsuelo decir, que todo o casi todo en mi Patria lo relacionado con el comercio y otras industrias similares, es una grotesca trampa mal urdida, pero muy bien protegida por las leyes del país, que ya desde antiguo saben que todo se mueve por la fuerza de la riqueza y el poder, y entrambas cosas no están en el poder del pobre, por lo tanto este desventurado ser, por mucha razón que le acompañe siempre llevara las de perder, ¡ y sino que me lo pregunten a mí! —Así pues, que dejando la Teresa al timador de Vulcano haciendo risas y guasas de su desgracia, se dirigió con la prisa del alma que lleva caminaba el diablo, y en aquellos sus momentos tan endemoniada caminaba como el mismo satán, por mor de la condoliente desgracia que le acompañaba, al lugar donde tiene aposentadas las oficinas la Patria Hispana, y subió las escaleras de dos y sin dar ni tan siquiera cuenta, se encontró ante la presencia del señor notario, al que le explico muy desconsoladoramente el timo que en ella había realizado Vulcano, al venderle aquella furgoneta, que tenía más heridas por todas sus piezas, que el heroico Millan Astray, que fue el Fundador de la Legión Española, dónde si el Vulcano tuviese la valentía y el coraje, que por ser un despreciable cobarde le faltaba, digo que si este despreciable timador como legionario ingresase en ella, no viviría allí mucho tiempo, pues entre el “saco terrero”, y los vergajazos que los vigilantes del Pelotón de Castigo, le brindan a las gentes de su condición y calaña, terminarían con tal carroña humana en poco tiempo. —¡Hay de él si lo cogiese por su cuenta y riesgo el famoso sargento Molina, que en cierta ocasión a un legionario, por tan sólo robarle una camisa a un compañero, diole palos encima de sus costillas hasta que se le hundieron sus pecadores huesos, y después que sanó de tal descomunal paliza, colocóle encima de sus aún doloridas espaldas un saco terrero de cincuenta quilos amarrado con recias correas!, con un letrero que más o menos así decía: —¡Yo soy un ladrón, despreciadme todos por tener el oficio más asqueroso de toda la Humanidad! —Y con dos letrerinos como éste, uno en la espalda y otro en el pecho, tenía que caminar Vulcano por todas las calles de Oviedo, para que supieran toda la cuadrilla de compañeros de su calaña, que hay a fatáus (muchos) que vivían como marqueses y se las dan de personas decentes, el vergonzoso fin que tendrían si no dejaban de robar. —El tal notario que como se verá tenía las mismas nefastosas zunas de engañar a las gentes que su consorte de oficio el timador Vulcano, sonriéndose de las graciosas y muy atinadas ocurrencias de Teresa le dijo: —Tenga bien presente señora que nosotros nada tenemos que ver en este asunto, pues toda la culpa de cuanto le ha acontecido, sólo la tiene el señor Vulcano, así que si usted considera que efectivamente fue engañada como manifiesta, reclámele o denúnciele a él, y deje de molestarnos a nosotros, ya que en vez de importunarnos con esta historia sin ninguna importancia para esta sería aseguradora, mejor sintiera usted hacia nosotros un sincero y respetuoso agradecimiento que sin conocerla de nada, le hemos prestado a usted los dineros para que comprase a Vulcano ese vehículo que usted comenta, que a no ser por nuestra desinteresada y magnánima colaboración, no hubiese podido hacerlo, a no ser que se la pagase con dinero en mano. —Cuando Teresa sintió de labios del notario estas palabras le miró entre temerosa y asombrada y preguntole pensando que o había entendido mal, o desde luego se estaba volviendo loca y ya no razonaba: —¡Oígame señor! —¿Me ha dicho usted acaso que me han prestado ustedes a mí dineros sin yo saberlo? —¡Sí señora, eso mismo le he dicho, y no tiene usted de que asombrarse, ya que es una cosa común y muy corriente, nosotros simplemente le hemos abonado al señor Vulcano el valor de su furgoneta, haciendo uso de unas prestaciones modernas que dan a todo negocio un buen resultado! —Diose cuenta la Teresa por primera vez, del teje maneje nada claro que entre manos se traían el hábil timador Vulcano y la no menos honrada Aseguradora, por esto, haciendo un gran esfuerzo para remansar su alterado espíritu, le dijo al notario viviendo el mayor asombro que en toda su existencia conociera: —La verdad quisiera decir pero no sé como explicarla, porque no puedo precisar, dónde termina la mentira y comienza la verdad, porque si ésta existe, la pobre anda bien desgraciada, ya que esto que me está sucediendo a mí, que es verdad siendo mentira, paréceme a mí, que está muy fuera de toda Justicia, pero dentro de la ley que ustedes bien estudian, para robar sin el menor temor a todo pobre desgraciado. —¿Qué pretende decirme usted señora? —Preguntó el notario empezando hacer acopios de enfado. —Que si no me sucediera a mí misma, lo que con ustedes me está pasando, no creería que a nadie pudiérale acaecer tan endemoniado enredo aunque el mismo Padre Santo me jurase con la mano puesta encima de la Biblia que todo este desalmado engaño, era tan cierto como la propia Pasión del Nazareno, que el Pobre murió, para que otros listos como ustedes, hiciesen de su muerte un buen saneado negocio. —Porque tanto ustedes como éstos, tienen una forma de prestar tanto el dinero como la gloria del Cielo, que uno no se entera que la ha recibido, hasta que no le roban lo mucho o poco que posea el crédulo. —Bien comprendo ahora que hállome ahogada dentro del teatro de la discordia, y estoy enflaquecida de riquezas y seca de poderes, que el primer tejedor de la ley, fue en el mismo instante encaldador de la trampa, y en esta despreciable xaceda (cama), barajan ustedes como consumados timadores el mal que trenzada me ata. Por esto desde ahora mismo, jamás se me borrará de mi imaginación, que tanto ustedes como el zorramplón de Vulcano, son lobos de la misma camada, con diferente color, dibujadores de bien parecidos santos, pero con la misma conciencia del despreciable diablo. —Pero señora, de nuevo le vuelvo a repetir, que nada tenemos nosotros de ganancias en los tejes manejes que industria el señor Vulcano, y ahora si me quiere escuchar unos momentos, yo le explicaré con toda la claridad como funciona el honrado negocio de la Patria Hispana, para que ya de una vez y por todas, se quede convencida, y no perjudique a esta Aseguradora con su pregonar que somos tan estafadores como el señor Vulcano. Dijo el notario con seriedad y conciliadoramente. —No hace falta que desgañite su lengua en más araneras explicaciones, ya que los enredos que entrambos y dos se traen, el más fatón (tontón) de mi aldea los vería tan claros como yo los veo, si tuviese la desgracia de pasar por ellos lo mismo que yo los estoy viviendo. —Por lo que se ve, ustedes prestan dineros a quienes no saben que los han recibido, para que los timadores como el asqueroso raposo de Vulcano, hagan sus desalmados negocios y en sus ganancias tienen ustedes como compensación un rentable provecho. —Para mí el caso está tan claro, como que existe Dios y una Justicia que ninguna ley sirve con decencia, y que ustedes no respetan y tratan a la baqueta, porque no son otra cosa nada más que timadores gitanos de los tiempos modernos, que han aprendido muy bien en la universidad las leyes para después sin ninguna traba poder con satisfacción gananciosa burlarlas, aprovechándose de las enormes lagunas que en todas las leyes adolecen, dónde ustedes se refugian para efectuar los atropellos que a todas luces articuladas por la ley son legales. —El asunto es, de que Vulcano me aseguró que toda la culpa la tenían ustedes, y ustedes lavan sus sucias manos con el hipócrita de Vulcano, afirmándome que él es el único culpable, y entre dimes y diretes entrambos y dos me quieren cobrar la peseta a siete reales. Pero yo no estoy dispuesta a dejarme robar de mano de entre juntos estafadores, y por esta razón ahora mismo los voy a denunciar, haber si la ley es capaz de desenredar tanta trapecería y engaño como barajan ustedes encima de esta pobre trabajadora, que poco puede medrar si tiene que abrirse camino entre una bien organizada banda de inteligentes timadores, que ni temen a Dios ni a la ley, ni menos respetan los intereses ajenos. “TERESA Y LA POLICÍA" —Dejó Teresa al notario con su palabra bailándole en los labios y abandonó la oficina de la Patria Hispaña con tanto desprecio hacía sus representantes, como el que sentía hacía el timador Vulcano, y con este profundo y airado malestar que la embargaba, privándola de su sosiego que ya del todo nada de él quedaba, y animada siempre por su espíritu combativo, hizo su entrada en el aposento de la Policía, creyendo firmemente la pobre, que los guardias podían arreglarle en el momento aquel desaguisado que enloquecida la traía. —Dos agentes de la ley enfrascados se hallaban en la comisaría faenando por sus deberes cuando la Teresa hizo aparición ante ellos, con su rostro por completo desarmado en el descosido sufrimiento que la debatía, uno de los policías que se percató en el instante del apurante desespero que a la desventurada Teresa consumía, le dijo a la vez que se levantaba de su asiento, para rogarle gentilmente que ella se sentara, menester que no quiso hacer la Teresa porque manifestole al amable policía, que los nervios no la dejaban estarse queda, ya que entrelazábanse con tal fuerza enfurecida y desatinada en su sentimiento, que la ensenderaban en la enloquecedora postura que a todas luces enseñaba. —¡Está bien señora! Le dijo sonriéndola tranquilizadoramente el policía a la par que le rogaba, que se calmara, que se serenara, y que les contase lo que le sucedía, afirmándole que si en sus manos se encontraba el remedio, podía de antemano considerarlo satisfactoriamente resuelto. —Relató la Teresa por segunda vez en aquella trágica mañana el nefastoso timo que entre el Vulcano y la Aseguradora le habían hecho, que tal ladronizo la traían centrada, en el espineroso sufrir y parejo desarreglo. —El agente que habíala escuchado sin hacerle la más leve interrupción a su diálogo, y ayudándola con sus gestos de protección y confianza para que mejor se despachase en sus acusadores decires, cuando la Teresa terminó de contarles su desgracia, y ya teniendo creído que la policía iba a componerles las torcidas cuentas que industriaran encima de su humilde persona aquellos desalmados timadores modernos, desmoronósele en sentida desilusión tan cándida aspiración, cuando le dijo el agente compadeciéndola: —Siento mucho señora el no poder ayudarla en esta clara injusticia que estos señores le han hecho, y yo creo que de todo este sucio negocio que le han hecho, no ha de sacar usted en su provecho nada. Mi consejo es, que debe de abonarle al señor Vulcano la mitad de la arregladura del vehículo que le reclama, y no olvide nunca, y esto se lo digo yo por la mucha experiencia que en tales asuntos tengo, que todos los ricos se dan la mano, al igual que hacen todos los ladrones, ya que ellos no ignoran, que si uno de ellos se hunde, corren el peligro de ahogarse los demás por eso se protegen mutuamente, y como ellos son los que pagan y los que mandan, pues al pobre no le queda más recurso, que cerrar el pico y aguantar sin la menor protesta todo cuanto le echen. —Ahora bien, si usted no está conforme con hacer esto que le he aconsejado, entonces vaya usted a visitar a un abogado para que formule la consiguiente denuncia al juzgado, pero tenga presente, que si el juez estima que no existe tal timo, entre el juzgado y su abogado le han de cobrar más de lo que vale el vehículo, y hasta inclusive la pueden encarcelar por levantar un falso testimonio a tan respetables señores. —Teresa al escuchar estas palabras no podía a ciencia cierta pensar, que si todo aquello que le estaba sucediendo no era nada más que una endemoniada pesadilla de la cual en cualquier momento iba a despertar pudiendo recuperar en el instante su sosiego y tranquilidad, pero no, era bien cierto que estaba despierta, y que todo cuanto le estaba sucediendo era la triste, canallesca y sucia verdad que al pobre le brinda la vida, ahora se daba cuenta de que todo el entramado de la ley, no más era una vergonzosa y engañativa mentira, por esto, airada, descompuesta, envilecida y rabiosamente desatinada les dijo a los policias: —¡Díganme ustedes señores policías que misión es la que tienen que cumplir en esta mi Patria tan falta de Justicia! —¿Acaso están ustedes nada más que para perseguir y encarcelar a los pobres y desgraciadinos mineros cuando se ponen en huelga, por reclamar lo que Humanamente y en Justicia les pertenece, que no es otra cosa nada más que el fruto de su peligroso trabajo y harto enfermo, y que por hacer tal cosa ustedes les detienen, los encarcelan y les mayan (majan) a vergajazos sus cuerpos hasta arrancarles dentro de atroces sufrimientos, como hicieron una vez con mi difunto marido que a fuerza de llevar centenares de latigazos le sacaban el pellejo a tiras. Para también encarcelar a sus mujeres y cortarles el pelo al cero, como también hicieron con una vecina mía, que su pobre marido que era un santo del cielo, de resultas de una soberana paliza que le propinó la policía, dejó para siempre este podrido mundo al mismo tiempo que a su mujer cargadina de hijos la dejaba también viuda. No siendo su delito otro que haber trabajado desde su niñez en la mina, el haber querido reclamar el sudor que el patrono le robaba. ¿Ustedes que misión es la que tienen? ¡Acaso detener a los borrachos que se entarrascan (embriagan), y no porque sean beodos de profesión, sino que siendo obreros cobrando un miserable sueldo, se ven aburridos porque en sus hogares falta de todo, y entonces buscan en la bebida el olvido, porque saben que no pueden luchar contra un régimen que los oprime, con la poderosa fuerza que detrás de cada trabajador hay un policía! —Quizás hubiese seguido la enloquecida Teresa hablando largo tiempo por este camino, si uno de los policías enérgicamente no se le impusiera a la vez que amenazadoramente le decía: —¡Haga el favor señora de no dar a luz tantas insultantes tonterías, porque me parece a mi, que usted va a terminar muy mal, y tengo la impresión de que se va a quedar aquí, para ser encarcelada juzgada por ofender a la autoridad. Así que no despegue más su boca lárguese pronto antes de que me arrepienta! —No siguió hablando Teresa, no pudo seguir diciéndoles tantas cosas como ella sabía, tantas nefastosas cosas que en las cuencas mineras asturianas la policía había hecho, pero ahora lo que verdaderamente a ciencia cierta ya sabía, era que si el honrado y desventurado trabajador quería vivir con tranquilidad, debía de hacerlo siempre de rodillas. "LA TERESA Y LOS ABOGADOS" —Xebrose (marchose) la Teresa de la comisaría, y corriendo como una desesperada por las calles de Oviedo llegó hasta el Sindicato con intenciones de consultar su caso con un abogado que conocía que tenía ganada fama de ser un buen defensor del trabajador, y no un “tragón" como existen muchos en estas instituciones en otras muchas, ya que este letrado es un hombre recto (y también falangista), tan agudo e inteligente como lo fuera el propio Muñón de Diego, y por tercera vez, y comenzándole ya a enronquecérsele la voz, le relató el escabroso asunto que la traía desatinada. —El ilustre abogado del Sindicado escuchola sopesando todas sus palabras, y antes de responderle a la conclusión que había de aquel teatro sacado, le arrancó con profundidad un par de fumadas a su cigarro, y a la vez que lo estrujaba con rabia en el cenicero, dijo haciendo un marcado gesto de desprecio hacía los promotores de aquel despreciable y cobardoso timo: —¡Esto que le han hecho a usted es un timo asqueroso y despreciable, pero no se preocupe usted más, y deje ya de desesperarse, ya que toda la razón está de su parte, y a esos miserables no ha de quedarles más remedio, que componerle en condiciones las averías que tiene su furgoneta, o por lo contrario, deshacer la venta y entregarle el dinero que usted le dio como entrada! —No se puede imaginar don Pedro el bien que me hacen sus consolativas palabras, ya que he sufrido toda la mañana lo indecible en mi caminar de Herodes para Pilatos, y mis sentidos ya se me estaban avecinando con la pérdida de la razón. Y ahora pagándole lo que fuera menester, yo le ruego por la santina de Covadonga, que me ataña este asunto en el juzgado, para poder meter en el honrado riego a estos endiablados timadores. —Bien quisiera yo hacer lo que me está pidiendo, pero yo sólo puedo actuar en los menesteres que sean de tipo laboral, pero no se apene usted, porque la voy a enviar a un colega amigo mío, que sabe hilar muy derecho en estos asuntos, ya verá como le arregla esta cuestión con prontitud y a su agrado. —Más esperanzada por el motivo de las alentadoras palabras que le había dicho el abogado del Sindicato, hizo Teresa entrada en aquella su aciaga mañana en la casa del letrado a donde iba dirigida, y parecíale que su emprendedor valiente ánimo se encontraba en derechura de sosegarse, y su apagada alegría en hechura de florecer de nuevo, pues ya pensaba que su avisperoso negocio navegaba en las tranquilas aguas que le conducirían a ser resuelto en su favor. —Por esto, tras las consiguientes palabras de presentación que sostuvo con aquel nuevo abogado que visitaba, éste le mandó que se sentase, por primera vez en aquella su ajetreada mañana, acomodose en el mullido sillón la Teresa, medio rendida sofocada por la continua tensión en que había estado sometida, y el grande cansancio que sentía por tantas vueltas como había dado. Así pues empezó Teresa por cuarta vez en tan corto espacio, a poner en el oído del letrado, todo cuanto le aconteciera con el rapiegu de Vulcano, los foínus (garduños) de la Aseguradora, los llimiagus (babosos) de los policías, así como lo que hablara con el estupendo abogado del Sindicato. —No despegó su lengua aquel letrado en todo el tiempo que la Teresa invirtió en narrarle su caso, pero se observaba que hacía trabajar a su imaginación en el silencio, con las miras de encontrar en aquel entuerto el nudo dónde se encontraba atado el delito, y de cuando en cuando sacudía su cabeza y se sonreía, lo mismo que si le hiciera cierta gracia aquel descantoyamientu (descalabro), y cuando a la postre la Teresa terminó su historia, él hablando con seguridad dijo: —Está visto señora que todo este endiablado teatro que le han preparado, tiene el indecente hocico de ser un canallesco y cobardoso timo, pero no se preocupe usted ya que lleva la entera razón, y aunque la ley tiene unas lagunas abismales, no considero yo de que le puedan robar lo que es únicamente suyo. —Mire... voy ha procurar arreglarle este caso sin que usted tenga necesidad de gastar dinero, ya que por lo que observo, usted es una pobre trabajadora, y en los bolsillos de los necesitados no suelo hacer yo cobranzas de mis salarios. Verá, ahora mismo le voy a telefonear al jefe de la policía que es conocido mío, para preguntarle si este asunto se puede enjuiciar por lo criminal y elevarlo directamente ante el señor juez. —Después de conferenciar unos instantes el desinteresado abogado con el jefe de la policía, dijo con marcada satisfacción por haber hallado la solución que buscaba: —¡Bueno señora hemos tenido suerte, ya que se puede hacer lo que yo había pensado, así que vaya ahora mismo al juzgado de lo Criminal, y explíquele al señor juez todo cuanto le ha sucedido, y ya verá usted como le arregla este asunto rápidamente! “TERESA ANTE EL SEÑOR JUEZ” —En pocos minutos ganó corriendo la plaza del Ayuntamiento la esperanzada Teresa, y ágil, decidida y entusiasmada, subió con rapidez las escaleras del juzgado de primera instancia, y allí dijo que venía a visitar al señor juez, y que precisaba hacerlo sin demora, porque ya era demasiado tarde y tenía temor de no poder resolver su cuestión aquella mañana. —Uno de los chupatintas que en aquel despacho aparentemente trabajaba, si es que en verdad sabía hacer algo de provecho, dijo dirigiéndose a un compañero con marcado aire de altanería a la par que miraba a la Teresa de soslayo, como si le tomara la medida a su valía social, y de hecho ya supiera que no tenía facha ni de posición adinerada, ni de poder de ninguna clase: —¡Algunas personas cuentan que hablar con el señor juez es lo mismo que dirigirse a un verdulero, que poca preparación y cuanta ignorancia tenemos en España que hasta los mismos aldeanos que están como el mismo ganado piensan, que todos somos iguales y que un magistrado es parecido al vecino de la puerta de casa! —Pero no todos en aquella dependencia pensaban como este payaso, y como tantas y tantos payasos que pueblan arrastrándose como asquerosos reptiles, la mayor parte de las oficinas de nuestra Patria, pues una joven secretaria que allí también trabajaba, preguntole a Teresa con natural educación y pareja simpatía, el por qué precisaba ver al señor juez con tanto apremio como el que tenía, para ella comunicárselo y señalarle la visita. Y de nuevo la pobre Teresa por quinta vez tuvo necesidad de contar cuanto le había acontecido, condoliendo con su historia el ánimo de la muchacha, la cual le dijo: —¡Yo no sé señora si este caso que usted me explicó pertenece a este juzgado, bueno no obstante espere aquí un poco, que se lo voy a comunicar al señor juez haber si la puede recibir! —No debía de tener mucho trabajo en aquel tiempo de la casi finalizada mañana el señor juez, porque al corto instante sonriéndose satisfecha la buena secretaria con haber conseguido la entrevista, regresando a lado de Teresa le dijo: —Ya puede pasar usted señora, pues el señor juez la espera, hizo acto de presencia en la sala donde el repartidor de ley aguardándola estaba, y nada más que el juez la vio ante su presencia, preguntó con seriedad ajusticiadora: —¡Dígame señora! —¿Qué clase de gravedad la ha guiado ante mi presencia? —Teresa ya casi afónica del todo, y sofocada hasta lindar en el mismo ahogo, le contestó con todo el respeto y educación que poseía: —¡Perdóneme señor juez por molestarle, pero el caso es que mi abogado, me aconsejó que viniese ante su justa presencia para hacerle sabedor de la desgracia que me acompaña, que barrunto por anticipado, que ha de borrarla Su Señoría de mi triste sentimiento de un sólo plumazo! —Y seguidamente le explicó por sexta vez aquella mañana el mal que la desarrendaba, que en tan corto tiempo le había producida más sufrimiento, que los dolores que la embargaran en el haber traído al mundo tres futuros soldados para el Ejército de la Patria. —El señor juez que al parejo que la escuchaba estaba en animada conversación con unos despreciables sujetos que le acompañaban, que tuvieron la poca vergüenza de dialogar con el juez cuando la Teresa a éste hablaba, como si fuese más importante lo que trataban, que la simpleza de la pobre Teresa, que hasta aquellos momentos todavía creía en la eficiencia de la ley, cosa que a los pocos minutos despreciaría con toda su alma. Así que Teresa concluyó su narrativa sin haber sido interrumpida como al parecer tampoco escuchada, el señor juez quitándose sus lentes dijo con marcados síntomas de enojo: —¡Bueno…! ¿A mí que me cuenta usted señora? —¿Qué es lo que pretende usted...? —¿Acaso que yo ordene que le devuelvan con rapidez sus intereses que cualquiera sabe si son razonados, y que su abogado le lleve los cuartos? —Si usted en verdad quiere resolver este su asunto, haga el favor de hacer con la denuncia el debido camino, y no ensenderarse en el del atajo, y cuando el pleito llegue a mis manos, yo lo juzgare ateniéndome a las leyes, y entonces se sabrá quién es el culpable, si el denunciado ó el denunciante! —Salió Teresa del aposento del juez perdiendo ya para siempre toda creencia el la ley, que si en verdad en España algo de ella existe, cuando uno termina de dar las vueltas y revueltas que para todo proceso se necesitan, el más joven se torna viejo, y éste pasa a mejor vida. Y lo que no sabe la ley española con tanto cuento barato como se traen sus compositores que el pobre necesita presto su justicia, de lo que se saca en consecuencia que la ley, es patrimonio eminentemente propio de las clases poderosas. —Pobre Teresa, que no había tenido la suerte de toparse con un juez como el Juan Antonio de mi aldea que supo repartir la justicia entre Pascualín el de los enredos y las gafuros xabarceiras, con un juez que por experiencia sabia lo que era el trabajo, la necesidad, la justicia y la injusticia, por eso ahora Teresa caminaba con paso cansino, ya sin ninguna prisa, iba desilusionada, afligida, herida en lo más profundo de su alma, entristecida y empobrecida, observando por vez primera a un mundo que ella jamás había pensado que existía. Y así con tanta desesperación desventurada dirigíase a la casa de su abogado para contarle las enflaquecidas ganancias que sacara del repartidor de la justicia. —Y su abogado no supo decirle nada más que esto: —¡Creame señora, pues le juro que yo hice todo cuanto estaba a mi alcance por ayudarla, pero ya veo por lo que usted me cuenta que no fuimos capaces de conseguir nada, ahora no le queda más recurso que hacer esto que le digo! —¡Vaya a la casa de ese despreciable timador de Vulcano, páguele la mitad de la compostura que él le reclama por arreglarle el vehículo, de esta manera se encontrará pronto con la tranquilidad que le está haciendo falta, por otra parte ahorrará usted dinero, pues si este asunto lo llevamos hasta el final, se va a gastar usted mucho más de lo que vale el xumentu de fierru, sin tener la garantía de ganar el xuiciu, a pesar de ser usted dueña y señora de toda la verdad! —Llegó tras mucho bregar en busca de la Justicia y la razón que en aquellos tiempos no habla para los menesterosos, cuento que llegó la desdichada Teresa ante la presencia del rapiegu de Vulcanu, y cuando le empezó a hablar, lo hacía la pobre con tan afónica ronquera, que por esto el fuín de su timador sonriéndose muy satisfecho, le pregunto con marcada y despreciativa guasa. —¿Qué ye lu que l'axucéi nagora xiñora, que trái tan afogáu 'l glachu gafu ya endiañáu que nun principiu tal paicióme que querie achuquiname? —Pues me parece que viene muy mermada de voz y enflaquecida de genio. Mucho ha tenido usted que tejer y destejer, hablar, gritar, y desesperarse, para que se le hallan secado entrambas fuentes de mala leche, ya que cuando salió de aquí esta mañana después de ponerme a mi como un verdadero pingayu, todavía se le apreciaba la suficiente fuerza para poner en verdadera revolución a todas las autoridades de Oviedo, que como es muy natural la han escuchado a usted por cuento. —Pero tenga paciencia señora, que en las derrotas que hoy coseche, si sabe aprender de ellas como hicimos los demás, sacará usted las victorias de mañana, y puede que desde ahora ya jamás ponga en duda, que quienes tienen el dinero son los que mandan, y aquellos que luchan con la fuerza de la dialéctica contra el dinero, no son en verdad locos sino simplemente tontos. —Nada le contestó Teresa a los razonamientos atinados de ‘l Rapiegón del Vulcanu, sino que mirándole con endemoniado desprecio, señalada rabia y marcado odio, sacó de su bolso los dineros y al cuidado que se los ponía entre sus fuinesques manes le dijo: —Aquí tiene el importe del arreglo de mi furgonetina, y quiera el Xantiquín del Faidor que le sirva para melecinas. —Con aquella furgoneta anduvimos xabarciandu por todos los mercados de Asturias, y al final tuvimos que dejar tal oficio porque casi no ganábamos para encantexus de la dichosa furgonetina.

    Primer Diccionario Enciclopédicu de la Llingua Asturiana > xabarciar

  • 11 tread

    tred
    1. past tense - trod; verb
    1) (to place one's feet on: He threw his cigarette on the ground and trod on it.) pisar, pisotear, hollar
    2) (to walk on, along, over etc: He trod the streets looking for a job.) patearse, andar por
    3) (to crush by putting one's feet on: We watched them treading the grapes.) pisar

    2. noun
    1) (a way of walking or putting one's feet: I heard his heavy tread.) paso
    2) (the grooved and patterned surface of a tyre: The tread has been worn away.) llanta de neumático
    3) (the horizontal part of a step or stair on which the foot is placed.) escalón
    tread vb pisar
    tr[tred]
    2 (on tyre) banda de rodadura, dibujo
    transitive verb (pt trod tr[trɒd], pp trodden tr['trɒdən] o trod)
    1 (gen) pisar, pisotear
    2 (walk on) andar por; (make) hacer
    1 pisar, poner el pie (on, -)
    don't tread in that dog muck! no pises esa caca!
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    to tread on somebody's corns/toes ofender a alguien
    to tread the boards pisar las tablas
    to tread warily/carefully/lightly andar con pies de plomo
    to tread water pedalear en el agua
    tread ['trɛd] v, trod ['trɑd] ; trodden ['trɑdə n] or trod ; treading vt
    trample: pisotear, hollar
    tread vi
    1) walk: caminar, andar
    2)
    to tread on : pisar
    1) step: paso m, andar m
    2) : banda f de rodadura (de un neumático, etc.)
    3) : escalón m (de una escalera)
    v.
    (§ p.,p.p.: trod, trodden) = andar v.
    (§pret: anduv-)
    hollar v.
    pisar v.
    pisotear v.
    poner el pie v.
    n.
    escalón s.m.
    huella s.f.
    paso s.m.
    pisada s.f.
    piso s.m.
    suela s.f.
    trocha s.f.

    I
    1. tred
    (past trod; past p trodden or trod) intransitive verb pisar

    to tread carefully o warily — andarse* con cuidado or con cautela or con pie(s) de plomo

    to tread softly — intentar no hacer ruido; see also tread on


    2.
    vt
    a) ( crush)
    b) ( make)
    Phrasal Verbs:

    II
    1) c u (step, footfall) paso m; ( steps) pasos mpl

    to walk with a heavy tread — andar* con paso cansino

    2) c u ( molding - on tire) banda f de rodamiento; (- on sole of shoe) dibujo m
    3) c ( of stair) escalón m, peldaño m
    [tred] (vb: pt trod) (pp trodden)
    1. N
    1) (=footsteps) paso m ; (=gait) andar m, modo m de andar
    2) [of stair] huella f ; [of shoe] suela f ; [of tyre] rodadura f, banda f rodante (LAm)
    2.
    VT [+ ground, grapes] pisar; [+ path] (=make) marcar; (=follow) seguir
    3.
    VI (=walk) andar, caminar (LAm)
    (=put foot down)

    careful you don't tread on it! — ¡ojo, que lo vas a pisar!, cuidado, no vas a pisarlo

    to tread softly — pisar dulcemente, no hacer ruido al andar

    - tread carefully or warily
    - tread on sb's toes
    * * *

    I
    1. [tred]
    (past trod; past p trodden or trod) intransitive verb pisar

    to tread carefully o warily — andarse* con cuidado or con cautela or con pie(s) de plomo

    to tread softly — intentar no hacer ruido; see also tread on


    2.
    vt
    a) ( crush)
    b) ( make)
    Phrasal Verbs:

    II
    1) c u (step, footfall) paso m; ( steps) pasos mpl

    to walk with a heavy tread — andar* con paso cansino

    2) c u ( molding - on tire) banda f de rodamiento; (- on sole of shoe) dibujo m
    3) c ( of stair) escalón m, peldaño m

    English-spanish dictionary > tread

  • 12 continue

    kən'tinju:
    1. verb
    1) (to go on being, doing etc; to last or keep on: She continued to run; They continued running; He will continue in his present job; The noise continued for several hours; The road continues for 150 kilometres.) continuar
    2) (to go on (with) often after a break or pause: He continued his talk after the interval; This story is continued on p.53.) continuar, proseguir
    - continually
    - continuation
    - continuity

    2. adjective
    a continuity girl.) secretaria de rodaje
    - continuously
    continue vb continuar / seguir
    tr[kən'tɪnjʊː]
    1 continuar, seguir con
    1 continuar, seguir
    please continue siga, por favor
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    to be continued continuará
    to continue doing something, continue to do something continuar haciendo algo, seguir haciendo algo
    continue [kən'tɪnju:] v, - tinued ; - tinuing vi
    1) carry on: continuar, seguir, proseguir
    please continue: continúe, por favor
    2) endure, last: continuar, prolongarse, durar
    3) resume: continuar, reanudarse
    1) : continuar, seguir
    she continued writing: continuó escribiendo
    2) resume: continuar, reanudar
    3) extend, prolong: continuar, prolongar
    expr.
    continuar para siempre expr.
    v.
    continuar v.
    durar v.
    mantener v.
    (§pres: -tengo, -tienes...-tenemos) pret: -tuv-
    fut/c: -tendr-•)
    proseguir v.
    seguir v.
    kən'tɪnjuː
    1.
    a) ( carry on) continuar*, seguir*
    b) ( resume) continuar*, seguir*, proseguir* (frml)
    c) (go, extend) \<\<road/canal\>\> continuar*, seguir*

    2.
    vt
    a) ( keep on) continuar*, seguir* con

    to continue -ING/to + INF — continuar* or seguir* + ger

    b) ( resume) continuar*, seguir* con, proseguir* (frml)
    c) (extend, prolong) prolongar*
    [kǝn'tɪnjuː]
    1. VT
    1) (=carry on) [+ policy, tradition] seguir
    2) (=resume) [+ story etc] reanudar, continuar
    2. VI
    1) (=carry on) continuar

    "and so," he continued — -y de este modo -continuó

    to continue doing or to do sth — continuar or seguir haciendo algo

    she continued talking to her friendcontinuó or siguió hablando con su amiga

    2) (=remain) seguir
    3) (=extend) prolongarse, seguir
    * * *
    [kən'tɪnjuː]
    1.
    a) ( carry on) continuar*, seguir*
    b) ( resume) continuar*, seguir*, proseguir* (frml)
    c) (go, extend) \<\<road/canal\>\> continuar*, seguir*

    2.
    vt
    a) ( keep on) continuar*, seguir* con

    to continue -ING/to + INF — continuar* or seguir* + ger

    b) ( resume) continuar*, seguir* con, proseguir* (frml)
    c) (extend, prolong) prolongar*

    English-spanish dictionary > continue

  • 13 como

    adv.
    1 as.
    lo he hecho como es debido I did it as o the way it should be done
    me encanta como bailas I love the way you dance
    lo hagamos como lo hagamos habrá problemas whichever way we do it there'll be problems
    2 as.
    como te decía ayer… as I was telling you yesterday…
    3 as.
    trabaja como bombero he works as a fireman
    dieron el dinero como anticipo they gave the money as an advance
    me quedan como mil pesos I've got about a thousand pesos left
    estamos como a mitad de camino we're about half-way there
    tiene un sabor como a naranja it tastes a bit like an orange
    5 like, as, such as, qua.
    6 how, in which way.
    7 some.
    Pesa como cien libras It weighs some hundred pounds.
    conj.
    1 as, since (ya que).
    como no llegabas, nos fuimos as o since you didn't arrive, we left
    2 if (si). (peninsular Spanish)
    como no me hagas caso, lo pasarás mal if you don't listen to me, there will be trouble
    3 that (que).
    después de tantas veces como te lo he explicado after all the times (that) I've explained it to you
    prep.
    1 like, as, just like, such as.
    Te di esto en condición de préstamo I gave this to you as a loan.
    2 as to.
    3 how to.
    pres.indicat.
    1st person singular (yo) present indicative of spanish verb: comer.
    * * *
    1 (modo) how
    2 (comparación) as, like
    2 (si) if
    como lo vuelvas a hacer... if you do it again...
    3 (porque) as, since
    \
    como quiera que (no importa cómo) however 2 (ya que) since, as, inasmuch as
    como sea whatever happens, no matter what
    como si lo viera familiar I can imagine perfectly well
    como si nada / como si tal cosa as if nothing had happened
    hacer como quien to pretend to +inf
    hacer como si to pretend to +inf
    tanto como eso no familiar not as much as that
    * * *
    1. conj.
    1) as
    2) like
    3) if
    4) since, given that
    2. prep.
    as, like
    * * *
    1. ADV
    1) [indicando semejanza] like
    2) [introduciendo ejemplo] such as

    hay peces, como truchas y salmones — there are fish, such as trout and salmon

    tiene ventajas, como son la resistencia y durabilidad — it has advantages, such as o like strength and durability

    3) [indicando modo]
    a) + indic

    hazlo como te dijo ellado it like * o the way she told you

    toca como cantashe plays like * o the same way as she sings

    no es como me lo imaginabait isn't as o like * I imagined it

    tal como, tal como lo había planeado — just as o the way I had planned it

    b) + subjun

    hazlo como puedas — do your best, do the best you can

    como seaat all costs

    4) (=en calidad de) as
    5) (=más o menos) about, around

    sentía como tristezashe felt a sort o kind of sadness

    6) [con valor causal]
    2. CONJ
    1) + indic (=ya que) as, since

    como no tenía dineroas o since I had no money

    2) + indic (=según) as

    tal (y) como están las cosas — the way things are, as things stand

    tal como están los precios de las motos... — with motorbike prices as they are at the moment...

    3) + indic (=cuando) as soon as
    4) + indic
    (=que)

    verás como les ganamos — we'll beat them, you'll see

    de tanto como, tienen las manos doloridas de tanto como aplaudieron — they clapped so much their hands hurt

    de tanto como odio a los dos, no sé a quien odio más — I hate them both so much, I don't know which I hate the most

    5) + subjun (=si) if

    como vengas tarde, no comes — if you're late you'll get nothing to eat

    como sea cierto, ¡estamos perdidos! — if it's true, we're done for!

    ¡como lo pierdas! — you'd better not lose it!, don't you lose it!

    como no, como no lo haga en seguida... — if he doesn't do it at once..., unless he does it at once...

    no salimos, como no sea para ir al cine — we only go out if it's to go to the cinema, we don't go out unless it's to go to the cinema

    6)

    como queas if

    ¡como que yo soy tonto y me creo esas mentiras! — as if I was stupid enough to believe lies like that!

    ¡como que te van a pagar! — don't tell me they're going to pay you!

    7)

    como si — as if, as though

    siguió leyendo, como si no hubiera oído nada — he kept on reading, as if o as though he hadn't heard

    sentí como si fuera a caermeI felt as if o as though I was about to fall

    como si no hubiera pasado nadaas if o as though nothing had happened

    se comporta como si me odiarahe behaves as if o as though he hated me

    como si fuera a lloveras if o as though it was going to rain

    8)

    como para, ¡es como para denunciarlos! — it's enough to make you want to report them to the police!

    9) CAm, Méx

    a como dé o diera lugar — at any cost

    así 1., 5), pronto 1., 4), querer 2., 1)
    * * *
    I
    1)
    a) ( en calidad de) as

    el director tendrá como funciones... — the director's duties will be...

    se la conoce como `flor de luz' — it's known as `flor de luz'

    c) ( por ejemplo) like
    2) (en comparaciones, contrastes) like

    fue ella, como que me llamo Beatriz — it was her, as sure as my name's Beatriz

    bailó como nuncashe danced as o like she'd never danced before

    como para + inf: es como para echarse a llorar it's enough to make you want to cry; fue como para pegarle — I could have hit him

    así como — (frml) as well as

    como él solo/ella sola: es egoísta como él solo he's so o he's incredibly selfish!; como mucho/poco at (the) most/at least; como nadie: cocina como nadie nobody cooks like her; como que...: conduce muy bien - como que es piloto de carreras he drives very well - well, he is a racing driver, after all; y no me lo dijiste - como que no lo sabía! and you didn't tell me about it - that's because I didn't know about it!; como ser (CS) such as, for example; como si (+ subj) as if, as though; ella está grave y él como si nada or como si tal cosa — she's seriously ill and he doesn't seem at all o in the least worried

    II

    (tal y) como están las cosas — as things stand; (+ subj)

    hazlo como quieras/como puedas — do it any way you like/as best as you can

    la buganvilla, o como quiera que se llame — bougainvillea or whatever it's called

    2) ( puesto que) as, since

    como era temprano, nos fuimos a dar una vuelta — since o as it was early, we went for a walk

    3) (si) (+ subj) if

    como te pille... — if I catch you...

    cansado como estaba, me ayudó — tired though o tired as he was, he helped me

    5) ( que)

    vas a ver como llega tarde — he'll be late, you'll see

    III
    2) ( uso expletivo) kind of (colloq)

    me da como vergüenza... — I find it kind of embarrassing...

    * * *
    = as, by way of, for the purpose of + Nombre, how, in the guise of, just as, like, qua, much as, as a kind of, as serving as, along the lines of, in + Posesivo + capacity as, such as, kind of like.
    Ex. This scheme aims for a more helpful order than the major schemes, by following the groupings of subjects as they are taught in schools.
    Ex. An annotation is a note added to the title and/or other bibliographic information concerning a document, by way of comment or explanation.
    Ex. Taking the second situation for the purpose of illustration, there are four options for choice of title.
    Ex. Inevitably any abridgement poses the dilemma how to abridge, that is, what to leave out and what to include.
    Ex. Further, these indexers are probably so familiar with their subject area that, they whether in the guise of indexer or searcher, will profit little from any additional guides to relationships.
    Ex. Just as Ivan finds that by taking pleasure in an extra piece of food he makes survival possible and beats Stalin and his jailors at heir own game.
    Ex. Thus, the computer-held term record files are most suitable for applications like Selective Dissemination of Information (SDI) systems.
    Ex. Such a concept came as a great surprise to many information educators who rather dismissively regarded the information qua information field of activity as being too limited.
    Ex. More studies are needed to identify the full temporal effects of the personal computer, much as they did for television.
    Ex. In a way, it is acting as a kind of bridge between the two, permitting traffic both ways where once there was a divide.
    Ex. 45 libraries have been unofficially recognised by librarians as serving as model children's libraries.
    Ex. The author considers the possibility of a shift from libraries to personal information service along the lines of the shift that has occured from public to private transport.
    Ex. Strange that so helpful and charming a person in his capacity as a librarian could behave so monstrously; but behave thus he did.
    Ex. Indicative abstracts abound in phrases such as 'is discussed' or 'has been surveyed', but do not record the outcome of the discussion or survey.
    Ex. It's kind of like trumping in public -- You simply do not do it!.
    ----
    * ¡cómo se nota que no está el jefe! = while the cat's away, the mice will play.
    * aducir como evidencia = adduce as + evidence.
    * algo así como = something like.
    * añádase cómo = expand like.
    * así como = as, as well as.
    * así como así = just like that.
    * así como... de igual modo... = just as... so....
    * así es como = this is how.
    * así es como es = that's how it is.
    * caer como moscas = drop like + flies.
    * como aclaración = in parenthesis.
    * como algo natural = as a matter of course.
    * como algo normal = as a matter of course.
    * como algo opuesto a = as against.
    * como algo residual = residually.
    * como alternativa = as an alternative.
    * como anillo al dedo = just the ticket, the right twigs for an eagle's nest, perfect fit, perfect match, that's the ticket!.
    * como antes = as before.
    * como apoyo a = in support of.
    * como barcos que se cruzan (en la noche) = like passing ships (in the night).
    * como barcos que se cruzan (en la oscuridad) = like passing ships (in the night).
    * como base para = as a basis for.
    * como cabe esperar = unsurprisingly, as one might expect, as expected.
    * como cabía esperar = as expected.
    * como cabría esperar = as might be expected, as one might expect.
    * como cabría suponer = as might be expected.
    * como consecuencia = on this basis, on that basis, in doing so, in consequence, in accordance.
    * como consecuencia (de) = as a result (of), in the wake of, as a consequence (of).
    * cómo conseguir = obtainability.
    * como con todo en la vida = as with everything in life.
    * como contrapartida = in return.
    * como cooperativa = collegially.
    * como corresponde = fittingly.
    * como corresponde a = as befits.
    * como cuando + Indicativo = as in + Gerundio.
    * como de costumbre = as usual, as always, according to normal practice.
    * cómo demonios = how on earth.
    * como dice el dicho = as the saying goes, so the saying goes.
    * como dice el refrán = as the saying goes, so the saying goes.
    * como diferente a = as distinct from.
    * cómo disponer de (algo) = disposition.
    * como dos gotas de agua = as alike as two peas in a pod, like two peas in a pod.
    * como ejemplo = as an example, by way of illustration.
    * como el cuero = leathery.
    * como el desierto = desert-like.
    * como el día y la noche = worlds apart, like oil and water, like chalk and cheese, like apples and oranges.
    * como el fuego = like wildfire.
    * como el perro del hortelano que ni come ni deja comer = a dog in the manger.
    * como en casa = like home (away) from home.
    * como en casa no se está en ningún sitio = there's no place like home.
    * como en el caso de = as with, just as for, as in the case of.
    * como era de esperar = as expected.
    * como es debido = fittingly.
    * como es de esperar = predictably, not surprisingly, as expected.
    * como es el caso de = as it is with, as with.
    * como es habitual = as always.
    * como es natural = not unnaturally.
    * como es normal = as always.
    * como esto = like this.
    * como fecha final = at the very latest.
    * como forma de vida = as a way of life.
    * como grogui = drowsily, groggily.
    * como grupo = collectively.
    * como guía = for guidance.
    * como la noche y el día = like oil and water, worlds apart, like chalk and cheese, like apples and oranges.
    * como la pólvora = like wildfire.
    * como las ardillas = squirrel-like.
    * como las empresas = business-like.
    * como loca = like a madwoman.
    * como loco = like hell, like crazy, like mad, like a lunatic, like a madman.
    * como medida de seguridad = as a backup.
    * como medida provisional = as an interim measure.
    * como medida temporal = as an interim measure.
    * como medida transitoria = as an interim measure.
    * como mejor + poder = as best + Pronombre + can.
    * como mínimo = at least, conservatively, at a minimum.
    * como mínimo hasta que = minimally until.
    * como mucho = at best, at most, if at all, at the most, at the very latest.
    * como muestra de agradecimiento = as a token of thanks.
    * como muestra de + Posesivo + agradecimiento = as a token of + Posesivo + appreciation.
    * como muestra de + Posesivo + gratitud = as a token of + Posesivo + gratitude.
    * como muy tarde = at the latest.
    * como norma = as a rule, as a matter of policy.
    * como norma general = as a rule of thumb, as a general rule, as a general rule of thumb, as a rough guide.
    * cómo nos las ingeniamos para... = how in the world....
    * como nota al margen = on a sidenote.
    * como nuevo = in mint condition, in tip-top condition, in tip-top form.
    * como ocurre en estos casos = as is the way with these things.
    * como + ocurrir + en el caso de = as + be + the case for.
    * como opuesto a = as distinct from, as opposed to.
    * como otra posibilidad = as an alternative.
    * ¡como para creérselo! = Posesivo + famous last words.
    * como parásito = parasitically.
    * como persona que = as one who.
    * como pez fuera del agua = like a fish out of water.
    * como polo opuesto = by polar contrast.
    * como por arte de magia = magically, into thin air.
    * como por ejemplo = such as, to the effect of.
    * como por encanto = magically.
    * como poseído = as one possessed.
    * como preámbulo de = as a preamble to.
    * como primera elección = as a first preference.
    * como prueba de = as a token of, as a sign of.
    * como prueba de agradecimiento = as a token of thanks.
    * como prueba de + Posesivo + agradecimiento = as a token of + Posesivo + appreciation.
    * como prueba de + Posesivo + gratitud = as a token of + Posesivo + gratitude.
    * como pruebas = in evidence, in evidence.
    * como quiera que + Verbo = however + Verbo.
    * como quieras llamarlo = whatever you call it.
    * como reconocimiento a = in recognition of.
    * como respuesta a = in reply to, in response to.
    * como resultado = in consequence, on this basis, on that basis, in doing so.
    * como resultado (de) = as a consequence (of).
    * como salido de fábrica = in mint condition.
    * como segunda alternativa = as a backup.
    * como se indicó en = as was pointed out in.
    * como señal de agradecimiento = as a token of thanks.
    * como señal de + Posesivo + agradecimiento = as a token of + Posesivo + appreciation.
    * como señal de + Posesivo + gratitud = as a token of + Posesivo + gratitude.
    * cómo + ser = what + be like.
    * como si = as though.
    * como si dijéramos = as it were.
    * como siempre = as always.
    * como si fuese = as it were.
    * como siga así = at this rate.
    * como sigue = as follows.
    * como símbolo de = as a token of, as a sign of.
    * como si nada = be right as rain, unfazed.
    * como si no hubiera mañana = like there's no tomorrow.
    * como si + Pronombre + fuese la vida en ello = like there's no tomorrow.
    * como si se acabara el mundo = like there's no tomorrow.
    * como si se fuese a acabar el mundo = like there's no tomorrow.
    * como si se + Pronombre + hubiera tragado la tierra = into thin air.
    * como si (se tratase de) = as if.
    * como si tal cosa = be right as rain, unfazed, just like that.
    * como sustituto de = in place of.
    * como tal = as such, in this capacity, qua.
    * como término medio = on average.
    * como todo un caballero = sportingly.
    * como último recurso = as a last resort, in the last resort.
    * como una aguja en un pajar = like a needle in a haystack.
    * como una balsa de aceite = like a millpond, calm like a millpond.
    * como una cabra = stark raving mad, raving mad.
    * como una cebolla = onion-like.
    * como una condenada = like a madwoman.
    * como una descosida = like a madwoman.
    * como una forma de = as a means of.
    * como una metralladora = quick-fire.
    * como un basilisco = like a bear with a sore head.
    * como un bobo = stupidly.
    * como un bólido = like the clappers.
    * como un campo de batalla = like a war zone.
    * como un cencerro = barking mad, raving mad, stark raving mad.
    * como un condenado = like the clappers, like crazy, like mad, like a lunatic, like a madman, as one possessed.
    * como un descosido = like a lunatic, like a madman, as one possessed.
    * como un detective = detectivelike, sleuthlike.
    * como un elefante en una cacharrería = like an elephant in a china shop.
    * como un energúmeno = like a bear with a sore head.
    * como un estúpido = stupidly.
    * como un experto = expertly.
    * como un glaciar = glacially.
    * como unidad global = as a whole.
    * como un idiota = stupidly.
    * como un loca = like a madwoman.
    * como un loco = like crazy, like mad, like a lunatic, madly, like a madman.
    * como un método para = as a means of.
    * como un modo de = as a way of.
    * como un necio = stupidly.
    * como un observador que pasa desapercibido = fly-on-the-wall, fly-on-the-wall.
    * cómo uno se identifica a sí mismo = self-identification.
    * como un platillo = saucer-like.
    * como un poseído = as one possessed.
    * como un rayo = in a flash.
    * como un reguero de pólvora = like wildfire.
    * como un relámpago = like greased lightning, like the clappers.
    * como un reloj = as regular as clockwork, like clockwork.
    * como un televisor = television-type.
    * como un todo = as a whole.
    * como un tonto = stupidly, foolishly.
    * como un torpe = foolishly.
    * como un zombi = zombielike.
    * como vivir en un escaparate = like being in a (gold)fish bowl.
    * como + Voz Pasiva = as + Participio Pasado.
    * como y cuando = as and when.
    * como y cuando sea + Adjetivo = as + Adjetivo.
    * comportarse como se espera = be a sport.
    * con el mismo + Nombre + como el que... = as + Adverbio + as....
    * conocerse como = be known as.
    * dar como resultado = result (in).
    * de cómo = as to how.
    * durante tanto tiempo como sea posible = for as long as possible.
    * el modo como = the way in which.
    * el problema no es el qué, sino el cómo = the devil (is/lives) in the details.
    * frase como encabezamiento = phrase heading.
    * llegar a ser conocido como = become + known as.
    * mantenerse como válido = hold up.
    * nada menos que + Nombre + tan + Adjetivo + como = no less + Adjetivo + Nombre + than.
    * no + haber + nada como = there + be + nothing like.
    * ofrecerse como voluntario = volunteer.
    * plan de cómo disponer de Algo = disposition instruction.
    * proponer como principio = posit.
    * sea como sea = be that as it may, at all costs, at any cost.
    * seleccionar como relevante = hit.
    * ser como hablar con la pared = be like talking to a brick wall.
    * ser tan buen momento como cualquier otro = be as good a time as any.
    * ser un momento tan bueno como cualquier otro = be as good a time as any.
    * tal como = such as, such + Nombre + as, just as.
    * tal y como aparece = as it/they stand(s).
    * tal y como es/son = as it/they stand(s).
    * tal y como + ser = in + Posesivo + true colours.
    * tan + Adjetivo + como = as + Adjetivo + as, every bit as + Adjetivo + as.
    * tan + Adjetivo + como de costumbre = as + Adjetivo + as ever.
    * tan + Adjetivo + como siempre = as + Adjetivo + as ever.
    * tan pronto como = as soon as, just as soon as, no sooner... than.
    * tan pronto como sea posible = as soon as possible (asap).
    * tanto como = as many... as..., as much as + Adjetivo, both... and..., no less than, equally, if not, so much as.
    * tanto como siempre = as much as ever.
    * tener como equivalente = have + counterpart.
    * tener como motivo central = plan around + Nombre.
    * tener como objetivo = have + as + Posesivo + objective.
    * tomar como ejemplo = take.
    * un poco como = kind of like.
    * * *
    I
    1)
    a) ( en calidad de) as

    el director tendrá como funciones... — the director's duties will be...

    se la conoce como `flor de luz' — it's known as `flor de luz'

    c) ( por ejemplo) like
    2) (en comparaciones, contrastes) like

    fue ella, como que me llamo Beatriz — it was her, as sure as my name's Beatriz

    bailó como nuncashe danced as o like she'd never danced before

    como para + inf: es como para echarse a llorar it's enough to make you want to cry; fue como para pegarle — I could have hit him

    así como — (frml) as well as

    como él solo/ella sola: es egoísta como él solo he's so o he's incredibly selfish!; como mucho/poco at (the) most/at least; como nadie: cocina como nadie nobody cooks like her; como que...: conduce muy bien - como que es piloto de carreras he drives very well - well, he is a racing driver, after all; y no me lo dijiste - como que no lo sabía! and you didn't tell me about it - that's because I didn't know about it!; como ser (CS) such as, for example; como si (+ subj) as if, as though; ella está grave y él como si nada or como si tal cosa — she's seriously ill and he doesn't seem at all o in the least worried

    II

    (tal y) como están las cosas — as things stand; (+ subj)

    hazlo como quieras/como puedas — do it any way you like/as best as you can

    la buganvilla, o como quiera que se llame — bougainvillea or whatever it's called

    2) ( puesto que) as, since

    como era temprano, nos fuimos a dar una vuelta — since o as it was early, we went for a walk

    3) (si) (+ subj) if

    como te pille... — if I catch you...

    cansado como estaba, me ayudó — tired though o tired as he was, he helped me

    5) ( que)

    vas a ver como llega tarde — he'll be late, you'll see

    III
    2) ( uso expletivo) kind of (colloq)

    me da como vergüenza... — I find it kind of embarrassing...

    * * *
    = as, by way of, for the purpose of + Nombre, how, in the guise of, just as, like, qua, much as, as a kind of, as serving as, along the lines of, in + Posesivo + capacity as, such as, kind of like.

    Ex: This scheme aims for a more helpful order than the major schemes, by following the groupings of subjects as they are taught in schools.

    Ex: An annotation is a note added to the title and/or other bibliographic information concerning a document, by way of comment or explanation.
    Ex: Taking the second situation for the purpose of illustration, there are four options for choice of title.
    Ex: Inevitably any abridgement poses the dilemma how to abridge, that is, what to leave out and what to include.
    Ex: Further, these indexers are probably so familiar with their subject area that, they whether in the guise of indexer or searcher, will profit little from any additional guides to relationships.
    Ex: Just as Ivan finds that by taking pleasure in an extra piece of food he makes survival possible and beats Stalin and his jailors at heir own game.
    Ex: Thus, the computer-held term record files are most suitable for applications like Selective Dissemination of Information (SDI) systems.
    Ex: Such a concept came as a great surprise to many information educators who rather dismissively regarded the information qua information field of activity as being too limited.
    Ex: More studies are needed to identify the full temporal effects of the personal computer, much as they did for television.
    Ex: In a way, it is acting as a kind of bridge between the two, permitting traffic both ways where once there was a divide.
    Ex: 45 libraries have been unofficially recognised by librarians as serving as model children's libraries.
    Ex: The author considers the possibility of a shift from libraries to personal information service along the lines of the shift that has occured from public to private transport.
    Ex: Strange that so helpful and charming a person in his capacity as a librarian could behave so monstrously; but behave thus he did.
    Ex: Indicative abstracts abound in phrases such as 'is discussed' or 'has been surveyed', but do not record the outcome of the discussion or survey.
    Ex: It's kind of like trumping in public -- You simply do not do it!.
    * ¡cómo se nota que no está el jefe! = while the cat's away, the mice will play.
    * aducir como evidencia = adduce as + evidence.
    * algo así como = something like.
    * añádase cómo = expand like.
    * así como = as, as well as.
    * así como así = just like that.
    * así como... de igual modo... = just as... so....
    * así es como = this is how.
    * así es como es = that's how it is.
    * caer como moscas = drop like + flies.
    * como aclaración = in parenthesis.
    * como algo natural = as a matter of course.
    * como algo normal = as a matter of course.
    * como algo opuesto a = as against.
    * como algo residual = residually.
    * como alternativa = as an alternative.
    * como anillo al dedo = just the ticket, the right twigs for an eagle's nest, perfect fit, perfect match, that's the ticket!.
    * como antes = as before.
    * como apoyo a = in support of.
    * como barcos que se cruzan (en la noche) = like passing ships (in the night).
    * como barcos que se cruzan (en la oscuridad) = like passing ships (in the night).
    * como base para = as a basis for.
    * como cabe esperar = unsurprisingly, as one might expect, as expected.
    * como cabía esperar = as expected.
    * como cabría esperar = as might be expected, as one might expect.
    * como cabría suponer = as might be expected.
    * como consecuencia = on this basis, on that basis, in doing so, in consequence, in accordance.
    * como consecuencia (de) = as a result (of), in the wake of, as a consequence (of).
    * cómo conseguir = obtainability.
    * como con todo en la vida = as with everything in life.
    * como contrapartida = in return.
    * como cooperativa = collegially.
    * como corresponde = fittingly.
    * como corresponde a = as befits.
    * como cuando + Indicativo = as in + Gerundio.
    * como de costumbre = as usual, as always, according to normal practice.
    * cómo demonios = how on earth.
    * como dice el dicho = as the saying goes, so the saying goes.
    * como dice el refrán = as the saying goes, so the saying goes.
    * como diferente a = as distinct from.
    * cómo disponer de (algo) = disposition.
    * como dos gotas de agua = as alike as two peas in a pod, like two peas in a pod.
    * como ejemplo = as an example, by way of illustration.
    * como el cuero = leathery.
    * como el desierto = desert-like.
    * como el día y la noche = worlds apart, like oil and water, like chalk and cheese, like apples and oranges.
    * como el fuego = like wildfire.
    * como el perro del hortelano que ni come ni deja comer = a dog in the manger.
    * como en casa = like home (away) from home.
    * como en casa no se está en ningún sitio = there's no place like home.
    * como en el caso de = as with, just as for, as in the case of.
    * como era de esperar = as expected.
    * como es debido = fittingly.
    * como es de esperar = predictably, not surprisingly, as expected.
    * como es el caso de = as it is with, as with.
    * como es habitual = as always.
    * como es natural = not unnaturally.
    * como es normal = as always.
    * como esto = like this.
    * como fecha final = at the very latest.
    * como forma de vida = as a way of life.
    * como grogui = drowsily, groggily.
    * como grupo = collectively.
    * como guía = for guidance.
    * como la noche y el día = like oil and water, worlds apart, like chalk and cheese, like apples and oranges.
    * como la pólvora = like wildfire.
    * como las ardillas = squirrel-like.
    * como las empresas = business-like.
    * como loca = like a madwoman.
    * como loco = like hell, like crazy, like mad, like a lunatic, like a madman.
    * como medida de seguridad = as a backup.
    * como medida provisional = as an interim measure.
    * como medida temporal = as an interim measure.
    * como medida transitoria = as an interim measure.
    * como mejor + poder = as best + Pronombre + can.
    * como mínimo = at least, conservatively, at a minimum.
    * como mínimo hasta que = minimally until.
    * como mucho = at best, at most, if at all, at the most, at the very latest.
    * como muestra de agradecimiento = as a token of thanks.
    * como muestra de + Posesivo + agradecimiento = as a token of + Posesivo + appreciation.
    * como muestra de + Posesivo + gratitud = as a token of + Posesivo + gratitude.
    * como muy tarde = at the latest.
    * como norma = as a rule, as a matter of policy.
    * como norma general = as a rule of thumb, as a general rule, as a general rule of thumb, as a rough guide.
    * cómo nos las ingeniamos para... = how in the world....
    * como nota al margen = on a sidenote.
    * como nuevo = in mint condition, in tip-top condition, in tip-top form.
    * como ocurre en estos casos = as is the way with these things.
    * como + ocurrir + en el caso de = as + be + the case for.
    * como opuesto a = as distinct from, as opposed to.
    * como otra posibilidad = as an alternative.
    * ¡como para creérselo! = Posesivo + famous last words.
    * como parásito = parasitically.
    * como persona que = as one who.
    * como pez fuera del agua = like a fish out of water.
    * como polo opuesto = by polar contrast.
    * como por arte de magia = magically, into thin air.
    * como por ejemplo = such as, to the effect of.
    * como por encanto = magically.
    * como poseído = as one possessed.
    * como preámbulo de = as a preamble to.
    * como primera elección = as a first preference.
    * como prueba de = as a token of, as a sign of.
    * como prueba de agradecimiento = as a token of thanks.
    * como prueba de + Posesivo + agradecimiento = as a token of + Posesivo + appreciation.
    * como prueba de + Posesivo + gratitud = as a token of + Posesivo + gratitude.
    * como pruebas = in evidence, in evidence.
    * como quiera que + Verbo = however + Verbo.
    * como quieras llamarlo = whatever you call it.
    * como reconocimiento a = in recognition of.
    * como respuesta a = in reply to, in response to.
    * como resultado = in consequence, on this basis, on that basis, in doing so.
    * como resultado (de) = as a consequence (of).
    * como salido de fábrica = in mint condition.
    * como segunda alternativa = as a backup.
    * como se indicó en = as was pointed out in.
    * como señal de agradecimiento = as a token of thanks.
    * como señal de + Posesivo + agradecimiento = as a token of + Posesivo + appreciation.
    * como señal de + Posesivo + gratitud = as a token of + Posesivo + gratitude.
    * cómo + ser = what + be like.
    * como si = as though.
    * como si dijéramos = as it were.
    * como siempre = as always.
    * como si fuese = as it were.
    * como siga así = at this rate.
    * como sigue = as follows.
    * como símbolo de = as a token of, as a sign of.
    * como si nada = be right as rain, unfazed.
    * como si no hubiera mañana = like there's no tomorrow.
    * como si + Pronombre + fuese la vida en ello = like there's no tomorrow.
    * como si se acabara el mundo = like there's no tomorrow.
    * como si se fuese a acabar el mundo = like there's no tomorrow.
    * como si se + Pronombre + hubiera tragado la tierra = into thin air.
    * como si (se tratase de) = as if.
    * como si tal cosa = be right as rain, unfazed, just like that.
    * como sustituto de = in place of.
    * como tal = as such, in this capacity, qua.
    * como término medio = on average.
    * como todo un caballero = sportingly.
    * como último recurso = as a last resort, in the last resort.
    * como una aguja en un pajar = like a needle in a haystack.
    * como una balsa de aceite = like a millpond, calm like a millpond.
    * como una cabra = stark raving mad, raving mad.
    * como una cebolla = onion-like.
    * como una condenada = like a madwoman.
    * como una descosida = like a madwoman.
    * como una forma de = as a means of.
    * como una metralladora = quick-fire.
    * como un basilisco = like a bear with a sore head.
    * como un bobo = stupidly.
    * como un bólido = like the clappers.
    * como un campo de batalla = like a war zone.
    * como un cencerro = barking mad, raving mad, stark raving mad.
    * como un condenado = like the clappers, like crazy, like mad, like a lunatic, like a madman, as one possessed.
    * como un descosido = like a lunatic, like a madman, as one possessed.
    * como un detective = detectivelike, sleuthlike.
    * como un elefante en una cacharrería = like an elephant in a china shop.
    * como un energúmeno = like a bear with a sore head.
    * como un estúpido = stupidly.
    * como un experto = expertly.
    * como un glaciar = glacially.
    * como unidad global = as a whole.
    * como un idiota = stupidly.
    * como un loca = like a madwoman.
    * como un loco = like crazy, like mad, like a lunatic, madly, like a madman.
    * como un método para = as a means of.
    * como un modo de = as a way of.
    * como un necio = stupidly.
    * como un observador que pasa desapercibido = fly-on-the-wall, fly-on-the-wall.
    * cómo uno se identifica a sí mismo = self-identification.
    * como un platillo = saucer-like.
    * como un poseído = as one possessed.
    * como un rayo = in a flash.
    * como un reguero de pólvora = like wildfire.
    * como un relámpago = like greased lightning, like the clappers.
    * como un reloj = as regular as clockwork, like clockwork.
    * como un televisor = television-type.
    * como un todo = as a whole.
    * como un tonto = stupidly, foolishly.
    * como un torpe = foolishly.
    * como un zombi = zombielike.
    * como vivir en un escaparate = like being in a (gold)fish bowl.
    * como + Voz Pasiva = as + Participio Pasado.
    * como y cuando = as and when.
    * como y cuando sea + Adjetivo = as + Adjetivo.
    * comportarse como se espera = be a sport.
    * con el mismo + Nombre + como el que... = as + Adverbio + as....
    * conocerse como = be known as.
    * dar como resultado = result (in).
    * de cómo = as to how.
    * durante tanto tiempo como sea posible = for as long as possible.
    * el modo como = the way in which.
    * el problema no es el qué, sino el cómo = the devil (is/lives) in the details.
    * frase como encabezamiento = phrase heading.
    * llegar a ser conocido como = become + known as.
    * mantenerse como válido = hold up.
    * nada menos que + Nombre + tan + Adjetivo + como = no less + Adjetivo + Nombre + than.
    * no + haber + nada como = there + be + nothing like.
    * ofrecerse como voluntario = volunteer.
    * para colmo = on top of everything else.
    * plan de cómo disponer de Algo = disposition instruction.
    * proponer como principio = posit.
    * sea como sea = be that as it may, at all costs, at any cost.
    * seleccionar como relevante = hit.
    * ser como hablar con la pared = be like talking to a brick wall.
    * ser tan buen momento como cualquier otro = be as good a time as any.
    * ser un momento tan bueno como cualquier otro = be as good a time as any.
    * tal como = such as, such + Nombre + as, just as.
    * tal y como aparece = as it/they stand(s).
    * tal y como es/son = as it/they stand(s).
    * tal y como + ser = in + Posesivo + true colours.
    * tan + Adjetivo + como = as + Adjetivo + as, every bit as + Adjetivo + as.
    * tan + Adjetivo + como de costumbre = as + Adjetivo + as ever.
    * tan + Adjetivo + como siempre = as + Adjetivo + as ever.
    * tan pronto como = as soon as, just as soon as, no sooner... than.
    * tan pronto como sea posible = as soon as possible (asap).
    * tanto como = as many... as..., as much as + Adjetivo, both... and..., no less than, equally, if not, so much as.
    * tanto como siempre = as much as ever.
    * tener como equivalente = have + counterpart.
    * tener como motivo central = plan around + Nombre.
    * tener como objetivo = have + as + Posesivo + objective.
    * tomar como ejemplo = take.
    * un poco como = kind of like.

    * * *
    A
    usando el paraguas como bastón using his umbrella as a walking stick
    quiero hablarte como amigo y no como abogado I want to speak to you as a friend and not as a lawyer
    el director tendrá como funciones … the director's duties will be …
    está considerado como lo mejor he's considered (to be) the best
    lo presentó como su ex-marido she introduced him as her ex-husband
    la flor conocida allí como `Santa Rita' the flower known there as `Santa Rita'
    en algunas capitales como Londres in some capital cities such as London o like London
    necesitamos a alguien como tú we need someone like you
    tengo ganas de comer algo dulce — ¿como qué? I fancy something sweet — like what?
    B (en comparaciones, contrastes) like
    quiero un vestido como el tuyo I want a dress like yours
    pienso como tú I agree with you
    fue ella, como que me llamo Beatriz it was her, as sure as my name's Beatriz
    se portó como un caballero he behaved like a gentleman
    la quiero como a una hija I love her like a daughter o as if she were my own daughter
    bailó como nunca she danced as o like she'd never danced before
    me trata como a un imbécil he treats me like an idiot o as if I were an idiot
    se llama algo así como Genaro o Gerardo he's called something like Genaro or Gerardo
    ¡no hay nada como un buen coñac! there's nothing like a good brandy!
    era verde, un verde como el de la alfombra de la oficina it was green, the color of the office carpet
    como PARA + INF:
    es como para echarse a llorar it's enough to make you want to cry, it makes you want to cry
    C ( en locs):
    así como ( frml); as well as
    por esto, así como por muchas otras razones because of this, and for many other reasons as well o as well as for many other reasons
    sus abundantes recursos naturales, así como su importancia estratégica its abundant natural resources, together with o as well as its strategic importance
    como él solo/ella sola: es egoísta como él solo he's so o he's incredibly selfish!
    como mucho at (the) most, at the outside
    como poco at least
    como nadie: hace la paella como nadie she makes wonderful paella, nobody makes paella like her
    como que …: conduce muy biencomo que es piloto de carreras he drives very well — well, he is a racing driver, after all
    le voy a decir cuatro cosas — sí, sí, como que te vas a atrever … I'm going to give him a piece of my mind — oh, yes? I'll believe that when I see it
    y no me lo dijiste — ¡como que no sabía nada! and you didn't tell me about it — that's because I didn't know anything about it myself!
    como ser (CS); such as, for example, like
    como si (+ subj) as if, as though
    actuó como si no le importara she acted as if o as though she didn't care
    ella está grave y él como si nada or como si tal cosa she's seriously ill and he doesn't seem at all worried o he behaves as if it's nothing (to worry about)
    él como si nada or como si tal cosa, ni se inmutó he just stood there without batting an eyelid
    no me gustó el modo or la manera como lo dijo I didn't like the way she said it
    llegó temprano, tal como había prometido he arrived early, just as he had promised
    ganó Raúl, como era de esperar Raúl won, as was to be expected
    así en la tierra como en el cielo on Earth as it is in Heaven
    como dice el refrán as the saying goes
    (tal y) como están las cosas as things stand, the way things are
    (+ subj): hazlo como quieras do it any way you like o how you like
    no voycomo quieras I'm not going — please yourself o as you like
    me dijo que me las arreglara como pudiera he told me to sort things as best I could
    la buganvilla, o como quiera que se llame bougainvillea or whatever it's called
    como quiera que sea, ellos se llevaron la copa anyway, the point is they won the cup
    B (puesto que) as, since
    como todavía era temprano, nos fuimos a dar una vuelta since o as it was still early, we went for a walk, it was still early so we went for a walk
    C (+ subj) (si) if
    como te vuelva a encontrar por aquí if I catch you around here again
    D
    (en oraciones concesivas): cansado como estaba, se ofreció a ayudarme tired though o tired as he was, he offered to help me
    joven como es, tiene más sentido común que tú he may be young but he has more common sense than you
    E
    (que): vimos como se los llevaban en una furgoneta we saw them being taken away in a van, we saw how they were taken away in a van
    vas a ver como llega tarde he'll be late, you'll see
    como a la mitad del camino about half way there
    está como a cincuenta kilómetros it's about fifty kilometers away
    vino como a las seis she came at around o about six
    tiene un sabor como a almendras it has a kind of almondy taste, it tastes something like o a bit like almonds
    un ruido como de un motor a noise like that of an engine
    B (uso expletivo) kind of ( colloq)
    es que me da como vergüenza … I find it kind of embarrassing …
    * * *

     

    Del verbo comer: ( conjugate comer)

    como es:

    1ª persona singular (yo) presente indicativo

    Multiple Entries:
    algo como    
    comer    
    como    
    cómo
    comer ( conjugate comer) verbo intransitivo


    este niño no me come nada (fam) this child won't eat anything (colloq);
    dar(le) de cómo a algn (en la boca) to spoonfeed sb;
    darle de cómo al gato/al niño to feed the cat/the kid;
    salir a cómo (fuera) to go out for a meal, to eat out;
    ¿qué hay de cómo? ( a mediodía) what's for lunch?;

    ( por la noche) what's for dinner o supper?
    b) (esp Esp, Méx) ( almorzar) to have lunch;


    c) (esp AmL) ( cenar) to have dinner

    verbo transitivo
    a)fruta/verdura/carne to eat;

    ¿puedo cómo otro? can I have another one?;

    no tienen qué cómo they don't have anything to eat
    b) (fam) ( hacer desaparecer) See Also→ comerse 3

    c) (en ajedrez, damas) to take

    comerse verbo pronominal
    1
    a) ( al escribir) ‹acento/palabra to leave off;

    línea/párrafo to miss out

    palabra to swallow
    2 ( enf) ‹ comida to eat;

    cómose las uñas to bite one's nails
    3 (fam) ( hacer desaparecer)
    a) [acido/óxido] to eat away (at);

    [polilla/ratón] to eat away (at)
    b) [inflación/alquiler] ‹sueldo/ahorros to eat away at

    como preposición
    a) ( en calidad de) as;



    se la conoce cómo `flor de luz' it's known as `flor de luz'

    c) (en comparaciones, contrastes) like;


    ¡no hay nada cómo un buen coñac! there's nothing like a good brandy!;
    es cómo para echarse a llorar it's enough to make you want to cry
    d) ( en locs)

    así como (frml) as well as;

    como mucho/poco at (the) most/at least;
    como ser (CS) such as, for example;
    como si (+ subj) as if, as though
    ■ conjunción


    cómo era de esperar as was to be expected;
    no me gustó cómo lo dijo I didn't like the way she said it;
    (tal y) cómo están las cosas as things stand;
    hazlo cómo quieras/cómo mejor puedas do it any way you like/as best as you can;
    no voycómo quieras I'm not goingplease yourself
    b) ( puesto que) as, since;

    cómo era temprano, fui a dar una vuelta as it was early, I went for a walk

    c) (si) (+ subj) if;

    cómo te pille … if I catch you …

    ■ adverbio ( expresando aproximación) about;

    un sabor cómo a almendras a kind of almondy taste
    cómo adverbio

    ¿cómo estás? how are you?;

    ¿cómo es tu novia? what's your girlfriend like?;
    ¿cómo es de grande? how big is it?;
    ¿cómo te llamas? what's your name?
    b) ( por qué) why, how come (colloq);

    ¿cómo no me lo dijiste antes? why didn't you tell me before?

    c) ( al solicitar que se repita algo) sorry?, pardon?;

    ¿cómo dijo? sorry, what did you say?


    ¡cómo llueve! it's really raining!;

    ¡cómo comes! the amount you eat!;
    ¡cómo! ¿no te lo han dicho? what! haven't they told you?
    e) ( en locs)

    ¿a cómo …?: ¿a cómo están los tomates? (fam) how much are the tomatoes?;

    ¿a cómo estamos hoy? (AmL) what's the date today?;
    ¡cómo no! of course!;
    ¿cómo que …?: ¿cómo que no fuiste tú? what do you mean it wasn't you?;
    aquí no está — ¿cómo que no? it isn't herewhat do you mean it isn't there?
    comer
    I verbo transitivo
    1 to eat
    2 (en el parchís, etc) to take
    3 (estrechar) ese corte de pelo te come la cara, that haircut makes your face look thinner
    ese mueble te come mucho salón, that piece of furniture makes your living room look smaller
    II verbo intransitivo to eat: hay que darle de comer al perro, we have to feed the dog
    ♦ Locuciones: familiar comer como una lima, to eat like a horse
    familiar comer el coco/tarro a alguien, to brainwash somebody
    sin comerlo ni beberlo, le pusieron una sanción, although he has nothing to do with it, he was disciplined
    como
    I adverbio
    1 (manera) how: hazlo como quieras, do it however you like
    me gusta como habla, I like the way he speaks
    2 (semejanza, equivalencia) as: es como tú, he's just like you
    terco como una mula, as stubborn as a mule
    3 (conformidad) as: como estaba diciendo..., as I was saying...
    como indica el prospecto, as the instructions say
    4 (aproximadamente) about
    como a la mitad de camino, more or less halfway
    como unos treinta, about thirty
    II conj
    1 como [+ subj], (si) if: como no comas, no vas al cine, if you don't eat, you won't go to the cinema
    2 (porque) as, since
    como llamó tan tarde, ya no me encontró, as he phoned so late, he didn't find me in
    3 como si, as if
    como si nada o tal cosa, as if nothing had happened
    familiar como si lo viera, I can just imagine it
    III prep (en calidad de) as: lo aconsejé como amigo, I advised him as a friend
    visitó el museo como experto, she visited the museum as an expert
    ¿As, like o how?
    As
    se usa para hablar de la función, uso, papel o trabajo de una persona o cosa (trabajó como camarera durante las vacaciones, she worked as a waitress during the holidays) o para comparar dos acciones o situaciones y expresar su similitud. En este caso es necesario disponer de un verbo: Entró de botones, como lo había hecho su padre veinte años antes. He entered as an office-boy, as his father had twenty years before.
    Cuando como va seguido de un sustantivo o pronombre también puedes usar like para comparar dos acciones o situaciones: Es como su padre. He's just like his father. Sin embargo, si va seguido de una preposición, hay que usar as: En marzo, como en abril, llovió. In March, as in April, it rained.
    Nunca debes usar how en comparaciones, porque sólo expresa la manera de hacer las cosas: ¿Cómo lo hiciste?, How did you do it?
    cómo adverbio
    1 (interrogativo) how: ¿cómo es de alto?, how high is it?
    ¿cómo estás?, how are you?
    ¿cómo se hace?, how is it made?
    2 (cuánto) ¿a cómo están los plátanos?, how much are the bananas?
    3 (por qué) ¿cómo es que no nos avisaste?, why didn't you warn us?
    familiar ¿cómo es eso?, how come?
    4 (cuando no se ha oído bien) ¿cómo?, what?
    5 (exclamativo) how
    ¡cómo ha cambiado!, how she's changed!
    ♦ Locuciones: cómo no, of course
    ' cómo' also found in these entries:
    Spanish:
    aburrirse
    - acabada
    - acabado
    - acondicionar
    - acreditar
    - actuar
    - adiós
    - alma
    - alquilar
    - alta
    - alto
    - amable
    - andar
    - apear
    - apenas
    - aprendizaje
    - arreglarse
    - arte
    - así
    - atizar
    - atonía
    - baja
    - bajo
    - bala
    - balsa
    - bañera
    - bastante
    - beber
    - bestia
    - borrega
    - borrego
    - botija
    - buenamente
    - cabra
    - cada
    - caracterización
    - casa
    - cencerro
    - cerrarse
    - cesar
    - chinche
    - cielo
    - coco
    - coletilla
    - colorada
    - colorado
    - comer
    - como
    - como quiera
    - comoquiera
    English:
    ablaze
    - above
    - abroad
    - acclaim
    - accordingly
    - act
    - address
    - alternatively
    - always
    - arouse
    - as
    - ashen
    - attractive
    - awaken
    - away
    - back
    - barrage
    - bash out
    - be
    - beaver away
    - best
    - bicker
    - big
    - black
    - blind
    - bolt
    - bombshell
    - bone
    - border
    - bored
    - both
    - break
    - breed
    - brownout
    - by-product
    - cake
    - calculate
    - care
    - chalk
    - champagne
    - change
    - charm
    - cheer
    - churn out
    - class
    - climax
    - clown around
    - coin
    - colour
    - come about
    * * *
    Como nm
    el lago Como Lake Como
    * * *
    I adv
    1 as;
    como amigo as a friend
    :
    había como cincuenta there were about fifty;
    hace como una hora about an hour ago
    3
    :
    así como as well as
    II conj
    1 if;
    como si as if;
    como si fuera tonto as if he were o was an idiot;
    como no bebas vas a enfermar if you don’t drink you’ll get sick
    2 expresando causa as, since;
    como no llegó, me fui solo as o since she didn’t arrive, I went by myself
    3
    :
    me gusta como habla I like the way he talks;
    como quiera any way you want
    * * *
    cómo adv
    : how
    ¿cómo estás?: how are you?
    ¿a cómo están las manzanas?: how much are the apples?
    ¿cómo?: excuse me?, what was that?
    ¿se puede? ¡cómo no!: may I? please do!
    como adv
    1) : around, about
    cuesta como 500 pesos: it costs around 500 pesos
    2) : kind of, like
    tengo como mareos: I'm kind of dizzy
    como conj
    1) : how, as
    hazlo como dijiste que lo harías: do it the way you said you would
    2) : since, given that
    como estaba lloviendo, no salí: since it was raining, I didn't go out
    3) : if
    como lo vuelva a hacer lo arrestarán: if he does that again he'll be arrested
    4)
    como quiera : in any way
    como prep
    1) : like, as
    ligero como una pluma: light as a feather
    2)
    así como : as well as
    * * *
    como1 adv
    1. (manera) how
    2. (comparaciones) as / like
    3. (según) as
    4. (ejemplo) like
    algunas aves, como el pingüino, no vuelan some birds, like penguins, can't fly
    como sea at all costs / no matter what
    como si as if / as though
    como2 conj
    1. (causa) as
    como hacía sol, nos fuimos a la playa as it was sunny, we went to the beach
    como llegues tarde, te quedarás sin pastel if you're late, you won't get any cake

    Spanish-English dictionary > como

  • 14 parar

    v.
    1 to stop.
    ¿paramos a o para comer algo? shall we stop and o to have something to eat?
    parar de hacer algo to stop doing something
    no para de molestarme he keeps annoying me
    ¡para ya! stop it!
    ¡para ya de hacer ruido! stop that noise!
    ¡no para quieto un momento! he won't stay still for a single moment!
    sin parar non-stop
    Ella paró el tren She stopped the train.
    Ella paró la pelea She stopped=suspended the fight.
    El tren paró de repente The train stopped suddenly.
    2 to stay.
    3 to end up.
    ¿en qué parará este lío? where will it all end?
    ir a parar a to end up in
    ¿dónde habrán ido a parar mis gafas? where can my glasses have got to?
    4 to go on strike. ( Latin American Spanish)
    5 to raise. ( Latin American Spanish)
    6 to put in a vertical position, to lift up, to put erect.
    Ella paró la escalera She put the ladder erect.
    * * *
    1 to stop
    2 DEPORTE to save, catch
    1 to stop
    ¡para de gritar! stop shouting!
    2 (alojarse) to stay
    ¿dónde estás parando? where are you staying?
    3 (hallarse) to be
    4 (llegar) to lead; (acabar) to end up
    1 to stop
    \
    no parar (quieto,-a) (ser activo, viajar) to be always be on the go 2 (ser inquieto) not to stop moving
    pararse a to stop to
    pararse en seco to stop dead
    sin parar nonstop
    ¿dónde vamos a parar? what's the world coming to?
    * * *
    verb
    2) halt
    * * *
    1. VT
    1) [+ persona, coche, respiración] to stop
    2) [+ tiro, penalti, gol] to save, stop; [+ pase] to intercept, cut off; [+ golpe] to ward off; (Esgrima) to parry
    3) [+ atención] to fix (en on)
    mientes
    4) (Naipes) to bet, stake
    5) (=conducir) to lead
    6) (=arreglar) to prepare, arrange
    7) LAm (=levantar) to raise; (=poner de pie) to stand upright
    8)

    pararla con algn And * to take it out on sb

    2. VI
    1) (=detenerse, terminar) to stop

    ¡pare! — stop!

    ¡no para! siempre está haciendo algo — he never stops! he's always doing something

    ¡y no para! — [hablante] he just goes on and on!

    no parará hasta conseguirlohe won't stop o give up until he gets it

    parar en secoto stop dead

    sin parar, los teléfonos sonaban sin parar — the phones never stopped ringing

    fumaba sin parar — she smoked non-stop, she chain-smoked

    ¡dónde va a parar! *

    es mucho mejor este ¡dónde va a parar! — this one's much better, there's no comparison!

    2)

    parar de hacer algo — to stop doing sth

    no para de quejarse — he never stops complaining, he complains all the time

    3)

    ir a parar — to end up

    ¿dónde habrá ido a parar todo aquel dinero? — what can have become of o happened to all that money?

    ¿dónde vamos a ir a parar? — where's it all going to end?, what is the world coming to?

    4) (=hospedarse) to stay (en at)
    5) (=hacer huelga) to go on strike
    6)

    parar con algn And * to hang about with sb

    7) [perro] to point
    3.
    See:
    * * *
    1.
    verbo intransitivo
    1) ( detenerse) to stop

    dónde vas a parar! — (Esp fam) there's no comparison!

    ir/venir a parar — to end up

    ¿a dónde habrá ido a parar aquella foto? — what can have happened to that photo?

    a dónde iremos a parar!I don't know what the world's coming to

    2) ( cesar) to stop

    parar DE + INF — to stop -ing

    y para de contar — (fam) and that's it

    3) ( hospedarse) to stay; (en bar, club) (fam) to hang out (colloq)
    4) (AmL) obreros/empleados to go on strike
    2.
    parar vt
    1)
    a) <coche/tráfico/persona> to stop; <motor/máquina> to stop, switch off

    cuando se pone a hablar no hay quien lo pare — once he starts talking, there's no stopping him

    b) < hemorragia> to stanch (AmE), to staunch (BrE)
    c) <balón/tiro> to save, stop; < golpe> to block, ward off

    pararla(s) — (Chi, Per fam) to catch on (colloq)

    ¿no la(s) paras? — don't you get it? (colloq)

    2) (AmL)
    a) ( poner de pie) to stand
    b) ( poner vertical) <vaso/libro> to stand... up
    3.
    pararse v pron
    1) ( detenerse)
    a) persona to stop

    ¿te has parado alguna vez a pensar por qué? — have you ever stopped to think why?

    b) reloj/máquina to stop; coche/motor to stall
    2)
    a) (AmL) ( ponerse de pie) to stand up

    ¿te puedes parar de cabeza/de manos? — can you do headstands/handstands?

    b) (AmL) pelo ( hacia arriba) to stick up; ( en los lados) to stick out
    c) (Méx, Ven) ( levantarse de la cama) to get up
    3) (Chi) (Rels Labs) obreros/empleados to (go on) strike
    * * *
    = halt, stop, check, break off, shut down, pull up, go + cold turkey, leave off, give + it a rest, let + it drop, pull over, stop over.
    Ex. Consequently, a freeze-frame or still-picture effect can be achieved by simply halting the movement of the head across the disc.
    Ex. Program function key 1 (FP1) tells DOBIS/LIBIS to stop whatever it is doing and go back to the function selection screen.
    Ex. They concluded that 'our citizens may rationally prefer to check crime and disorder by ounces of educational prevention, than by pounds of cure in the shape of large 'lockups' and expensive suits before the law'.
    Ex. During this period the compositors worked non-stop, breaking off only to eat, for the almost incredible period of fifty hours: two days and two nights without rest 'in an atmosphere that would poison a vulture'.
    Ex. Cyberattacks involve routers acting at a predesignated time or trigger time and flooding various targeted Web sites with data -- effectively shutting down the Web site.
    Ex. Trucks started pulling up every hour, day and night, to the library's loading dock and depositing heaps of unordered and unwanted books.
    Ex. Judging by the critical responses to the article so far, it looks like the world isn't quite ready to go cold turkey on its religion addiction.
    Ex. This book takes up the thread where Volume One left off.
    Ex. Anyway after a few minutes of being told to give it a rest, she let it drop.
    Ex. Anyway after a few minutes of being told to give it a rest, she let it drop.
    Ex. Since cops were given the go-ahead to pull over people for not wearing seat belts, state troopers have become creative about spotting scofflaws.
    Ex. With luck the lapwings will now be able to stop over in Syria without coming to further harm.
    ----
    * decir rápidamente sin parar = rattle off.
    * hablar sin parar = burble on.
    * no parar mucho en un sitio = live out of + a suitcase.
    * on the go = on-the-go.
    * parar a un taxi = hail + a cab.
    * pararse = stall.
    * pararse a + Infinitivo = take + the time to + Infinitivo.
    * pararse a mitad de = stop in + midstream during.
    * pararse a pensar = pause + to think, step back, take + a step back.
    * pararse en el lado del camino = pull over.
    * pararse por completo = come to + a standstill, be at a standstill.
    * sin parar = steadily, non-stop, without a break, without (a) rest, without respite, without stopping.
    * sin parar a pensárselo = off-hand [offhand].
    * sin pararse a pensar = off-the-cuff, off the top of + Posesivo + head.
    * trabajar sin parar = work (a)round + the clock.
    * * *
    1.
    verbo intransitivo
    1) ( detenerse) to stop

    dónde vas a parar! — (Esp fam) there's no comparison!

    ir/venir a parar — to end up

    ¿a dónde habrá ido a parar aquella foto? — what can have happened to that photo?

    a dónde iremos a parar!I don't know what the world's coming to

    2) ( cesar) to stop

    parar DE + INF — to stop -ing

    y para de contar — (fam) and that's it

    3) ( hospedarse) to stay; (en bar, club) (fam) to hang out (colloq)
    4) (AmL) obreros/empleados to go on strike
    2.
    parar vt
    1)
    a) <coche/tráfico/persona> to stop; <motor/máquina> to stop, switch off

    cuando se pone a hablar no hay quien lo pare — once he starts talking, there's no stopping him

    b) < hemorragia> to stanch (AmE), to staunch (BrE)
    c) <balón/tiro> to save, stop; < golpe> to block, ward off

    pararla(s) — (Chi, Per fam) to catch on (colloq)

    ¿no la(s) paras? — don't you get it? (colloq)

    2) (AmL)
    a) ( poner de pie) to stand
    b) ( poner vertical) <vaso/libro> to stand... up
    3.
    pararse v pron
    1) ( detenerse)
    a) persona to stop

    ¿te has parado alguna vez a pensar por qué? — have you ever stopped to think why?

    b) reloj/máquina to stop; coche/motor to stall
    2)
    a) (AmL) ( ponerse de pie) to stand up

    ¿te puedes parar de cabeza/de manos? — can you do headstands/handstands?

    b) (AmL) pelo ( hacia arriba) to stick up; ( en los lados) to stick out
    c) (Méx, Ven) ( levantarse de la cama) to get up
    3) (Chi) (Rels Labs) obreros/empleados to (go on) strike
    * * *
    = halt, stop, check, break off, shut down, pull up, go + cold turkey, leave off, give + it a rest, let + it drop, pull over, stop over.

    Ex: Consequently, a freeze-frame or still-picture effect can be achieved by simply halting the movement of the head across the disc.

    Ex: Program function key 1 (FP1) tells DOBIS/LIBIS to stop whatever it is doing and go back to the function selection screen.
    Ex: They concluded that 'our citizens may rationally prefer to check crime and disorder by ounces of educational prevention, than by pounds of cure in the shape of large 'lockups' and expensive suits before the law'.
    Ex: During this period the compositors worked non-stop, breaking off only to eat, for the almost incredible period of fifty hours: two days and two nights without rest 'in an atmosphere that would poison a vulture'.
    Ex: Cyberattacks involve routers acting at a predesignated time or trigger time and flooding various targeted Web sites with data -- effectively shutting down the Web site.
    Ex: Trucks started pulling up every hour, day and night, to the library's loading dock and depositing heaps of unordered and unwanted books.
    Ex: Judging by the critical responses to the article so far, it looks like the world isn't quite ready to go cold turkey on its religion addiction.
    Ex: This book takes up the thread where Volume One left off.
    Ex: Anyway after a few minutes of being told to give it a rest, she let it drop.
    Ex: Anyway after a few minutes of being told to give it a rest, she let it drop.
    Ex: Since cops were given the go-ahead to pull over people for not wearing seat belts, state troopers have become creative about spotting scofflaws.
    Ex: With luck the lapwings will now be able to stop over in Syria without coming to further harm.
    * decir rápidamente sin parar = rattle off.
    * hablar sin parar = burble on.
    * no parar mucho en un sitio = live out of + a suitcase.
    * on the go = on-the-go.
    * parar a un taxi = hail + a cab.
    * pararse = stall.
    * pararse a + Infinitivo = take + the time to + Infinitivo.
    * pararse a mitad de = stop in + midstream during.
    * pararse a pensar = pause + to think, step back, take + a step back.
    * pararse en el lado del camino = pull over.
    * pararse por completo = come to + a standstill, be at a standstill.
    * sin parar = steadily, non-stop, without a break, without (a) rest, without respite, without stopping.
    * sin parar a pensárselo = off-hand [offhand].
    * sin pararse a pensar = off-the-cuff, off the top of + Posesivo + head.
    * trabajar sin parar = work (a)round + the clock.

    * * *
    parar [A1 ]
    vi
    A (detenerse) to stop
    ¿el 65 para aquí? does the 65 stop here?
    paró en seco she stopped dead
    el autobús iba muy lleno y no nos paró the bus was very full and didn't stop for us
    ¡dónde vas a parar! ( fam); there's no comparison!
    ir a parar to end up
    si sigue así irá a parar a la cárcel if he goes on like this he'll end up in prison
    ¿a dónde habrá ido a parar aquella foto? what can have happened to that photograph? o where's that photograph got to?
    el documento fue a parar a manos de la policía the document found its way into o ended up in the hands of the police
    ¡a dónde vamos a ir a parar! I don't know what the world's coming to
    venir a parar to end up
    no sé cómo ha podido venir a parar aquí I don't know how it got in here o how it ended up in here
    B (cesar) to stop
    para un momento, que no te entiendo hang on a minute, I don't quite follow you
    el ruido no paró en toda la noche the noise didn't let up o stop all night
    no parará hasta lograr su meta she won't give up o stop until she's achieved her goal
    ha estado llorando toda la noche sin parar he hasn't stopped crying all night
    parar DE + INF to stop -ING
    aún no ha parado de llover it still hasn't stopped raining
    no para de comer she does nothing but eat, she never stops eating
    no para de criticar a los demás he's always criticizing others
    no parar ( fam): no para quieto ni un momento he can't keep still for a minute
    no he parado en toda la mañana I've been on the go all morning ( colloq)
    no pararás hasta que rompas algún cristal you won't be happy until you've broken a window
    no para en casa ni un momento she's never at home, she never spends any time at home
    y para de contar ( fam); and that's it, and that's the lot ( BrE)
    C
    1 (hospedarse) to stay
    siempre paramos en el mismo hotel we always stay at the same hotel
    2 ( fam) (en un bar, club) to hang out ( colloq)
    D ( AmL) «obreros/empleados» to go on strike
    los obreros de la construcción pararán el jueves construction workers are going on strike o are striking on Thursday
    pararon a mediodía they went on strike o ( BrE) they downed tools at noon
    ■ parar
    vt
    1 ‹coche› to stop; ‹motor/máquina› to stop, switch off
    paró el tráfico para que pasara la ambulancia he stopped the traffic to let the ambulance past
    2 ‹persona› to stop
    me paró para preguntarme la hora he stopped me to ask me the time
    cuando se pone a hablar no hay quien lo pare once he starts talking, there's no stopping him
    3 ‹hemorragia› to stanch ( AmE), to staunch ( BrE)
    4 ‹balón/tiro› to save, stop, block; ‹golpe› to block, ward off, parry
    pararla(s) (Chi, Per fam); to catch on ( colloq)
    de inmediato la(s) paró que querían robarle he caught on o twigged right away that they were out to rob him ( colloq)
    ¿no la(s) paras? don't you get it? ( colloq)
    B ( AmL)
    1 (poner de pie) to stand
    páralo en la silla para que vea mejor stand him on the chair so he can see better
    2 (poner vertical) ‹vaso/libro› to stand … up
    el perro paró las orejas the dog pricked up its ears
    1 «persona» to stop
    se paró a hablar con una vecina she stopped to talk to a neighbor
    ¿te has parado alguna vez a pensar por qué? have you ever stopped to think why?
    2 «reloj/máquina» to stop
    se me ha parado el reloj my watch has stopped
    el coche se nos paró en la cuesta the car stalled o the engine stopped as we were going up the hill
    B ( AmL)
    1 (ponerse de pie) to stand up
    párate derecho stand up straight
    se paró en una silla she stood on a chair
    los niños se pararon para saludar a la directora the children stood up to welcome the principal
    ¿te puedes parar de cabeza/de manos? can you do headstands/handstands?
    se paró de un salto y siguió corriendo she jumped up o jumped back onto her feet and carried on running
    pararse para toda la vida ( RPl fam); to be set up for life ( colloq)
    2
    ( AmL) «pelo»: se le paró el pelo del susto he was so scared it made his hair stand on end
    este mechón se me para this tuft of hair won't stay down o keeps sticking up
    3 (Méx, Ven) (levantarse de la cama) to get up
    C ( Chi) ( Rels Labs) «obreros/empleados» to strike, go on strike
    * * *

     

    parar ( conjugate parar) verbo intransitivo
    1 ( detenerse) to stop;

    ir/venir a parar to end up;
    fue a parar a la cárcel he ended up in prison;
    ¿a dónde habrá ido a parar aquella foto? what can have happened to that photo?;
    ¡a dónde iremos a parar! I don't know what the world's coming to
    2 ( cesar) to stop;

    ha estado lloviendo sin parar it hasn't stopped raining;
    no para quieto ni un momento he can't keep still for a minute;
    no para en casa she's never at home;
    parar DE + INF to stop -ing;
    paró de llover it stopped raining
    3 (AmL) [obreros/empleados] to go on strike
    verbo transitivo
    1
    a)coche/tráfico/persona to stop;

    motor/máquina to stop, switch off
    b) hemorragia to stanch (AmE), to staunch (BrE)

    c)balón/tiro to save, stop;

    golpe to block, ward off
    2 (AmL)

    b) ( poner vertical) ‹vaso/libroto stand … up;


    pararse verbo pronominal
    1 ( detenerse)

    b) [reloj/máquina] to stop;

    [coche/motor] to stall;

    2


    se paró en una silla she stood on a chair;
    ¿te puedes parar de cabeza/de manos? can you do headstands/handstands?
    b) (AmL) [ pelo] ( hacia arriba) to stick up;

    ( en los lados) to stick out

    parar
    I verbo intransitivo
    1 to stop: para de saltar, stop jumping
    para un momento en la farmacia, stop a minute at the chemist's
    no pares de hablar, por favor, keep talking, please
    2 (alojarse) to stay
    3 (finalizar, terminar) el cuadro fue a parar al rastro, the painting ended up in the flea market
    II verbo transitivo
    1 to stop
    2 Dep to save
    3 LAm to stand up
    ♦ Locuciones: dónde va a parar, by far: mi hija es muchísmo más inteligente que la suya, dónde va a parar, my daughter is far more intelligent than theirs
    ' parar' also found in these entries:
    Spanish:
    atajar
    - caer
    - callar
    - casa
    - cesar
    - cuestión
    - dejarse
    - erradicación
    - ir
    - tirón
    - tren
    - contener
    - detener
    - parado
    - seco
    English:
    away
    - break
    - call
    - call at
    - catch
    - come to
    - directly
    - draw
    - end up
    - field
    - go
    - go on
    - halt
    - harp on
    - jaw
    - jerk
    - land up
    - nonstop
    - pull
    - pull in
    - pull over
    - pull up
    - save
    - screech
    - short
    - stop
    - straight
    - talk away
    - talk on
    - way
    - cock
    - dead
    - flag
    - knock
    - land
    - next
    - parry
    - prick
    - quit
    - rattle
    - stall
    - stand
    - steadily
    - stretch
    - through
    - up
    - world
    * * *
    vi
    1. [detenerse, interrumpirse] to stop;
    este tren para en todas las estaciones this train stops at all stations;
    ¿paramos a o [m5] para comer algo? shall we stop and o to have something to eat?;
    párenos aquí [al taxista, conductor] drop us off here;
    no abra la lavadora hasta que (no) pare por completo do not open the washing machine until it has come to a complete stop;
    los obreros pararon diez minutos en señal de protesta the workers stopped work for ten minutes as a protest;
    ¡no para callado/quieto un momento! he won't be quiet/stay still for a single moment!;
    parar de hacer algo to stop doing sth;
    no ha parado de llover desde que llegamos it hasn't stopped raining since we arrived;
    no para de molestarme she keeps annoying me;
    no para de llamarme por teléfono he keeps ringing me up, he's always ringing me up;
    no parará hasta conseguirlo she won't stop until she gets it;
    Fam
    no para [está siempre liado] he's always on the go;
    Fam
    hoy no he parado un momento I've been on the go all day;
    Fam
    ser un no parar [trabajo, vida] to be hectic;
    ¡para ya! stop it!;
    ¡para ya de hacer ruido! stop that noise!;
    un perro, dos gatos y para de contar a dog, two cats and that's it;
    parar en seco to stop dead;
    sin parar non-stop
    2. [alojarse] to stay;
    siempre paro en el mismo hotel I always stay at the same hotel;
    Fam
    solía parar en o [m5] por aquel bar I used to hang out at that bar;
    paro poco en o [m5] por casa I'm not at home much
    3. [acabar] to end up;
    ¿en qué parará este lío? where will it all end?;
    ir a parar a to end up in;
    todos fuimos a parar al mismo lugar we all ended up in the same place;
    ese camino va a parar a la carretera this path leads to the road;
    ¿dónde habrán ido a parar mis llaves? where can my keys have got to?;
    ¡dónde iremos a parar! [¡es increíble!] whatever next!;
    Fam
    ¡dónde va a parar! [¡no compares!] there's no comparison!
    4. [recaer]
    parar en manos de alguien to come into sb's possession
    5. Am [ir a la huelga] to go on strike;
    los médicos paran mañana doctors are on strike tomorrow
    vt
    1. [detener, interrumpir] to stop;
    [asalto] to repel; [golpe] to parry; [penalti, tiro] to save; [balón] to stop;
    para el motor turn the engine off, stop the engine;
    nos paró la policía we were stopped by the police;
    parar (a) un taxi to hail o stop a taxi;
    cuando le da por hablar no hay quien la pare once she starts talking, there's no stopping her;
    Perú, RP Fam
    pararle el carro a alguien to put sb in his/her place;
    Méx Fam
    pararle el gallo o [m5] macho a alguien to put sb in his/her place
    2. Am [poner de pie] to stand;
    pará a la nena, así la peino stand the baby up so I can comb her hair
    3. Am [levantar] to raise;
    paré el espejo para verme mejor I lifted the mirror up so I could see myself better
    * * *
    I v/t
    1 ( detener) stop
    2 L.Am. ( poner de pie) stand up
    II v/i
    1 stop;
    parar de llover stop raining;
    ha estado lloviendo tres horas sin parar it’s been raining for three hours non-stop
    2 en alojamiento stay;
    no sé dónde para I don’t know where he’s staying
    3
    :
    ir a parar end up;
    ¿cómo va a parar todo eso? where is this all going to end?;
    ¿dónde quieres ir a parar? what are you getting at?
    * * *
    parar vt
    1) detener: to stop
    2) : to stand, to prop
    parar vi
    1) cesar: to stop
    2) : to stay, to put up
    3)
    ir a parar : to end up, to wind up
    * * *
    parar vb
    1. (en general) to stop [pt. & pp. stopped]
    ¡para ya de hablar! stop talking!
    2. (gol, penalti) to save
    3. (estar) to be
    ¿sabes dónde paran mis llaves? do you know where my keys are?

    Spanish-English dictionary > parar

  • 15 freirus

    Freirus, magos, curanderos, desencantadores de embrujamientos, etc. De los Freirus se han contado muchas historias, algunas ciertas, otras meras leyendas y muy pocas están en lus cuentos. Yo ahora les voy a contar la historia relacionada con lo misterioso de las Xantinas y freirus. "L'ESTORIA DE XANTA ROUXA" —Acorreláu per argutóuxes cumes que fasta les mesmes ñubes s'espurríen, pa xorber d'échos nus envernus les ñeves ya nus branus les güáitades, ben per mor de les borrines ou de bétchadas orbayadas, ou de choveres xin tinu, cundu atroñiquen lus cielus, ya en pocétchos centellóuxes s'esmadrían ente reblagus en manplenáes de riadas. Ou cundu nes campes nuétches baxu 'l paxiétchu d'estrellas, qu'acobertorién lus érus de moyadas alboriadas, ou cundu 'l tempu trastola, ya baxan prietes borrinas xemandu las orbayadas, que fartucaben al vátche que comu xardín divinu per les argutóuxes cumes yera curiáu en muriada. —Nisti vátchiquin d'enxuenu que mil nomes xin chevara, mal nomáu xamás cheldara, perque mil vátches semexus a miou Melgueirina Asturies per tous lus lláus l'engalanan. Isti vátche yera un xardín que xempre verdi lu taba, lu mesmu nel plenu envernu que nel branu magosteiru, dou embruxantes aldines per uquiera lu poblaban, de xentes fortes ya bravas, que fellices trabayaban, disdi que el sol allumbraba, fasta que la nuétche prieta nun dexaba güétchar nagua. —Sous erus daben lu mesmu 'l perexil que l'escanda, lus arbeyinus de Mayu, ya tou la clás de ximiente qu'el llabrador la xemara. Nus sous teixus tou la fame taba d'afechu xebrada. —Allindiaben sous rebañus d'uveyes, vaques, ya yegues, que nus préus, ou nas brañadas pastiaben yerbes mu sanas. Nuna 'ldina d'isti vátche fae mamplenaú d'anus, fexu rellumbru ista hestoria que l'uréei cundu guaxe de chingua d'un bon vaqueiru que tamén él l'ureáre. —Ista cheyenda ou hestoria que ches cuntu you nagora, fói fecha per el amore, 'l xufrimientu ya la chárima, ya per oitres munches couxes qu'allumbra l'alma humana. —Yera Rouxina tan pura, tan ñatural ya melgueira, tan fermóuxa ya ben cheldá que nin el mesmu Faidor oitra mexor n'encaldara. Yera fía d'una viuda de rancuayina llabranza, qu'ente les dous trabayaben, con la gavita l'aldina, que toes sous xentes con gociu l'apurríen cundun cuadraba. Perque Rouxina yera dalgu que embruxaba y encantaba, que semaba l'allegría per uquier qu'espatuxara, Rouxina xegún les xentes yera un anxelín del ciellu, tan roxiquina y a guapina comu las divinas xanas. —Sous güétchus yeran mesterius qu'al mirar tou l'embruxaban, l'allumbraben d'allegríes, l'alleraben d'esperancias, l'aviñonaben pel gociu qu'en sou alma fogueiraba. Sous güétchus faían falugus, apurriendu mil promexas xin écha falar pallabra. Tous lus mozus d'aquel vátche taben ameruxáus d'amore per la melgueira Rouxina, pos tóus ca cual per xigu, cuntábenxe ben queríus per la melgueirina xana. —Cundu chegaben les romeríes naquel vátche d’énxuenu, toes les xentes dexaben lous trabayus, y'apaxiétchaes con sous gales de festa, diben allegres ya fellices con xantificanti respeutu, a festexar al sou Xantu ou Xantina que tou 'l añu le reizaban, rogándoyes que sous femes nun mal partu nun bétcharan ou que lus chobus ya 'l oxu nun chuquinaren sous vaques, sous uvées ou cheguadas, ou qu'el tempu vena bonu p'el maíz ya las patacas, ya cundu 'l mes de la yerbe nun choviere nin orbayara, pa poder metela bona nus payares ya nas baras, axín como oitres couxes que a sous Xantus pigüeñaban. —Ya trés lus reizus al Xantu ou a la Vírxen qu'aduraban, tóus diben pa sous teixus en hermaná fellizada, y'enzulaben el banquete que faíen col cordeiru mexor de la sou teixada, ya oitres guixus ya llambicus, que pa tal chelda forniaban. —Ya despós de tous fartus e achegres en romaurada, colaben pa la campeira dou lus múxicus gaitaban, ya tóus xemáus de diches con alegría danciaban lu mesmu la xente viétcha qu'angunes xotes danciaba, que la xuventú enteira que de baítchar n'adondaban, xempre xuníus nel dexéu de la querencia qu’embruxa l 'amore que ca cual cata, mái nus mozus que nes móuces pos ístas son mái recatas, perque la fema que pirdi la sou gonra endenantes de qu'el cura la caxara, cheva cuaxigu la duda de ser muyer fellizada. (Bona dote tenes fía, que yes fermóxa e gonrada, 'l díe que pirdas la gonra si nun yes muyer caxada, tou dote nun val pa nagua). Axin falaben les maes tous lus díes a sous fías, enus tempus d'endenantes, cundu la mútcher namái que yera 'l ama en sou teixu cundu 'l sou home nun taba. Peru güéi que la muyer ye 'l xuez que chelda les lleyes, ou 'l guardia que t'encarxela, ou 'l aboguéu falancieru que la xusticia simielga ou 'l fiscal endiañáu que t'achuquina xin pena, falu you que la mútcher güéi poucu estima sou gonra, sou embruxu mesterióxu, sou divinidá grorióuxa, sou ser má del mesmu Cristu, sou ser mantina e fermóuxa. —Ya coyendu la güítcha p'afalar denuéu continu ista hestoria ou cheyenda, falu qu'achí naquel baítche, tous lus mozus faíen dance p'eñamorar a Rouxina, tóus lampriáus nel esgolazu queríen xorber nus sous güétchus el embruxu qu'allumbraben, d'angunus envallentáus falábenle mu xellín que taben per écha llocus, peru Rouxina xonrienti a dalgún sou xi ches daba, ya ñocenti comu ‘n ánxel con sous embruxantes güeyus ya sou melgueira falancia, per xemexu afalagaba, engolguiéndulus nun fuéu que mái sou amore queimaba. —E anxín con tóus per lu mesmu, danciaba ya se reyía, falaba ya canturriaba, ya sous güeyus mesterióxus l’amor per uquier xemaban. TRADUCCIÓN.— (LA HISTORIA DE SANTA ROSA). Rodeado por altas cumbres, que hasta las mismas nubes con gallardía se estiraban, para beber de ellas en los inviernos las nieves y en los veranos las aguas, bien por mediación de nieblas o de ricas escarchadas, o de lluvias que sin tino cuando los cielos tronaban y la centella o el rayo como la luz caminaba, y las nubes se rompían en torrentes de riadas. O cuando en las noches claras bajo el manto de estrellas, que cubrían todos los campos mojados por la alborada, que tal hartaba a todo el valle, que como jardín divino, por las altas montañas era cuidado por sus naturales murallas. —En este valle de ensueño, que mil nombres si llevara mal llamado jamás fuera, porque mil valles divinos, parecidos este ensueño, en mi Dulce Tierrina por todos sus lados la engalanan. —Este valle era un jardín que siempre verde lo estaba, lo mismo en el pleno invierno, que en el verano más caluroso, donde embrujadoras aldeas por todas partes poblaban, de gentes fuertes y bravas que felices trabajaban, desde que el sol salía, hasta que la oscura noche no dejaba ver ya nada. Sus tierras daban lo mismo el perejil que el trigo, que los guisantes tempranos, que cualquier clase de siembra que el labrador trabajara. En sus casas toda hambre del todo estaba apartada. —Las nobles y bravas gentes de aquel valle de ensueño, cuidaban a sus rebaños de ovejas, vacas y yeguas, que en los verdes prados, puertos, morteras u brañas, pastiaban abundantes y buenas hierbas. En una de las aldeas de este valle, hace muchos años se a alumbró esta historia, que yo escuché siendo niño, de boca de un buen vaqueiru, que también él la escuchara. —Esta leyenda o historia que yo les voy a contar ahora, fue nacida del amor del sufrimiento y la lagrima y de muchas otras cosas que alumbra el alma Humana. —Era la joven Rosina tan, pura y tan natural, tan dulce y tan hermosa, y también deseada estaba, que hasta el propío Hacedor otra mejor no creara. Era hija de una viuda de muy pequeña labranza, que entre las dos trabajaban, con la ayuda de las gentes de la aldea, que les prestaban cuando la necesitaban. Rosina era ése algo que embrujaba y encantaba, que sembraba la alegría por donde ella caminara. Rosina según las gentes, era un angelín del cielo, tan rubia y hermosa como las divinas Xanas. —Sus ojos eran misterio que al mirar todo lo embrujaba, alumbrando la alegría, repartiendo la esperanza, llenando a todos del gozo que en su alma se hornaba. Sus ojos hacían halagos prodigando las promesas sin ella decir palabra. Todos los mozos del valle estaban llenos de amor por la dulce y encantadora Rosina, y cada cual para si mismo ya se contaba amado por la preciosa diosa. —Cuando llega el tiempo de las fiestas o romerías en aquel valle de ensueño, todas sus gentes dejaban sus trabajos, y vestidos con sus mejores galas, iban alegres y felices, con santificado respeto, a festejar a su Santo o Santina, que en todo el año le rezara, rogándole que sus hembras tuvieran un buen parir, o que los lobos o el oso no matase a sus ganados, o que el tiempo viniese bueno para el maíz, y las patatas y que en el mes de recoger la hierba no lloviese ni lloviznara, para poder tener buena hierba en los pajares y las varas, así como muchas otras cosas que a sus santos les rogaban. Y tras de los rezos al Santo o a la Virgen que adoraban, todos se marchaban para sus casas en hermanada felicidad, y festejaban el banquete que hacían con los corderos mejores de sus rebaños, y otros guisos y confites que para tales fiestas se industriaban. —Y después de todos hartos y alegres en romería, se iban para la campa donde los músicos tocaban, y todos llenos le dichas con alegría danzaban, lo mismo las gentes viejas que algunas jotas bailaban, que toda la juventud que de danzar no casaba, siempre unida en el deseo, de la querencia que embruja, el amor que cada cual buscaba, más en los mozos que en las mozas, pues éstas son más recatas, porque la hembra que pierde su honra antes de ser casada, puede que jamás alcance la felicidad soñada. (Buen dote tienes hija mía, que eres hermosa y honrada, el día que pierdas tu honra sino eres mujer casada, tu dote no vale nada). Así hablaban las madres todos los días a sus hijas en los tiempos ya pasados, cuando la mujer sólo era el ama en su casa siempre que el hombre no estuviera. Pero hoy que la mujer es el juez que hace leyes o el guardia que te encarcela, o el abogado hablador que la justicia menea, o el fiscal endemoniado que te asesina sin pena, digo que hoy la mujer muy poco esta a su honra, su divinidad gloriosa, su ser la madre de Cristo, su ser querida y hermosa. —Y cogiendo la aguijada para arrear con tino esta leyenda o historia, les digo que en aquel valle de ensueño, todos los mozos, bailaban, reían, cantaban y todo cuanto hacían y pensaban iba encaminado para enamorar a la hermosa y divinizante Rosina, pues todos estaban hambrientos y sedientos hasta el enloquecimiento, por poder satisfacerse con las embrujantes miradas de sus misteriosos y encantadores ojos, algunos mozos más osados, le decían muy despacio y con grande veneración, que estaban enloquecidos de amor por ella. Pero Rosina sonriéndose siempre con su candidez acostumbrada, a ninguno le daba su sí, e inocente como un ángel, con sus embrujantes ojos y su dulce palabra, por igual a todos halagaba, envolviéndoles dentro de un embriagador y divino fuego en el que sólo su amor les quemaba. Y así con todos por igual, bailaba y se reía, hablaba y cantaba, y sus ojos misteriosos el puro e inocente amor por todas partes sembraba. "JUAN EL CURANDERO" —Era Juan hombre maduro sin llegar en esta edad a su total madurez, y era viejo en ser tan pobre como la propia vejez, pues no hay viejo que sea rico aunque más dineros tenga que el mundo que tener. Ya que el dinero en el viejo (y a esta edad yo he de llegar si la parca en mi camino no me siega mi querer, y quisiera me respeten como yo desde mi infancia con el anciano lo hacer) u otra riqueza que fués, sólo le sirve de abrigo, de tranquilidad tal vez, y para que todos sus deudos le mimen y les respeten, como el mejor de sus males para heredarle después. —Yo no se si me comprenden por no explicarme muy bien, yo no llamo viejo al tiempo, porque el tiempo viejo no es, yo llamo anciano a los seres que han perdido la alegría, la ilusión y el apetito, y cuando esto se pierde el más joven viejo es. —Digo yo que me han contado, que Juan no tenía riquezas, y que vivía solitario en una humilde cabaña que él mismo se fabricara, era hijo de aquel valle, dónde sus padres un día tuvieran buena labranza, pero siendo él un niño que apenas lo recordar, vendieron toda la hacienda y se fueron a ultramar. Y en aquellas tierras ricas al otro lado del mar, Juan conoció la fortuna que del trabajo sus padres la pudieron enfornar (hornar), también conoció el amor, y la alegría de vivirlo con el placer que él te dar, pero el vicio de las drogas que a otros muchos te empujar, le hicieron perder su suerte y en la desgracia rodar, y esta negra desventura al presidio le llevar, de dónde salió tan pobre de riquezas y de honor, que en él ya nadie confiar. —Desesperado y mendigo, sin familia y sin hogar, Juan regreso a su Tierrina, al valle que había nacido, y a las argutas montañas que con recelo le guardar, y una vez en el lugar dónde él al mundo llegar, en terreno comunal edifico su cabaña, y tras ella hizo una huerta que con sapienza cuidar, dónde florecía la planta que tras bien elaborada él con placer la fumaba y del mundo se olvidar. —Juan vivía de la caza, de la pesca de ser hombre de mente despierta a ultranza, y quizás bien educada en el delicado oficio de curar la enfermedad, pues él sanaba a las gentes con sus potingues y ungüentos industriados con las plantas que en el monte él arrancar, así aliviaba el reuma, los catarros y otros males, que el médico no sanar. Muchas veces sus palabras sabias por bien atinadas, hacían más bien al enfermo, que el doctor y su receta, que a parte de ser muy cara, raras veces era eficaz. —Juan era un astur de casta, de estatura premediada, de rostro agradable y firme, con nariz recta y holgada, de boca que sonreía aunque palabra no hablara, de ojos tristes y avispados, del color de la esmeralda, sus cabellos eran negros para contraste de raza, y su caminar sereno tranquilidad sin par, le daban el firme aire de poder y libertad. Juan practicaba la industria de curar la enfermedad no cobrando jamás nada, pero todos le ofrendaban mucho más que si cobrara, quizás fuese porque Juan, era hombre que las gentes le querían, le admiraban y le honraban. —Una tarde estaba Juan sentado frente a su casa, que alejada de la aldea en solitario se alzaba, silencioso y cabizbajo no viendo que le observaban, Juan cavilaba en silencio, o tal vez feliz lo fuera y en nada quizás pensara. Más de pronto alguien le dijo con voz cristalina y clara, como las aguas que nacen en las fragosas montañas, con voz cantarina y brava, como la que hace el malvís en la libertad del campo, dueño y señor de su ente, no siendo esclavo de nada, con voz mansa y adulzada, como la que hace la hembra, cuando a su amado le invita, o a su cachorro le halaga, con voz cálida e inocente, como los rayos del sol que dan vida a todo ser, sin preguntar si hay algunos que no merecen tal gala con voz que era un embrujo, para cualquier ser viviente que su música escuchara: —¡Señor Juan! ¿Se encuentra enfermo, o tal vez tiene tristezas que le infelizan su alma? —Juan levantó su mirada, y allí en mitad del camino Rosina le reparaba, con sus candorosos ojos y una divina sonrisa que en sus boca bailoteaba. —¡No preciosa soy feliz, no tengo en pobreza nada, que me fabrique el dolor, ni el odio ni la venganza, ni el egoísmo maligno, ni una ilusión desquiciada! —¡Soy feliz porque soy rico, al saber que no poseo querella de hacienda vana, tengo comida y cobijo, vecinos que bien me quieren y muy tranquila mi alma. —¿Puedo sentarme a tu lado a charlar si tiene gracia...? —¡Tengo la gracia del cielo, cuando hasta mi lado llega, la hermosura más preciada por la inocencia guiada! —¡Puedes Rosina si quieres hacer cuanto a ti te plazca! —¡Señor Juan, yo soy curiosa, como mujer bien pagada, cuentan en la aldea cosas de usted y ninguna mala, pero yo quiero saber esa tristeza que tienen sus ojos que ahora me halagan, ese no querer tener, cuando todos en la vida, por el poseer se afanan! —¡No están tristes mis pupilas, ya que en verdad son dichosas, tal vez se encuentran cansadas, por el placer tan inmenso que en todo momento gozan! —¿Cómo es posible señor, que estando sólo en su choza con agranda *** ***y de todas sus bondades, y ocasiones hubo muchas en que estándome yo sola he pensado en bien amarle. Señor Juan, nunca me quite de este placer que yo siento al poder acariciarle, al poder amarle tanto, como no he podido amar, nada más que a la mi madre! — Juan dominando el deseo que su espíritu sentía, de sus sentidos dislocos perdidos en el placer del vicio que da la carne, pudo un tiempo detener prisioneros tales naturales males, pero al fin incontrolable, besó a Rosina en sus ojos que eran maravillas tales, con el ardor de la quema controlada y sin desmanes, y acariciando su rostro con hermosura pureza del más escogido ángel, le dijo ya emocionado despreciando sus maldades: —¡No sé si el cielo me premia dándome cariños tales, o si me pide un calvario que en duda pongo en llevarle, sólo sé Rosina hermosa, princesa maravillosa con designios celestiales, que en mí hallarás tú siempre cuanto tenga y pueda darte, puedes venir a mi casa siempre que el querer te llame, mi puerta no tiene llave ni para ti, ni tampoco para nadie! —¡Señor Juan, soy tan dichosa que mi pecho se me abre, y por él se me desbordan todo un Firmamento lleno de gozosas alegrías, porque no tienen cabida en mi alma que las hace! —Juan de nuevo acarició aquel ángel tentador, y sin poder contenerse aunque luchó con ardor, sus labios fueron directos aquella rosa encarnada, que era su boca preñada de virginidad y amor. Y lejos de ser esquiva a tan bacanal caricia que se enredaba en el beso que en sus labios se prendió y aquella fuente de gozo, de un deseo incontrolable de un embrujo tentador, respondió al beso en medida que el beso que recibió, y rauda salió corriendo envuelta en gloriosa dicha, con marcado rubor, le dijo adiós con su mano, hacia su aldea marchó. —Juan quedó sólo y maltrecho por el placer el dolor, sin llegar a comprender, que tanta inocencia pura, tanta hermosura y candor, pudieran vivir tan juntas en natural parangón, y darle a él tanta dicha, como carga de dolor. "LA MUERTE DE JUAN" —Fue condena para Juan imposible de vencer, aquel fuego que prendió Rosina en su corazón, era un veneno de infierno que le empujaba al placer, y no al honrado sendero de querer a la inocente como el padre que no ser. —¿O quizás es el demonio ese ángel celestial que en figura de Rosina a mí me vino a tentar, el inocente soy yo que en la inocencia fiar? —Ella se dejó halagar, yo con pasión la besé, y busqué en sus labios puros no el cariño paternal, sino el deseo carnal que en todo Humano se encuentra, como dios del placer, muchas ocasiones hay que ni el más santo barón, ni la más casta mujer son capaces de frenar y violan la castidad en su vida alguna vez. Si a este extremo llegan ellos, ¿qué podré yo hacer que soy un vicioso por demás de la droga y el placer? —Y ella se dejó halagar, y con su candorosa inocencia despertó en mí otra vez, las locas ansias de amar, que dormidas las tenía pensando que nunca más volverían a despertar, puede que ella sin querer me incitara en la pasión, por eso yo la besé, y busqué en sus labios rojos fontana de gran placer, apagar mi sed de amor, y cuando tal degustaba pude y en ella yo notar, que respondía a tal goce no con querer paternal, sino con ansias de amar, y al igual que yo gozar. Y sus pechos prominentes recios por virginidad, he visto que se alteraban sacudidos por el goce que al largo beso arrancar. Y sus ojos hechiceros brillantes como luceros cuando el alba se acercar, he visto que se cerraban extraviados y sumidos, como buscando en su mente un acomodo gustoso del placer desconocido que ella aún no degustar. —¡Más que digo! ¡Estoy demente! —¡Cómo piensan mis sentidos cosas tan bajas y ruines de una virgen inocente que como a padre me amar! —¡Santo cielo, estoy perdido dentro de este fuego ciego que sin mudanza ninguna, me conduce con fiereza al desbordado deseo, de una pasión tan demente que me roba mi sosiego, y que me empuja insolente al pensamiento más bajo que mi mente fabricar! —¡Qué feliz era yo antes en este mi bello valle, dónde desde lejos vine con el propósito firme de hallar la tranquilidad fundiéndome con la paz, que tanto necesitaba mi alma ya emponzoñada por tanto el cuerpo gozar! —¡He de marcharme del valle mañana a lo más tardar, he de huir de esta pasión que a velocidad del rayo me roba sin contenerla, el tesoro más preciado que era mi tranquilidad. He de alejarme si quiero que mi deseo carnal, consumado no se vuelva con la fiereza bestial que en afán pone la fiera cuando el hambre la devora, y para calmarla mata al inocente cordero criatura celestial, que muere en la fiera garra sin pronunciar un sollozo, como morirá la honra de la inocente Rosina, para calmar el Placer que en mi alma dislocado aspira al rico bocado de su hermoso virginal! —Ya la tarde caminaba en pos de la oscuridad, que ensombrecida en el valle hacia sus cumbres se alzar, Juan se adentró en su cabaña casi enfermo por la fuerza que había gastado en pensar, queriendo sepultarse dónde ni el mismo se hallar, para olvidar el tormento de la más grande pasión que en su vida le tentar, por eso, con sus hierbas drogadizas y otros diversos potingues que él sabía preparar, mezclados con miel y caña, en una olla con agua al mor del fuego aliñar, y cuando en su punto estuvo aquella droga fatal, se acostó en su ruin camastro y a tragos largos y ralos con gusto se la libar, para apagar en su mente su pensamiento encendido que en la Rosina quemar. —Tiempo hacía que la noche del valle ya se adueñar, cuando sintió que en su puerta alguien la abría y entrar, en el interior del cuarto con voz candorosa y suave en murmullo cariñoso que al de la gloria apariar, le decían con misterio que le pareció que era su mente que trasvolada al ente que le tentaba, de él se quería también por doble puerto mofar: —¡Señor Juan! ¿Está dormido...? —A la luz del mal candil que iluminaba la alcoba, con destellos que bailaban en las borronosas sombras, dándoles casi una vida que a más claridad no hallar, Juan vio a Rosina sonriente, entre azorada gozosa, e incorporándose presto en su catre empobrecido, preguntole preocupado aunque alegre por pensar, que en su sino escrito estaba que aquella virgen doncella sólo venía a buscar, el aplacar su pasión con la que a él le atenazar: —¿Cómo se atreves princesa, ángel hermoso del cielo, criatura primorosa, diosa de mis desvelos, ruina de mis desventuras, soberana de mi cielo, cómo te osas Rosina, encantadora xanina, que has embrujado mi alma con tu amor que al ser divino yo como mortal no espero, cómo te atreves te digo, en venir desde la aldea, sólo y en noche sombría, hasta esta casa malvada, dónde mora tu deshonra yvive mi desespero? —¡Señor Juan, no pude, y juro que lo intente con denuedo, pues algo, si que no comprendo, una fuerza misteriosa que me traspasaba el alma, entre alegre y pesarosa, entre dichosa gozosa, repugnante y vergonzosa, una pasión tan profunda que al ser salvaje es sincera, una poderosa magia que al ser divina es misterio, me obligó sin yo oponerme, a que dejase mi casa muy despacio en silencio, me trajo a su presencia, y aquí estoy porque le quiero! —Juan con tristeza profunda y alegría en alto cielo, con pasión que se apagaba y en amor ardía fiero, asió la infusión de droga y bebió con el consuelo, de ver abierta a la postre la puerta de su gran cielo. Cogió Rosina la olla de entre las manos de Juan, que no hizo ni un amago para impedir que ingiriera de aquella su medecina que le aploacaba sus penas y con su sonrisa hermosa, inocente y candorosa, bebió Rosina con gozo la caramelosa droga, tras beber un largo sorbo, siguió sonriendo feliz, a la par que se acostaba en el catre a par de Juan, y con sus palabras dulces y sus manos primordiosas, caricias sembraba en Juan a la par que le decía: —¡Algo tiene esta bebida que de alegría me llenar, algo que sabe tan dulce como la miel en panal, algo que enciende mi alma y en el aire me hace andar, tal parece que soy ángel con alas en mis espaldas que me permiten volar! —¡Señor Juan, mi Juan querido, siente un calor en mi cuerpo y la ropa me estorbar, voy a quedarme en porricas (desnuda) para contigo gozar, soy feliz mi Juan querido, tanto que dudo en el mundo, un ser con más dicha y gozo, como yo no sé si habra! —Y así entre besos y abrazos, caricias, risas y juegos, en aquel renqueante catre sucio y pobre por demás, Rosina la candorosa, la inocente virgen pura, perdió su honra gozosa, conociendo jubilosa un placer que no soñar, perdió su casta inocente y a cambio ganó dichosa, saborear felicidad. —Toda la noche fue fiesta de besos que se perdían sumidos en el placer, de caricias de halagos, que hasta las puertas abiertas de su honra destrozada, llegaban en oleadas, sin jamás desfallecer. —Y así amándose ciegos sin pensar en el después, cantó el malvís su tonada y llegó el amanecer. —Fue entonces cuando extenuados de tanto amor y placer, fundidos en el abrazo que sólo el querer saber, se perdieron en el sueño feliz y de pesadez, que a los cuerpos adormece después de beber placer. —Se alarmó por la mañana la aldea que despertaba aprestándose al trabajo como cada día hacer. Se alarmó por los lamentos, llantos y gran desespero, que la madre de Rosina con grande pena lo hacer. —Puesto el pueblo sobre aviso, pronto cundió en todo el valle la noticia ya agrandada del dolor que acontecer. —Unos decían con pena, que tal vez fuera raptada por alguien que la querer. —Viejas hubo que dijeron porque que en misterios creer, que Rosina no era criatura humana, sino que era una Xana, y con ellas a sus fuentes otra vez querer volver. —Todas las gentes del valle la llamaban y buscaban, por los montes y praderas, por las ubérrimas cumbres dónde el utre (el águila) campaba, por las abexías (húmedas sombreadas) y abruptas fondigonás (hondonadas), por las veiras del regueiru (orillas del torrente), que cruzaba sulfuro la rica verde vallada, y todos con desespero perdían ya la esperanza de poder jamás toparla, y ya casi se creían, que Rosina era una Xana que a sus fuentes retornara. —Alguien llegó a la cabaña del bienhechor curandero, la vio abierta y solitaria, llamó a Juan con fuerte voz, y al ver que no contestaba, dentro de su casa entró. —Y allí, en el catre humilde del magnánimo señor, juntos y muy abrazados, sumidos en dulce sueño, Juan y Rosina dormían sin despertar a su voz. —Salió raudo de la casa quién el primero los vio, y a gritos dijo en la aldea dónde Rosina se hallaba y nadie se lo creyó. —Pero al afirmarlo fiero, y rogar que le siguieran, todos corrieron tras él, y entraron en la cabaña, y vieron a los amantes durmientes y entrelazados cual si fuesen uno dos. —Asustados los vecinos al ver lo que no creyeran aunque jurasen por Dios, zarandearon los dormidos, con rabia, odio y furor, y despertose Rosina, pero Juan no despertó. —No se alteró la Rosina, ni menos se levantó, halagó el pelo de Juan, con cariño le besó, y les dijo a sus vecinos con voz preñada de ira, de desprecio y de valor: —¡Dejazle dormir tranquilo, que vuestras horrendas voces no perturben a mi amor, y marcharos de mi presencia, pues no volveré a la aldea, ya que mi casa está aquí, porque desde hoy ya soy, ante Dios que es el que importa, la fiel esposa de Juan, al que le entregué mi honra y todo mi corazón! —Fue la madre de Rosina herida en su sentimiento con vergüenza con fuerza enloquecida por deshonra tan atróz, la que asiendo a Juan con envilecido furor, del catre al suelo tiró y allí en el suelo empobrecido, del miserable cuartucho, todos juntos comprobaron sumidos en un terror, que de miedo confudiólos al presenciar con pavor, que Juan seguía dormido, y en sus labios florecía una sonrisa feliz, que la muerte por la dicha al matarle le dejó. —¡Está muerto! ¡Le has matado! Dijeron aquellas gentes mirándola despavoridos, como si Rosina fuera demonio exterminador, como si aquella muchacha que siempre del pueblo tuvo el cariño y el halago, el aprecio más pagado, y el amor de los rapazus (mozos) que por ella suspiraban con buen querer e ilusión, cómo si aquella preciosa y angelical criatura que desde niña alegrara con sus cantes y sonrisas, galanuras y prestancias, sencillas y naturales, ausentes de vanidas y de hipócritas maldades, los vivires, y quehaceres de las gentes de aquel valle, de pronto se convirtiera en lo mas sucio y maldito que a un humano le caver. —¡Bruja del demonio eres Xana de gran maldición! —Dijeron algunas gentes con el odio retratado en sus ojos y audición —¡Has venido a esta cabaña tan sólo con la intención de asesinar a este hombre, que era nuestro curador y un santo de bendición! —Levantóse de aquel catre Rosina sin el pudor, y en porricas (desnuda) como estaba, con el cuerpo más perfecto que jamás la tierra dio, abrazose a Juan llorando entre gritos lastimeros tan cargados de dolor, que doblegarían en pena a otras gentes que no fueran sus vecinos que la odiaban, y con desprecio la miraban, con repugnancia y con terror. —¡Fostes vuexotrus baldrietchus, gafuróuxus achuquinus (fuisteis vosotros cobardes, despiadados asesinos), hijos de satan malditos, los que matasteis a Juan mientras que dormía yo, un sueño que no era sueño, sino gloria del Señor! —Gritóles Rosina airada, fuera de sí dislocada, transfigurado su rostro por tan inmenso dolor. —¡Yo pido al Señor del Cielo, o al rey del infierno fiero, que sobre vosotros baje poderosa maldición, que os quite la alegría, la paz y prosperidad por asesinos que sois! —Al día siguiente en el valle fue enterrado el pobre Juan, llorando sin ver consuelo, tras el féretro entablado Rosina le acompañaba hasta la dura morada dónde su cuerpo sin vida sería pasto de la tierra, porque de ella nació. —Con Juan se fue de Rosina la alegría alborozada, el brillo de su mirada cautivadora de amor, su virginidad gozada, sus sonrisas primordiosas que de ángel eran canción, su inocencia candorosa su felicidad dichosa, gozada en el mismo día que su honra se esfumo. —Más de dos meses Rosina en su lecho desesperada enferma de amor vivió, y casi su muerte halló por la pena que sufrió. —Cuando al fin salió del mal y a su cotidiana vida de trabajo retornó, lo hizo ilusionada de renaciente alegría, al saber que en sus entrañas un hijo estaba creciendo fruto de su gran amor. —Fue su vida desde entonces en aquel valle querido, la condena del infierno o un castigo del Señor. —Ella que siempre había sido la hermosura y la canción, la alegría y la sonrisa, la ilusión de tantos mozos que deseaban su amor, la inocente virgen pura sin orgullo ni obsesión, era ahora por sus gentes despreciada con horror, insultada muchas veces con ofensivas mentiras, dónde la airada venganza de la envidia recogió. Hasta los mozos que antes la trataban con cariño y marcada veneración, ahora la repudiaban, y con socarronas risas le lanzaban sucias sátiras, y la nomaban Paraxa (nombraban puta) con la misma asiduidad, que antes le decían bonita en cualquier otra ocasión. —Algunas viejas había que con sutil agudeza que en el aldeano es primor, sembraban entre las gentes el veneno acusador, con frases tan bien urdidas de historias que antiguas son, que Rosina era una Xana, que sólo traería al valle desgracias y males tales, que mejor era apredrearla y arrancarle de su cuerpo su vida de maldición. ALUMBRAMIENTO, MUERTE Y SANTIDAD DE ROSINA —En el culminante estado de su amada gestación, Rosina aquella mañana fue con sus vacas al prado, y allí en el raso campo a la luz clara del sol, se puso enferma de parto, y entre la hierba rosada a dar a luz se acostó. —La alegría acariciada que tanto tiempo esperaba, semilla que iba a nacer fruto de su gran amor, se tornaba por momentos en acuciante dolor, que le hacía revolcarse entre la crecida hierba, entre gritos lastimeros que le arañaban la entraña, porque su hijo quería ver la claridad del sol. —Ella sola en pleno campo, sin que nadie le ayudara, ni menos la consolara ni con palabras ni hechos, sin que una mano piadosa l'enxugara (le secara) los sudores que el dolor los hacía crecer, ella sola a lo salvaje, como siempre había vivido con natural sencillez, como si fuera una fiera con el dolor de mujer, estaba alumbrando un hijo, con la natural manera que en su día lo supo hacer. —El esfuerzo agobiador y el dolor desgarrador que sufriera al alumbrarlo, la privaron del sentido durante ignorado rato, y así el infante gritaba en la soledad del campo, mientras que era lamido con cariño casi humano, por Petra la perra loba, que con su ama la Xana apacentaba el ganado. —Desde las altivas cumbres dónde el águila vigila, con sus ojos encendidos de rapidez desmedida, y precisión ajustada a sus ansias de asesina, la soberana del aire había visto la muchacha, entre las hierbas tendida cual si muerta se encontrara, y al pequeño dando gritos, aunque Petra, cariñosa con maternidad lamiera, cual si su cachorro fuera, no el hijo de su ama. —Sanguinaria y despiadada vio la reina de las cumbres en el infante un festín, de sabrosa carne humana, y bajando de los cielos con sus alas replegadas y la rapidez del rayo cuando del trueno se escapa, arrancó en vuelo rasante de entre las fauces del perro que en el momento cuidaba con desmedido cariño al instante que hacia el cielo el águila se elevaba. —Lamentos que daba el niño entre las feroces garras de águila desalmada, mientras que la fiera alada sin piedad entre sus uñas al instante asesinaba. —Ladridos de grande pena que la perra noble y buena más humana que animal enloquecida hacia el cielo con fiera rabia lanzar, mientras que chillando alegre la reina de las montañas majestuosa planear, para llegar a su nido que colgado en el abismo del inaccesible risco, iba a ser mudo testigo, del ángel que en un festín, un águila devorar. —Al fin la pobre Rosina del olvido del desmayo a la razón retornar, y recorrió con anhelo de una alegría sin par, que había alumbrado a su hijo, y rauda miró angustiada en que lugar se encontrar. —Vio a la noble perra entre la hierba acostada que quejidos murmuraba cual si culpada lo estar, vio su razón desatada ensenderada en camino que a la demencia guiar, si no encontraba a su hijo que ella sabía que alumbrar. —Pero no... pudo hallarle, ni ya nadie le encontrar, porque aquella fiera alada un festín con él se dar. Su dolor al más medrado, su penar crecido al más, hicieron de ella el demente que sin perder la razón como loco se portar. Clavó sus hermosos ojos en el Infinito cielo, y con llanto desgarrado por mil lágrimas regado que las fuentes del dolor desmandadas en riada todo su ser anegar, reclamaba su justicia al Señor que así le hablar: —¿Dónde mi hijo se fue si en mi entraña ya no estar? —¿Dónde Hacedor Poderoso con tantos ojos que tienes que todo lo escudriñar, dónde mi hijo se fue, que ladrón me lo robar? —¡Yo le he visto aquí nacido, sano y fuerte cuando Tú mi sentido me quitar. —¡Dime Señor te lo ruego, y a cambio mi vida entera ahora mismo te entregar, dentro de atroz sufrimiento que inventado aún no estar!, ¿que malvado despiadado a mi hijo me robar? —¡Vamos Señor que no oigo tu Divina voz hablar! —¡Dime si mudo lo eres al menos con una seña dónde mi hijo morar! —¡Despierta Señor del Cielo, si es que dormido lo estás, y busca a mi hijo pronto que sino se morirá! —¡Oh Señor ya te comprendo, no me quieres ayudar, porque a nadie Tú le ayudas mientras que vivo lo estar! —¿Oh acaso soy yo la Xana que en las fontanas morar, y estoy viviendo un sueño que no es mi realidad? —¡Si así es mi creador, el sueño es mi verdad! —Revolcándose en la hierba que su drama presenciar, prisionera del dolor, que descanso ni sosiego, ni un instante le dar, ahogándose en las lágrimas, que de sus ojos brotar, la desgraciada parida horrendos gritos lanzaba, que en el aire se perdían fusionados y apagados en distancia, por el cante del malvís, el jilguero y la calandria, por el rumor de las aguas que felices y hermanadas, el bullicioso torrente hasta la mar las llevaba. Por la canción tan pareja que hace el grillo y la cigarra. Por el graznar de los cuervos y del águila malvada. Por la brisa cariñosa que acaricia oxiginada, los foyajes que orquestean músicas en la arbolada. —Solo Petra su fiel perra con sentimientos de humana, traspasada por la pena, acaricieba lamiendo las lágrimas de su ama, ella si podía decirle si su lengua en voz montara, que taimada criatura a su hijo devorara. —Más de pronto la Rosina, cómo si un demonio fiero en su alma se albergara, dándole vida a una idea que un dolor más encendido por ver clara su desgracia de sus sentidos saltara, con los ojos extraviados por la furia en tal creada, se levantó envenenada con ardor de herida fiera, y asiendo a su noble perra con sus manos encrispadas dirigidas por el odio de su razón desquiciada, apretóla por el cuello con el ansia de matarla, mientras que con voz rabiada gritaba desaforada: —¡Fuiste tu perra maldita la que mataste a mi hijo, la que con placer de averno hiciste de él un festín devorándome mi entraña, fuiste tu asqueroso bicho traicionero y carnicero, la que se comió a mi hijo mientras que yo avasallada por el dolor más profundo fuera de razón estaba! —¡Pero ahora morirás en mis manos desgraciada, y te rajeré tu vientre, y en pequeños pedacitos que enloqueceran mi alma, sacaré de él a mi hijo, aunque no sea nada más que para poder mirar los despojos de mi entraña! —Fuerte y grande era Petra la perra humanizada, que al verse tan maltratada por su ama desquiciada, luchó con fiereza noble librándose del dogal que en su cuello aprisionaba, logrando huir con lamentos hacia la aldea alejada. —Trás ella como una loca, llena de sangre y airada, con sus cabellos revueltos al viento que acariciaba, y sus ojos extraviados dónde la furia brillaba, acusando con palabras de maldición anegadas a su perra endemoniada, entró la moza parida en su aldea enloquecida, y los vecinos al verla en facha tan desastrada, lejos de apenarse de ella, los malditos la injuriaban, y la siguieron gozosos sonrientes en algarada, hasta llegar a la casa dónde Rosina moraba. —Y allí la vieron salvaje como la fiera rabiada, maltratar con una furia que de el tigre era copiada, a la Petra su fiel perra, que aunque comprendiera todo y sin poder decir nada, asustada y encogida miraba entre lamentos a su ama trastornada. —¡No te escaparás ahora de mi venganza malvada, bestia satánica y ruina, peor que tu hermano el lobo de donde has sido encarnada, tú has devorado a mi hijo, y yo te arrancaré tu alma! —¡Mientes bruja fuiste tú, la que vil muerte le diste igual que has hecho con Juan, y harás desgracias sin par en el valle mientras vivas, porque eres la Xana mala, qu’encaldas (que haces) calamidades, sin darnos ninguna dicha, por eso vas a morir ahora mismo por maldita! —Dijo una vieja rabiosa a la par que una pedrada le lanzó contra su cuerpo. Otras personas con saña a la vieja secundaron. Y así la Xana Rosina, la muchacha más hermosa que jamás criara el valle, la de mejor sentimientos, la de más puras maneras y naturales virtudes, moría a manos de sus gentes, apredreada y despreciada, tratada como una bruja, que sólo sembraba el mal. —Y Rosina no había sido nada más que un ángel bueno, que supo amar y vivir dentro de la libertad, tan natural y sencilla como la vida que crece en rico o pobre lugar, Rosina con ser antigua, siempre moderna será, como las mozas de hoy, si alguna sabe de veras lo que es la libertad, no el anárquico vivir que a su gusto se inventar. —Justamente el mismo día que sus malvados vecinos a la Xana asesinar, una peste pobló el valle, y’achegaba en fechura de morrinas, que dexaba a lus teixus ya les cortes, enxemaus de prexones y’animales, en fechura de cadarmus que fedíen, como guelen les morrines enus branus. (Y llegaba en hechura de mortandades, que dejaba a las casas y a los establos, sembrados de personas y animales, en forma de cadáveres que olían, como suelen hacerlo los cuerpos muertos abandonados en los campos con las calores de los veranos). —No fueron tardas las gentes de aquel próspero valle, en darse cuenta de que aquella calamidad que les rodeaba en forma de muerte, de dolor y de otros males, era un merecido castigo que el Cielo les enviaba, por haber dado muerte tan injustamente a la Xana Rosina, que era la criatura más deliciosa y buena que había nacido para bien de todos en el valle. —Pronto comprendieron todos al hacer memoria, que durante el tiempo que la melgueira Rosina había vivido junto a ellos, solo felicidad, alegría y bienestar habían gozado siempre, sólo desde el momento que tan vilmente la habían asesinado, sobre todos ellos desencadenárase la peor de las desdichas, tal parecía que la peor de las maldiciones pesara sobre ellos, para hacerles pagar la horrenda muerte que le propinaran a la inocente Rosina. Por esto, todos en la intimidad de sus pensamientos en un principio, le rogaban fervorosamente a la Rosina que les perdonara el cuantiosísimo mal que le habían hecho, y luego ya más tarde, todo el valle ya convencido de que sólo Rosina podría salvarlos de aquella maligna peste que llevaba a sus vidas y diezmaba a sus ganados, se reunieron en comunal junta las seis aldeas que formaban el valle, y acordaron con el consejo del cura que el veía en aquella santoral industria un saneado negocio para su cuarexa (cartera), levantarle en el centro del valle con todo el apremio que fuera posible, una pequeña capilla, dónde se veneraría la imagen de Rosina con el Santo nombre de Santa Rosa, que sería siempre la soberana y fiel guardadora de todas las gentes y eros de aquel valle, dónde siempre había vivido con la felicidad y alegría de un ángel, y había sabido morir, con la entereza, resignación y valentía, con que suelen hacerlo los santos mártires. —Y fue cosa casual, o tal vez milagrosa, pues nadie a ciencia cierta sabe hasta dónde llegan los misterios que encierran a la Humanidad, la historia o leyenda fue que nada mas que dio comienzo la santoral obra, otra vez volvió a reinar en el valle la alegría y a felicidad, la prosperidad y el bienestar que siempre tuvo, que según el parecer de todos desde el mismo Jardín del Cielo, a todos por igual les enviaba Rouxina, la Melgueira ya embruxante xanina, que ellos un día tentados por el mismo demonio, la habían insultado, despreciado e inhumanamente asesinado. —Y así todos los años, en la misma fecha que la habían tan vilmente apedreado quitándole tal vilmente la vida, viejos y jóvenes, gozosos y felices, alegres y llenos de sana y recia fe, cantaban y bailaban lo mismo que solía hacer la Xana Rosina, y satisfechos de natural felicidad se divertían al lado de su encantadora ermita, festejando con suprema fe su Romería.

    Primer Diccionario Enciclopédicu de la Llingua Asturiana > freirus

  • 16 go on

    1) (to continue: Go on reading - I won't disturb you.) continuar, seguir
    2) (to talk a great deal, usually too much: She goes on and on about her health.) hablar sin parar
    3) (to happen: What is going on here?) pasar, suceder, ocurrir
    4) (to base one's investigations etc on: The police had very few clues to go on in their search for the murderer.) basar(se) en, apoyarse en, fundarse en
    go on vb
    1. seguir
    2. pasar / suceder
    what's going on? ¿qué pasa?
    3. encenderse
    v.
    seguir v.
    1) v + adv
    a) ( go further - without stopping) seguir*; (- after stopping) seguir*, proseguir* (frml)

    I can't go on, I'm too tired — no puedo más, estoy muy cansado

    b) ( go ahead)

    you go on, we'll follow — tú vete que nosotros ya iremos

    he went on ahead to look for a hotelél fue antes or delante para buscar hotel

    2) (last, continue)

    to go on -ing — seguir* + ger

    to go on to + inf: he went on to become President llegó a ser presidente; to go on to something: let us go on to victory sigamos hasta triunfar; to go on with something seguir* con algo; that's enough to be going on with (BrE) eso alcanza por el momento; go on! — (encouraging, urging) dale!, vamos!, ándale! (Méx), ándele! (Col), venga! (Esp)

    3)
    a) ( continue speaking) seguir*, continuar*, proseguir* (frml)
    b) ( talk irritatingly) (pej)

    he went on and onsiguió dale que dale or (Esp tb) dale que te pego (fam)

    4) ( happen)

    what's going on? — ¿qué pasa?

    is there anything going on between you two? — ¿hay algo entre ustedes or (Esp) vosotros dos?

    how long has this been going on? — ¿desde cuándo viene sucediendo esto?

    5)
    a) (pass, elapse)
    b) ( progress) marchar
    6)
    a) ( onto stage) salir* a escena; ( onto field of play) salir* al campo
    b) (fit, be placed)

    the lid won't go onno le puedo (or podemos etc) poner or colocar la tapa

    c) ( be switched on) encenderse*, prenderse (AmL)
    7) v + prep + o
    ( approach) ir*

    she's 16 going on 17 — tiene 16 para 17, está por cumplir 17

    it's going on 11 o'clock — van a ser las 11, son casi las 11

    we don't have much to go onno tenemos muchos datos (or muchas pistas etc) en que basarnos

    1. VI + PREP
    1) (=be guided by) [+ evidence] basarse en

    there isn't much evidence to go on — no hay muchos indicios en los que basarse, no hay muchas pruebas en las que basarse

    what are you going on? — ¿en qué te basas?

    2) (=like)
    3) (=continue)

    to go on doing sth — seguir haciendo algo, continuar haciendo algo

    4) * (=approach)

    she's going on 50 — anda cerca de la cincuentena, va para los cincuenta

    5) (=be spent on)
    6) (=start taking) [+ drug] empezar a tomar
    2. VI + ADV
    1) (=fit)
    2) (=continue) [war, talks] seguir, continuar; [person] (on journey) seguir el camino

    "so," he went on... — -así es que -continuó

    go on!(=continue) sigue, continúa; (giving encouragement) ¡venga!; (showing incredulity) ¡no digas bobadas! *, ¡anda ya! *, ¡venga ya! *

    to go on doing sthseguir or continuar haciendo algo

    go on, tell me what the problem is! — ¡venga, dime cuál es el problema!

    go on with your work — sigue con tu trabajo

    3) (=last) durar

    how long will this go on for? — ¿cuánto tiempo durará esto?

    4) (=proceed)

    to go on to do sth — pasar a hacer algo

    after having taught herself Italian, she went on to learn Arabic — después de haber aprendido italiano por su cuenta, empezó a estudiar árabe

    he went on to say that... — añadió que...

    5) * (=talk)

    he does go on sohabla más que siete *, no para de hablar

    to go on about sth — no parar de hablar de algo, dar la tabarra or la matraca con algo *

    she's always going on about it — nunca para de hablar de eso, siempre está con la misma cantinela *

    he's always going on about the government(=criticize) siempre está echando pestes contra el gobierno *

    don't go on about it! — ¡déjalo ya!, ¡deja ya de dar la tabarra or la matraca con el tema! *

    6) * (=nag)

    to go on at sb — dar la lata a algn * ( about con)

    7) (=happen) pasar, ocurrir

    there's something odd going on — aquí hay gato encerrado

    what's going on here? — ¿qué pasa or ocurre aquí?

    8) (=pass, go by) [time, years] pasar, transcurrir
    9) (=come on) [lights, machine] encenderse, prenderse (LAm)
    10) (Theat) salir (a escena)
    11) (Sport)
    12) * (=behave)

    what a way to go on! pej — ¡qué manera de comportarse!

    * * *
    1) v + adv
    a) ( go further - without stopping) seguir*; (- after stopping) seguir*, proseguir* (frml)

    I can't go on, I'm too tired — no puedo más, estoy muy cansado

    b) ( go ahead)

    you go on, we'll follow — tú vete que nosotros ya iremos

    he went on ahead to look for a hotelél fue antes or delante para buscar hotel

    2) (last, continue)

    to go on -ing — seguir* + ger

    to go on to + inf: he went on to become President llegó a ser presidente; to go on to something: let us go on to victory sigamos hasta triunfar; to go on with something seguir* con algo; that's enough to be going on with (BrE) eso alcanza por el momento; go on! — (encouraging, urging) dale!, vamos!, ándale! (Méx), ándele! (Col), venga! (Esp)

    3)
    a) ( continue speaking) seguir*, continuar*, proseguir* (frml)
    b) ( talk irritatingly) (pej)

    he went on and onsiguió dale que dale or (Esp tb) dale que te pego (fam)

    4) ( happen)

    what's going on? — ¿qué pasa?

    is there anything going on between you two? — ¿hay algo entre ustedes or (Esp) vosotros dos?

    how long has this been going on? — ¿desde cuándo viene sucediendo esto?

    5)
    a) (pass, elapse)
    b) ( progress) marchar
    6)
    a) ( onto stage) salir* a escena; ( onto field of play) salir* al campo
    b) (fit, be placed)

    the lid won't go onno le puedo (or podemos etc) poner or colocar la tapa

    c) ( be switched on) encenderse*, prenderse (AmL)
    7) v + prep + o
    ( approach) ir*

    she's 16 going on 17 — tiene 16 para 17, está por cumplir 17

    it's going on 11 o'clock — van a ser las 11, son casi las 11

    we don't have much to go onno tenemos muchos datos (or muchas pistas etc) en que basarnos

    English-spanish dictionary > go on

  • 17 along

    ə'loŋ
    1. preposition
    1) (from one end to the other: He walked along several streets; The wall runs along the river.) a lo largo de
    2) (at a point at the end or on the length of: There's a post-box somewhere along this street.) en

    2. adverb
    1) (onwards or forward: He ran along beside me; Come along, please!) adelante
    2) (to the place mentioned: I'll come along in five minutes.) aquí
    3) (in company, together: I took a friend along with me.) junto, consigo
    along1 adv adelante
    along2 prep por
    tr[ə'lɒŋ]
    1 por
    2 (in) en
    1 adelante, hacia adelante
    move along, please circulen, por favor
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    along with junto con
    along [ə'lɔŋ] adv
    1) forward: adelante
    farther along: más adelante
    move along!: ¡circulen, por favor!
    2)
    3)
    along with : con, junto con
    4)
    all along : desde el principio
    along prep
    1) : por, a lo largo de
    along the coast: a lo largo de la costa
    2) : en, en el curso de, por
    along the way: en el curso del viaje
    adv.
    a lo largo adv.
    adelante adv.
    conmigo adv.
    prep.
    a lo largo de prep.
    por prep.

    I ə'lɔːŋ, ə'lɒŋ
    1)
    a) ( forward)

    it's a bit further along on the right — está un poco más adelante, a mano derecha

    I was walking along — iba caminando; see also come, get, move along

    b) ( with one)

    why don't you come along? — ¿por qué no vienes conmigo/con nosotros?

    take an umbrella along — llévate un paraguas; see also sing along

    a)
    b)

    along about — (AmE colloq)

    along about five o'clocka eso de or como a las cinco


    II
    [ǝ'lɒŋ] When along is an element in a phrasal verb, eg get along, play along, string along, look up the verb.
    1. ADV
    1) (=forward)

    move along there! — ¡circulen, por favor!

    she walked along — siguió andando

    2) (=with you, us etc)

    bring him along if you like — tráelo, si quieres

    are you coming along? — ¿tú vienes también?

    3) (=here, there)

    I'll be along in a moment — ahora voy

    all along — desde el principio

    along withjunto con

    he came, along with his friend — él vino, junto con su amigo

    2.
    PREP por, a lo largo de

    all along the street — todo lo largo de la calle

    the shop is along herela tienda está por aquí

    we acted along the lines suggested — hemos obrado de acuerdo con las indicaciones que nos hicieron

    somewhere along the way it fell off — en alguna parte del camino se cayó

    somewhere along the way or the line someone made a mistake — (fig) en un momento determinado alguien cometió un error

    * * *

    I [ə'lɔːŋ, ə'lɒŋ]
    1)
    a) ( forward)

    it's a bit further along on the right — está un poco más adelante, a mano derecha

    I was walking along — iba caminando; see also come, get, move along

    b) ( with one)

    why don't you come along? — ¿por qué no vienes conmigo/con nosotros?

    take an umbrella along — llévate un paraguas; see also sing along

    a)
    b)

    along about — (AmE colloq)

    along about five o'clocka eso de or como a las cinco


    II

    English-spanish dictionary > along

  • 18 right

    1. adjective
    1) (on or related to the side of the body which in most people has the more skilful hand, or to the side of a person or thing which is toward the east when that person or thing is facing north (opposite to left): When I'm writing, I hold my pen in my right hand.) derecho
    2) (correct: Put that book back in the right place; Is that the right answer to the question?) correcto
    3) (morally correct; good: It's not right to let thieves keep what they have stolen.) bien
    4) (suitable; appropriate: He's not the right man for this job; When would be the right time to ask him?) adecuado, apropiado

    2. noun
    1) (something a person is, or ought to be, allowed to have, do etc: Everyone has the right to a fair trial; You must fight for your rights; You have no right to say that.) derecho
    2) (that which is correct or good: Who's in the right in this argument?) cierto, razón
    3) (the right side, part or direction: Turn to the right; Take the second road on the right.) derecha
    4) (in politics, the people, group, party or parties holding the more traditional beliefs etc.) derecha

    3. adverb
    1) (exactly: He was standing right here.) exactamente
    2) (immediately: I'll go right after lunch; I'll come right down.) inmediatamente
    3) (close: He was standing right beside me.) justo
    4) (completely; all the way: The bullet went right through his arm.) totalmente, completamente
    5) (to the right: Turn right.) a la derecha
    6) (correctly: Have I done that right?; I don't think this sum is going to turn out right.) bien, correctamente

    4. verb
    1) (to bring back to the correct, usually upright, position: The boat tipped over, but righted itself again.) enderezar
    2) (to put an end to and make up for something wrong that has been done: He's like a medieval knight, going about the country looking for wrongs to right.) corregir

    5. interjection
    (I understand; I'll do what you say etc: `I want you to type some letters for me.' `Right, I'll do them now.') de acuerdo, bien
    - righteously
    - righteousness
    - rightful
    - rightfully
    - rightly
    - rightness
    - righto
    - right-oh
    - rights
    - right angle
    - right-angled
    - right-hand
    - right-handed
    - right wing

    6. adjective
    ((right-wing) (having opinions which are) of this sort.) de derecha
    - by rights
    - by right
    - get
    - keep on the right side of
    - get right
    - go right
    - not in one's right mind
    - not quite right in the head
    - not right in the head
    - put right
    - put/set to rights
    - right away
    - right-hand man
    - right now
    - right of way
    - serve right

    right1 adj
    1. correcto
    can you tell me the right time? ¿me puedes decir la hora exacta?
    is this the High Street? That's right ¿es la Calle Mayor? Así es
    2. derecho
    right2 adv
    1. bien
    2. a la derecha
    turn right at the traffic lights en el semáforo, gira a la derecha
    3. justo / exactamente
    right3 n
    1. derecha
    2. bien
    3. derecho
    tr[raɪt]
    1 (not left) derecho,-a
    2 (correct) correcto,-a
    3 (just) justo,-a
    4 (suitable) apropiado,-a, adecuado,-a
    5 familiar (total) auténtico,-a, total
    1 a la derecha, hacia la derecha
    turn right at the traffic lights en el semáforo, gira a la derecha
    2 (correctly) bien, correctamente
    3 (exactly) justo
    4 (well) bueno, bien
    right, I'm going to bed bueno, yo me voy a la cama
    1 (not left) derecha
    2 (entitlement) derecho
    1 corregir
    2 SMALLMARITIME/SMALL enderezar
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    all right! ¡bien!, ¡conforme!, ¡vale!
    it serves you «(him, etc)» right te (le, etc) está bien empleado
    right away en seguida
    to be right tener razón
    to put right arreglar, corregir
    right and wrong el bien y el mal
    right angle ángulo recto
    right wing SMALLPOLITICS/SMALL derecha
    right ['raɪt] vt
    1) fix, restore: reparar
    to right the economy: reparar la economía
    2) straighten: enderezar
    right adv
    1) : bien
    to live right: vivir bien
    2) precisely: precisamente, justo
    right in the middle: justo en medio
    3) directly, straight: derecho, directamente
    he went right home: fue derecho a casa
    4) immediately: inmediatamente
    right after lunch: inmediatamente después del almuerzo
    5) completely: completamente
    he felt right at home: se sintió completamente cómodo
    6) : a la derecha
    to look left and right: mirar a la izquierda y a la derecha
    right adj
    1) upright: bueno, honrado
    right conduct: conducta honrada
    2) correct: correcto
    the right answer: la respuesta correcta
    3) appropriate: apropiado, adecuado, debido
    the right man for the job: el hombre perfecto para el trabajo
    4) straight: recto
    a right line: una línea recta
    5) : derecho
    the right hand: la mano derecha
    6) sound: bien
    he's not in his right mind: no está bien de la cabeza
    1) good: bien m
    to do right: hacer el bien
    2) : derecha f
    on the right: a la derecha
    3) or right hand : mano f derecha
    4) entitlement: derecho m
    the right to vote: el derecho a votar
    women's rights: los derechos de la mujer
    5)
    the Right : la derecha (en la política)
    adj.
    acertado, -a adj.
    ajustado, -a adj.
    correcto, -a adj.
    debido, -a adj.
    derecho, -a adj.
    diestro, -a adj.
    enderezado, -a adj.
    exacto, -a adj.
    justo, -a adj.
    lícito, -a adj.
    adv.
    a la derecha adv.
    bien adv.
    justo adv.
    mismo adv.
    interj.
    cabal interj.
    n.
    derechazo s.m.
    derecho s.m.
    justicia s.f.
    privilegio s.m.
    razón s.f.
    v.
    adrizar v.
    enderezar v.
    endrezar v.

    I raɪt
    1) ( correct) <answer/interpretation> correcto

    are you sure this is the right house? — ¿estás seguro de que ésta es la casa or de que es aquí?

    did you press the right button? — ¿apretaste el botón que debías?

    do you have the right change? — ¿tienes el cambio justo?

    do you have the right time? — ¿tienes hora (buena)?

    to be right\<\<person\>\> tener* razón, estar* en lo cierto; \<\<clock\>\> estar* bien

    how right she was! — cuánta razón tenía!, si habrá tenido razón!

    to be right ABOUT something/somebody — tener* razón en cuanto a algo/alguien

    to be right IN something: am I right in thinking this has happened before? si no me equivoco esto ya había pasado antes ¿no?; to get something right: you got two answers right acertaste dos respuestas; did I get your name right? ¿entendí bien tu nombre?; I guess you're Bobby - that's right! tú tienes que ser Bobby - el mismo! or así es!; two o'clock tomorrow, right? - right! — a las dos mañana ¿de acuerdo? - de acuerdo! or (esp Esp fam) vale!

    3) (good, suitable) adecuado, apropiado

    were the curtains the right length? — ¿estaban bien de largo las cortinas?

    if the price is right — si el precio es razonable, si está bien de precio

    4) (just, moral) (pred)

    to be right — ser* justo

    to be right to + inf — hacer* bien en + inf

    a) ( in order)

    it's too quiet: something's not right — hay demasiado silencio, algo pasa

    b) (fit, healthy) (colloq) bien
    6) ( complete) (BrE colloq) (before n)
    7) ( Math)

    right angleángulo m recto

    right triangle — (AmE) triángulo m rectángulo

    8) (before n) <side/ear/shoe> derecho

    II
    1) (correctly, well) bien, correctamente

    I had guessed right — había adivinado, no me había equivocado

    nothing goes right for them — todo les sale mal, nada les sale bien

    to do right by somebody — portarse bien con alguien; serve I 2)

    2)
    a) (all the way, completely)
    b) ( directly)

    it's right in front of youlo tienes allí delante or (fam) delante de las narices

    he was right here/there — estaba aquí mismo/allí mismo

    3) <turn/look> a la derecha

    III
    1)
    a) c u ( entitlement) derecho m

    right to something/+ INF — derecho a algo/+ inf

    in her/his/its own right: she is Queen in her own right es Reina a título propio or por derecho propio; she is also a composer in her own right ella también es compositora; the title is his by right el título le corresponde a él; by what right? — ¿con qué derecho?

    b) rights pl derechos mpl

    to be within one's rightsestar* en su (or mi etc) derecho

    2) u c ( what is correct)

    to know right from wrong — saber* distinguir entre el bien y el mal

    to be in the right — tener* razón, llevar la razón, estar* en lo cierto

    to put o set something to rights — (esp BrE) arreglar algo

    3)
    a) u ( opposite the left) derecha f

    the one on the right — el/la de la derecha

    to drive on the rightmanejar or (Esp) conducir* por la derecha

    on o to my/your right — a mi/tu derecha

    take the next righttome or (esp Esp) coja la próxima a la derecha

    to make o (BrE) take a right — girar or torcer* or doblar a la derecha

    c) ( Sport) ( hand) derecha f; ( blow) derechazo m
    4) u ( Pol)

    IV
    a) ( set upright) enderezar*
    b) ( redress) \<\<injustice\>\> reparar

    V
    interjection (colloq) bueno!, vale! (Esp fam)
    [raɪt]
    1. ADJ
    1) (=morally good, just) justo

    it is/seems only right that she should get the biggest share — es/me parece justo que ella reciba la mayor parte, está/me parece bien que ella reciba la mayor parte

    it's not right! — ¡no hay derecho!

    I thought it right to ask permission first — me pareció conveniente preguntarle antes, pensé que debía preguntarle antes

    would it be right for me to ask him? — ¿debería preguntárselo?

    to do the right thing, do what is right — hacer lo correcto, actuar correctamente

    doing the right thing by a pregnant girlfriend meant marrying her — hacer lo que Dios manda con una novia embarazada significaba casarse con ella

    2) (=suitable) [tool, clothes] apropiado, adecuado; [time] oportuno

    to choose the right moment for sth/to do sth — elegir el momento oportuno para algo/para hacer algo

    that's the right attitude! — ¡haces bien!

    the balance of humour and tragedy is just right — el equilibrio entre humor y tragedia es perfecto

    "is there too much salt in it?" - "no, it's just right" — -¿tiene demasiada sal? -no, está en su punto justo

    Mr Right — el novio soñado, el marido ideal

    to know the right peopletener enchufes or (LAm) palanca

    he knows all the right peopletiene enchufes or (LAm) palanca en todas partes

    I just happened to be in the right place at the right time — dio la casualidad de que estaba en el sitio adecuado en el momento adecuado

    if the price is right — si el precio es razonable

    he's on the right side of 40 — tiene menos de 40 años

    to say the right thing — decir lo que hay que decir, tener las palabras justas

    we'll do it when the time is right — lo haremos en el momento oportuno or a su debido tiempo

    the right wordla palabra exacta or apropiada

    3) (=correct) correcto, exacto

    right first time! — ¡exactamente!, ¡exacto!

    "she's your sister?" - "that's right!" — -¿es tu hermana? -¡eso es! or ¡así es! or ¡exacto!

    that's right! it has to go through that hole — ¡eso es! tiene que pasar por ese agujero

    she said she'd done it, isn't that right, mother? — dijo que lo había hecho ¿no es así, madre? or ¿a que sí, madre?

    you mean he offered to pay? is that right, Harry? — ¿dices que se ofreció a pagar? ¿es eso cierto, Harry?

    and quite right too! — ¡y con razón!

    am I right for the station? — ¿por aquí se va a la estación?, ¿voy bien (por aquí) para la estación?

    the right answer — la respuesta correcta; (Math) (to problem) la solución correcta

    right you are! * — ¡vale!, ¡muy bien!

    I was beginning to wonder whether I had the right dayempezaba a preguntarme si me habría equivocado de día

    to get sth right — (=guess correctly) acertar en algo; (=do properly) hacer algo bien

    you didn't get it right, so you lose five points — no acertaste or te equivocaste, así que pierdes cinco puntos

    let's get it right this time! — ¡a ver si esta vez nos sale bien!

    is this the right house? — ¿es esta la casa?

    he can't even sing the right notesno sabe ni dar las notas bien

    are you sure you've got the right number? — (Telec) ¿seguro que es ese el número?

    to put sb right — sacar a algn de su error; (unpleasantly) enmendar la plana a algn

    I'm confused, and I wanted you to put me right — tengo dudas y quisiera que tú me las aclararas

    if you tell the story wrong the child will soon put you right — si te equivocas al contar la historia, el niño enseguida te corrige or te saca de tu error

    to put a mistake rightcorregir or rectificar un error

    is this the right road for Segovia? — ¿es este el camino de Segovia?, ¿por aquí se va a Segovia?

    are we on the right road? — ¿vamos por buen camino?, ¿vamos bien por esta carretera?

    it's not the right shade of green — no es el tono de verde que yo busco

    the right side of the fabric — el (lado) derecho de la tela

    is the skirt the right size? — ¿va bien la falda de talla?

    it's not the right size/length — no vale de talla/de largo

    the right timela hora exacta

    is that the right time? — ¿es esa la hora?

    do you have the right time? — ¿tienes hora buena?, ¿sabes qué hora es exactamente?

    - get on the right side of sb
    4) (=in the right)

    to be right — [person] tener razón, estar en lo cierto

    you're quite right, you're dead right *tienes toda la razón

    how right you are! — ¡qué razón tienes!

    to be right about sth/sb, you were right about there being none left — tenías razón cuando decías que no quedaba ninguno

    you were right about Peter, he's totally unreliable — tenías razón en lo de Peter or con respecto a Peter: no hay quien se fíe de él

    am I right in thinking that we've met before? — si no me equivoco ya nos conocemos ¿no?

    you were right in calling the doctor, it was appendicitis — hiciste bien en llamar al médico, era apendicitis

    5) (=in order)

    it will all come right in the end — todo se arreglará al final

    she's not quite right in the headno está en sus cabales

    to be in one's right minden su sano juicio

    to put sth/sb right, I hope the garage can put the car right — espero que me sepan arreglar el coche en el taller

    that's soon put right — eso se arregla fácilmente, eso tiene fácil arreglo

    all's right with the worldtodo va bien

    - be/feel as right as rain
    6) (=not left) derecho

    I'd give my right arm to knowdaría cualquier cosa or todo el oro del mundo por saberlo

    7) (Math) [angle] recto
    8) (Brit)
    * (as intensifier) (=complete)

    she made a right mess of itlo hizo fatal *, le salió un buen churro (Sp) *

    you're a right one to talkiro mira quién habla

    Charlie
    2. ADV
    1) (=directly, exactly)

    right away — en seguida, ahora mismo, ahorita (mismo) (Mex, And)

    it happened right before our eyes — ocurrió delante de nuestros propios ojos

    she was standing right behind/in front of him — estaba justo detrás/delante de él

    right hereaquí mismo or (CAm) mero

    he was standing right in the middle of the road — estaba justo en el centro or (CAm) en el mero centro de la calle

    right now(=immediately) ahora mismo; (=at the moment) (justo) ahora

    she's busy right nowahora mismo or justo ahora está ocupada

    he could tell right off that I was a foreigner — reconoció de inmediato que yo era extranjero

    to go right onseguir todo derecho

    right on! * ¡eso es!, ¡de acuerdo!

    she should come right out and say so — debería ser clara y decirlo

    it fell right on top of me — me cayó justo encima

    2) (=immediately) justo, inmediatamente

    I'll do it right after dinner — lo haré justo or inmediatamente después de cenar

    I'll be right backvuelvo en seguida

    come right in! — ¡ven aquí dentro!

    I'll be right overvoy en seguida

    I had to decide right thentenía que decidirme allí mismo

    3) (=completely)

    we were sat right at the backestábamos sentados atrás del todo

    he put his hand in right to the bottomintrodujo la mano hasta el mismo fondo

    their house is right at the end of the street — su casa está justo al final de la calle

    she was a very active old lady, right to the end — fue una anciana muy activa hasta el final

    to push sth right inmeter algo hasta el fondo

    there is a fence right round the house — hay una valla que rodea la casa por completo

    to read a book right throughleer un libro hasta el final

    he filled it right uplo llenó del todo

    4) (=correctly) bien, correctamente

    you did right to/not to invite them — hiciste bien en invitarlos/en no invitarlos

    if I remember right — si mal no recuerdo, si no me falla la memoria

    it's him, right enough! — ¡seguro que es él!

    5) (=fairly)

    to do right by sb — portarse como es debido con algn

    don't worry about the pay, John will see you right — no te preocupes por el sueldo, John se encargará de que te paguen lo que te corresponde

    to treat sb right — tratar bien a algn

    serve
    6) (=properly, satisfactorily) bien
    7) (=not left) a la derecha

    eyes right! — (Mil) ¡vista a la derecha!

    to turn right — torcer a la derecha

    right (about) turn! — ¡media vuelta a la derecha!

    left II, 1., 1)

    right, who's next? — a ver, ¿quién va ahora?

    right then, let's begin! — ¡empecemos, pues!

    3. N
    1) (=what is morally right, just)

    by rights the house should go to me — lo suyo or lo propio es que la casa me correspondiera a mí

    to be in the right — tener razón, estar en lo cierto

    to put or set sth to rights — arreglar algo

    to set or put the world to rights — arreglar el mundo

    to have right on one's sidetener la razón de su parte

    wrong 3.
    2) (=prerogative) derecho m

    what gives you the right or what right have you got to criticize me? — ¿qué derecho tienes tú a criticarme?

    who gave you the right to come in here? — ¿quién te ha dado permiso para entrar aquí?

    as of right — por derecho propio

    by right of — por or en razón de

    by what right do you make all the decisions? — ¿con qué derecho tomas tú todas las decisiones?

    to own sth in one's own right — poseer algo por derecho propio

    right to replyderecho m de réplica

    right of wayderecho m de paso; (Aut etc) (=precedence) prioridad f

    abode, assembly, exercise, reserve 2., 1)
    3) rights derechos mpl

    civil rights — derechos mpl civiles

    film rights — derechos mpl cinematográficos

    human rights — derechos mpl humanos

    insist on your legal rights — hazte valer tus derechos legales

    they don't have voting rights — no tienen derecho al voto or de voto

    to be (well) within one's rights — estar en su derecho

    women's rights — derechos de la mujer

    all rights reserved — es propiedad, reservados todos los derechos

    4) (=not left) derecha f

    reading from right to left — leyendo de derecha a izquierda

    to keep to the right — (Aut) circular por la derecha

    our house is the second on the right — nuestra casa es la segunda a or de la derecha

    on or to my right — a mi derecha

    5) (Pol)

    to be on or to the right of sth/sb — (Pol) estar a la derecha de algo/algn

    6) (=right turn)

    to take or make a right — girar a la derecha

    7) (Boxing) (=punch) derechazo m; (=right hand) derecha f
    4.
    VT (=put straight) [+ crooked picture] enderezar; (=correct) [+ mistake] corregir; [+ injustice] reparar; (=put right way up) [+ vehicle, person] enderezar

    he tried to right himself but the leg was broken — intentó ponerse de pie pero tenía la pierna rota

    to right itself[vehicle] enderezarse; [situation] rectificarse

    to right a wrong — deshacer un agravio, reparar un daño

    5.
    CPD

    right angle Nángulo m recto

    to be at right angles (to sth)estar en or formar ángulo recto (con algo)

    right back N — (Sport) (=player) lateral mf derecho(-a); (=position) lateral m derecho

    right half N — (Sport) medio m (volante) derecho

    rights issue Nemisión f de acciones

    right to life Nderecho m a la vida

    right-to-life

    right triangle (US) Ntriángulo m rectángulo

    right turn N

    to take or make a right turn — (Aut) girar a la derecha; (Pol) dar un giro a la derecha

    right wing N — (Pol) derecha f; right-wing; (Sport) (=position) ala f derecha

    * * *

    I [raɪt]
    1) ( correct) <answer/interpretation> correcto

    are you sure this is the right house? — ¿estás seguro de que ésta es la casa or de que es aquí?

    did you press the right button? — ¿apretaste el botón que debías?

    do you have the right change? — ¿tienes el cambio justo?

    do you have the right time? — ¿tienes hora (buena)?

    to be right\<\<person\>\> tener* razón, estar* en lo cierto; \<\<clock\>\> estar* bien

    how right she was! — cuánta razón tenía!, si habrá tenido razón!

    to be right ABOUT something/somebody — tener* razón en cuanto a algo/alguien

    to be right IN something: am I right in thinking this has happened before? si no me equivoco esto ya había pasado antes ¿no?; to get something right: you got two answers right acertaste dos respuestas; did I get your name right? ¿entendí bien tu nombre?; I guess you're Bobby - that's right! tú tienes que ser Bobby - el mismo! or así es!; two o'clock tomorrow, right? - right! — a las dos mañana ¿de acuerdo? - de acuerdo! or (esp Esp fam) vale!

    3) (good, suitable) adecuado, apropiado

    were the curtains the right length? — ¿estaban bien de largo las cortinas?

    if the price is right — si el precio es razonable, si está bien de precio

    4) (just, moral) (pred)

    to be right — ser* justo

    to be right to + inf — hacer* bien en + inf

    a) ( in order)

    it's too quiet: something's not right — hay demasiado silencio, algo pasa

    b) (fit, healthy) (colloq) bien
    6) ( complete) (BrE colloq) (before n)
    7) ( Math)

    right angleángulo m recto

    right triangle — (AmE) triángulo m rectángulo

    8) (before n) <side/ear/shoe> derecho

    II
    1) (correctly, well) bien, correctamente

    I had guessed right — había adivinado, no me había equivocado

    nothing goes right for them — todo les sale mal, nada les sale bien

    to do right by somebody — portarse bien con alguien; serve I 2)

    2)
    a) (all the way, completely)
    b) ( directly)

    it's right in front of youlo tienes allí delante or (fam) delante de las narices

    he was right here/there — estaba aquí mismo/allí mismo

    3) <turn/look> a la derecha

    III
    1)
    a) c u ( entitlement) derecho m

    right to something/+ INF — derecho a algo/+ inf

    in her/his/its own right: she is Queen in her own right es Reina a título propio or por derecho propio; she is also a composer in her own right ella también es compositora; the title is his by right el título le corresponde a él; by what right? — ¿con qué derecho?

    b) rights pl derechos mpl

    to be within one's rightsestar* en su (or mi etc) derecho

    2) u c ( what is correct)

    to know right from wrong — saber* distinguir entre el bien y el mal

    to be in the right — tener* razón, llevar la razón, estar* en lo cierto

    to put o set something to rights — (esp BrE) arreglar algo

    3)
    a) u ( opposite the left) derecha f

    the one on the right — el/la de la derecha

    to drive on the rightmanejar or (Esp) conducir* por la derecha

    on o to my/your right — a mi/tu derecha

    take the next righttome or (esp Esp) coja la próxima a la derecha

    to make o (BrE) take a right — girar or torcer* or doblar a la derecha

    c) ( Sport) ( hand) derecha f; ( blow) derechazo m
    4) u ( Pol)

    IV
    a) ( set upright) enderezar*
    b) ( redress) \<\<injustice\>\> reparar

    V
    interjection (colloq) bueno!, vale! (Esp fam)

    English-spanish dictionary > right

  • 19 well

    (to have a good, or bad, opinion of: She thought highly of him and his poetry.) tener en mucho/poco a alguien, tener muy buena/mala opinión de alguien
    well1 adj adv
    1. bien
    2. bueno
    well, what shall we do then? bueno, ¿qué hacemos pues?
    can I go as well? ¿puedo ir yo también?
    as well as y... también
    he has a helicopter as well as a plane tiene un avión, y también un helicóptero
    well2 n pozo
    tr[wel]
    I'm very well, thank you estoy muy bien, gracias
    2 (satisfactory, right) bien
    1 (gen) bien
    well played! ¡bien jugado!
    she couldn't very well refuse ¿cómo iba a decir que no?
    you may as well tell him, he'll find out anyway ¿de qué te sirve no decírselo, se va a enterar de todas maneras
    3 (much, quite) bien
    1 (gen) bueno, bien, pues
    well, I think that... bueno, yo creo que...
    well why didn't you say so? ¿pues, por qué no lo has dicho?
    well, as I said earlier bueno, como he dicho antes
    2 (surprise) ¡vaya!
    well, well, well, look who it is! ¡vaya! ¡mira quién es!
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    all's well that ends well bien está lo que bien acaba
    all well and good muy bien, perfecto
    as well (also, too) también
    as well as además de, aparte de
    she studies German as well as English además de inglés, estudia alemán
    it's all very well to «+ inf» resulta muy fácil + inf
    to be (just) as well to «+ inf» no estar de más + inf, convenir + inf
    to be well in with somebody ser muy amigo,-a de alguien
    to be well off for something tener algo de sobra
    to be well out of something tener la suerte de haberse librado de algo
    to be well up on/in something estar muy bien informado,-a de algo
    to do well (business etc) ir bien, marchar bien, tener éxito 2 (person - success) irle bien las cosas 3 (- health) encontrarse bien, estar bien
    to do well by somebody tratar bien a alguien
    to do well for oneself prosperar, tener éxito
    to do well in something hacer algo bien, irle algo bien a alguien
    to do well out of... sacar provecho de...
    to do well to do something convenir hacer algo
    to speak well of somebody hablar bien de alguien
    to think well of somebody pensar bien de alguien
    very well muy bien, bueno
    well and truly completamente
    well done! ¡muy bien!, ¡así se hace!
    well I never! ¡vaya!, ¡habráse visto!
    well off (comfortable, rich) acomodado,-a, rico,-a, pudiente
    ————————
    tr[wel]
    2 (of staircase) hueco de la escalera; (of lift) hueco del ascensor
    3 SMALLBRITISH ENGLISH/SMALL (in court) área de los abogados
    1 (tears, blood) brotar (up, -), manar (up, -)
    well ['wɛl] vi or to well up : brotar, manar
    well adv, better ['bɛt̬ər] ; best ['bɛst]
    1) rightly: bien, correctamente
    2) satisfactorily: bien
    to turn out well: resultar bien, salir bien
    3) completely: completamente
    well-hidden: completamente escondido
    4) intimately: bien
    I knew him well: lo conocía bien
    5) considerably, far: muy, bastante
    well ahead: muy adelante
    well before the deadline: bastante antes de la fecha
    6)
    as well also: también
    well adj
    1) satisfactory: bien
    all is well: todo está bien
    2) desirable: conveniente
    it would be well if you left: sería conveniente que te fueras
    3) healthy: bien, sano
    well n
    1) : pozo m (de agua, petróleo, gas, etc.), aljibe m (de agua)
    2) source: fuente f
    a well of information: una fuente de información
    3) or stairwell : caja f, hueco m (de la escalera)
    well interj
    v.
    manar v.
    adj.
    bien adj.
    adv.
    bien adv.
    mucho adv.
    muy adv.
    muy bien adv.
    pues adv.
    interj.
    bueno interj.
    n.
    depósito s.m.
    fuente s.f.
    manantial s.m.
    pozo s.m.

    I wel
    adverb (comp better; superl best)
    1) (to high standard, satisfactorily) <sing/write/work> bien

    to do well: you did very well lo hiciste muy bien; he's doing very well le van muy bien las cosas; he's done well for himself ha sabido abrirse camino; mother and baby are doing well madre e hijo se encuentran muy bien; well done! así se hace!, muy bien!; to go well — \<\<performance/operation\>\> salir* bien; worth I b)

    2) ( thoroughly) <wash/dry/know> bien

    he knows only too well that... — bien sabe or sabe de sobra que...

    well and truly — (colloq)

    to be well away — (BrE colloq)

    3)
    a) ( considerably) (no comp) bastante

    she was horrified, as well she might be — se horrorizó, y con razón

    she couldn't very well deny it — ¿cómo iba a negarlo?

    4) ( advantageously) < marry> bien

    to do well to + inf — hacer* bien en + inf, deber + inf

    to come off well o do well out of something — salir* bien parado de algo

    a)

    as well — ( in addition) también

    are they coming as well? — ¿ellos también vienen?

    b)

    as well as — ( in addition to) además de

    c)

    may/might as well: I might as well not bother, for all the notice they take para el caso que me hacen, no sé por qué me molesto or no vale la pena que me moleste; now you've told him, you may as well give it to him! — ahora que se lo has dicho dáselo ¿total?


    II
    adjective (comp better; superl best)
    1) ( healthy) bien

    you look welltienes buena cara or buen aspecto

    how are you? - I'm very well, thank you — ¿cómo estás? - muy bien, gracias

    2) (pleasing, satisfactory) bien

    that's all well and good, but... — todo eso está muy bien, pero...

    it's all very well for him to talk, but... — él podrá decir todo lo que quiera pero..., es muy fácil hablar, pero...

    all's well that ends well — bien está lo que bien acaba; alone I b)

    3)

    as well: it would be as well to keep this quiet mejor no decir nada de esto; it's just as well I've got some money with me — menos mal que llevo dinero encima


    III
    1)
    a) (introducing/continuing topic, sentence) bueno, bien

    well, shall we get started? — bueno or bien ¿empezamos?

    well now o then, what's the problem? — a ver ¿qué es lo que pasa?

    do you like it? - well... — ¿te gusta? - pues or (esp AmL) este...

    2)

    well, well, well! look who's here! — vaya, vaya! or anda! mira quién está aquí!

    well, I never! — qué increíble!

    well, if that's how you feel...! — bueno, si eso es lo que piensas...

    c) ( dismissively) bah!

    (oh) well, that's the way it goes — bueno... qué se le va a hacer!

    3)

    well? I'm listening — bien, tú dirás, ¿sí? te escucho

    well? who won? — bueno ¿y quién ganó?

    (yes,) well, that remains to be seen — (sí,) bueno, eso está por verse


    IV
    1)
    a) ( for water) pozo m, aljibe m
    b) (for oil, gas) pozo m
    2)
    a) ( for stairs) caja f or hueco m de la escalera
    b) ( for ventilation) (BrE) patio m (de luces or de luz), pozo m de aire
    Phrasal Verbs:

    I [wel]
    1. N
    1) (=bore) (for water) pozo m, fuente f ; (for oil) pozo m
    2) [of stairs] hueco m, caja f
    3) (in auditorium) estrado m
    2.
    VI (also: well out, well up) brotar, manar

    II [wel] (compar better) (superl best)
    1. ADV
    1) (=in a good manner) bien

    (and) well I know it! — ¡(y) bien que lo sé!

    to eat/live well — comer/vivir bien

    he sings as well as she does — canta tan bien como ella

    to do well at school — sacar buenas notas en el colegio

    well done! — ¡bien hecho!

    to go well — ir bien

    well and goodmuy bien

    well played! — (Sport) ¡bien hecho!

    to speak well of sb — hablar bien de algn

    to think well of sb — tener una buena opinión de algn

    2) (=thoroughly, considerably)
    a) bien

    he's well away *(=drunk) está borracho perdido

    to be well in with sb — llevarse muy bien con algn

    it continued well into 1996 — siguió hasta bien entrado 1996

    he is well over or past fifty — tiene cincuenta y muchos años

    well over a thousand — muchos más de mil, los mil bien pasados

    she knows you too well to think that — te conoce demasiado bien para pensar eso de ti

    as we know all or only too well — como sabemos perfectamente

    well and truly(esp Brit) de verdad, realmente

    to wish sb well — desear todo lo mejor a algn

    it was well worth the trouble — realmente valió la pena

    b)

    well dodgy/annoyed **bien chungo * /enfadado

    3) (=probably, reasonably)

    you may well be surprised to learn that... — puede que te sorprenda mucho saber que...

    it may well be that... — es muy posible que + subjun

    we may as well begin now — ya podemos empezar, ¿no?

    "shall I go?" - "you may or might as well" — "¿voy?" - "por qué no"

    we might (just) as well have stayed at home — para lo que hemos hecho, nos podíamos haber quedado en casa

    she cried, as well she might — lloró, y con razón

    you may well ask! — ¡buena pregunta!

    I couldn't very well leave — me resultaba imposible marcharme

    a)

    as well — (=in addition) también

    and it rained as well! — ¡y además llovió!

    as well as his dog he has two rabbits — además de un perro tiene dos conejos

    I had Paul with me as well as Lucy — Paul estaba conmigo, así como Lucy or además de Lucy

    could you manage to eat mine as well as yours? — ¿podrías comerte el mío y el tuyo?

    all sorts of people, rich as well as poor — gente de toda clase, tanto rica como pobre

    b)

    to leave well alone, my advice is to leave well alone — te aconsejo que no te metas

    2. ADJ
    1) (=healthy) bien

    I'm very well thank you — estoy muy bien, gracias

    are you well? — ¿qué tal estás?

    to get well — mejorarse

    get well soon! — ¡que te mejores!

    2) (=acceptable, satisfactory) bien

    that's all very well, but... — todo eso está muy bien, pero...

    it or we would be well to start early — mejor si salimos temprano

    it would be as well to ask — más vale or valdría preguntar

    it's as well for you that nobody saw you — menos mal que nadie te vio

    it's just as well we asked — menos mal que preguntamos

    3. EXCL
    1) (introducing topic, resuming) bueno

    well, it was like this — bueno, pues así ocurrió

    well, as I was saying... — bueno, como iba diciendo

    well, that's that! — ¡bueno, asunto concluido!

    well, if we must go, let's get going — bueno, si nos tenemos que ir, vayámonos

    well then? — ¿y qué?

    3) (concessive, dismissive) pues

    well, if you're worried, why don't you call her? — pues si estás tan preocupada ¿por qué no la llamas?

    well, I think she's a fool — pues yo pienso que es tonta

    well, thank goodness for that! — (pues) ¡gracias a Dios!

    well, what do you know! * — ¡anda, quién lo diría!

    well, who would have thought it! — ¡anda, quién lo diría!

    well, well! — ¡vaya, vaya!

    * * *

    I [wel]
    adverb (comp better; superl best)
    1) (to high standard, satisfactorily) <sing/write/work> bien

    to do well: you did very well lo hiciste muy bien; he's doing very well le van muy bien las cosas; he's done well for himself ha sabido abrirse camino; mother and baby are doing well madre e hijo se encuentran muy bien; well done! así se hace!, muy bien!; to go well — \<\<performance/operation\>\> salir* bien; worth I b)

    2) ( thoroughly) <wash/dry/know> bien

    he knows only too well that... — bien sabe or sabe de sobra que...

    well and truly — (colloq)

    to be well away — (BrE colloq)

    3)
    a) ( considerably) (no comp) bastante

    she was horrified, as well she might be — se horrorizó, y con razón

    she couldn't very well deny it — ¿cómo iba a negarlo?

    4) ( advantageously) < marry> bien

    to do well to + inf — hacer* bien en + inf, deber + inf

    to come off well o do well out of something — salir* bien parado de algo

    a)

    as well — ( in addition) también

    are they coming as well? — ¿ellos también vienen?

    b)

    as well as — ( in addition to) además de

    c)

    may/might as well: I might as well not bother, for all the notice they take para el caso que me hacen, no sé por qué me molesto or no vale la pena que me moleste; now you've told him, you may as well give it to him! — ahora que se lo has dicho dáselo ¿total?


    II
    adjective (comp better; superl best)
    1) ( healthy) bien

    you look welltienes buena cara or buen aspecto

    how are you? - I'm very well, thank you — ¿cómo estás? - muy bien, gracias

    2) (pleasing, satisfactory) bien

    that's all well and good, but... — todo eso está muy bien, pero...

    it's all very well for him to talk, but... — él podrá decir todo lo que quiera pero..., es muy fácil hablar, pero...

    all's well that ends well — bien está lo que bien acaba; alone I b)

    3)

    as well: it would be as well to keep this quiet mejor no decir nada de esto; it's just as well I've got some money with me — menos mal que llevo dinero encima


    III
    1)
    a) (introducing/continuing topic, sentence) bueno, bien

    well, shall we get started? — bueno or bien ¿empezamos?

    well now o then, what's the problem? — a ver ¿qué es lo que pasa?

    do you like it? - well... — ¿te gusta? - pues or (esp AmL) este...

    2)

    well, well, well! look who's here! — vaya, vaya! or anda! mira quién está aquí!

    well, I never! — qué increíble!

    well, if that's how you feel...! — bueno, si eso es lo que piensas...

    c) ( dismissively) bah!

    (oh) well, that's the way it goes — bueno... qué se le va a hacer!

    3)

    well? I'm listening — bien, tú dirás, ¿sí? te escucho

    well? who won? — bueno ¿y quién ganó?

    (yes,) well, that remains to be seen — (sí,) bueno, eso está por verse


    IV
    1)
    a) ( for water) pozo m, aljibe m
    b) (for oil, gas) pozo m
    2)
    a) ( for stairs) caja f or hueco m de la escalera
    b) ( for ventilation) (BrE) patio m (de luces or de luz), pozo m de aire
    Phrasal Verbs:

    English-spanish dictionary > well

  • 20 dar

    v.
    1 to give.
    dar algo a alguien to give something to somebody, to give somebody something
    se lo di a mi hermano I gave it to my brother
    Ella me da dinero She gives me money.
    Su elogio da ánimos His praise gives encouragement.
    El negocio da muchas ganancias The business yields much profit.
    2 to give, to produce.
    la salsa le da un sabor muy bueno the sauce gives it a very pleasant taste, the sauce makes it taste very nice
    3 to have, to hold (fiesta, cena).
    dar una cena en honor de alguien to hold o give a dinner in someone's honor
    4 to turn or switch on (luz, agua, gas) (encender).
    5 to show (Cine, Teatro & TV).
    dan una película del oeste they're showing a western, there's a western on
    6 to show.
    dar muestras de sensatez to show good sense
    7 to teach.
    dar inglés/historia to teach English/history
    9 to strike (horas).
    dieron las tres en el reloj three o'clock struck
    10 to get, to catch.
    11 to deliver, to render, to allot, to confer.
    12 to feel.
    Me da alegría I feel joy.
    13 to be given, to be granted, to be offered, to be handed in.
    Se nos dio una buena casa We were given a good house.
    14 to give forth, to burst out.
    Ella dio un grito She gave forth a cry.
    15 to make one feel.
    Eso da asco That makes one feel revolt.
    16 to hit.
    Da duro el sol en este lugar The sun hits hard in this place
    17 to give up.
    * * *
    Present Indicative
    doy, das, da, damos, dais, dan.
    Past Indicative
    Present Subjunctive
    , des, , demos, deis, den.
    Imperfect Subjunctive
    Future Subjunctive
    Imperative
    da (tú), (él/Vd.), demos (nos.), dad (vos.), den (ellos/Vds.).
    * * *
    verb
    2) hit, strike
    3) hand over, deliver
    4) produce, yield
    - dar con
    - dar contra
    - dar por
    - darse a
    - darse de sí
    - dárselas de
    * * *
    Para las expresiones dar importancia, dar ejemplo, dar las gracias, dar clases, dar a conocer, dar a entender, darse prisa, ver la otra entrada.
    1. VERBO TRANSITIVO
    1) (=entregar, conceder) [+ objeto, mensaje, permiso] to give; [+ naipes] to deal (out); [+ noticias] to give, tell

    le dieron el primer premio — he was awarded {o} given first prize

    déme dos kilos — I'll have two kilos, two kilos, please

    ir dando [cuerda] — to pay out rope

    dar los buenos [días] a algn — to say good morning to sb, say hello to sb

    2) (=realizar) [+ paliza] to give; [+ paso] to take

    dar un grito — to let out a cry, give a cry

    dar un paseo — to go for a walk, take a walk

    dar un suspiro — to heave {o} give a sigh, sigh

    3) (=celebrar) [+ fiesta] to have, throw
    4) (=encender) [+ luz] to turn on

    ¿has dado el gas? — have you turned on the gas?

    5) (=presentar) [+ obra de teatro] to perform, put on; [+ película] to show, screen

    dan una película de Almodóvar — there's an Almodóvar film on, they're showing {o} screening an Almodóvar film

    ¿qué dan hoy en la tele? — what's on TV tonight?

    6) (=hacer sonar) [reloj] to strike

    ya han dado las ocho — it's past {o} gone eight o'clock

    7) (=producir) [+ fruto] to bear; [+ ganancias, intereses] to yield

    una inversión que da un 7% de interés — an investment that pays {o} yields 7% interest

    8) (=tener como resultado)
    9) (=hacer sentir) [+ placer] to give

    las babosas me dan asco — I find slugs disgusting {o} revolting

    este jersey me da demasiado calor — this jumper is too hot, I'm too hot in this jumper

    tu padre me da miedo — I'm scared {o} frightened of your father

    10) * (=fastidiar) to ruin

    ¡me estás dando las vacaciones! — you're ruining the holiday for me!

    11) dar por (=considerar) to consider

    doy el asunto por concluido — I consider the matter settled, I regard the matter as settled

    lo daba por seguro — he was sure {o} certain of it

    12)
    - estar/seguir dale que dale o dale que te pego o dale y dale
    - a mí no me la das
    - ¡ahí te las den todas!

    para dar y tomar —

    tenemos botellas para dar y tomar — we've got loads {o} stacks of bottles

    2. VERBO INTRANSITIVO
    1) (=entregar) to give

    dame, yo te lo arreglo — give it here, I'll fix it for you

    2) (=entrar)

    si te da un mareo siéntate — if you feel giddy, sit down

    3) (=importar)

    ¡qué más da!, ¡da igual! — it doesn't matter!, never mind!

    ¿qué más te da? — what does it matter to you?

    ¿qué más da un sitio que otro? — surely one place is as good as another!, it doesn't make any difference which place we choose

    lo mismo da — it makes no difference {o} odds

    me da igual, lo mismo me da, tanto me da — it's all the same to me, I don't mind

    4) [seguido de preposición]
    dar a (=estar orientado) [cuarto, ventana] to look out onto, overlook; [fachada] to face

    mi habitación da al jardín — my room looks out onto {o} overlooks the garden

    darle a (=hacer funcionar) [+ botón] to press; (=golpear) to hit; [+ balón] to kick

    dale a la tecla roja — hit {o} press the red key

    darle a la bomba — to pump, work the pump

    ¡dale! — hit him!

    dar con (=encontrar) [+ persona] to find; [+ idea, solución] to hit on, come up with

    al final di con la solución — I finally hit on the solution, I finally came up with the solution

    dar [consigo] en — to end up in

    dar contra (=golpear) to hit dar de

    dar de [beber] a algn — to give sb something to drink

    dar de [comer] a algn — to feed sb

    dar de [sí] — [comida, bebida] to go a long way

    dar en [+ blanco, suelo] to hit; [+ solución] to hit on, come up with

    dar en [hacer] algo — to take to doing sth

    darle a algn por hacer algo dar para (=ser suficiente) to be enough for

    una película que da en qué pensar — a thought-provoking film, a film which gives you a lot to think about

    3.
    See:
    * * *
    1.
    verbo transitivo
    1) ( entregar) to give

    500 dólares ¿quién da más? — any advance on 500 dollars?; conocer verbo transitivo 3b, entender verbo transitivo 2b

    2) (regalar, donar) to give

    ¿me lo prestas? - te lo doy, no lo necesito — can I borrow it? - you can keep it, I don't need it

    tener para dar y venderto have plenty to spare

    3) <cartas/mano> to deal
    4)
    a) ( proporcionar) <fuerzas/valor/esperanza> to give
    b) (Mús) to give

    ¿me das el la? — can you give me an A?

    5) (conferir, aportar) <sabor/color/forma> to give
    6)
    a) ( aplicar) to give
    b) <sedante/masaje> to give
    7)
    a) ( conceder) <prórroga/permiso> to give

    nos dieron un premiowe won o got a prize

    b) (RPl) ( calcular)

    ¿qué edad le das? — how old do you think he is?

    8)
    a) (expresar, decir)

    ¿le diste las gracias? — did you thank him?, did you say thank you?

    dales saludos — give/send them my regards

    me dio su parecer or opinión — she gave me her opinion

    b) (señalar, indicar)

    me da ocupado or (Esp) comunicando — the line's busy o (BrE) engaged

    9) ( producir) <fruto/flor> to bear

    esos bonos dan un 7% — those bonds yield 7%

    10)
    a) ( rendir)

    ha dado todo lo que esperaba de él — he has lived up to my/his expectations

    b) (AmL) ( alcanzar hasta)

    ¿cuánto da ese coche? — how fast can that car go?

    da 150 kilómetros por horait can do o go 150 kilometers an hour

    11) (causar, provocar)

    estos niños dan tanto trabajo! — these kids are such hard work!; (+ me/te/le etc)

    ¿no te da calor esa camisa? — aren't you too warm in that shirt?

    este coche no me ha dado problemas — this car hasn't given me any trouble; ver tb asco, hambre, miedo, etc

    dar que + inf: el jardín da muchísimo que hacer there's always such a lot to do in the garden; lo que dijo me dio que pensar — what he said gave me plenty to think about; ver tb dar III 1)

    12) ( presentar) < concierto> to give

    ¿qué dan esta noche en la tele? — what's on TV tonight? (colloq)

    ¿dónde están dando esa película? — where's that film showing?

    13)
    a) < fiesta> to give; <baile/banquete> to hold
    b) < conferencia> to give; < discurso> (AmL) to make
    c) (CS) < examen> to take o (BrE) sit; ver tb clase 5)

    dar un grito/un suspiro — to give a shout/heave a sigh

    dar un paso atrás/adelante — to take a step back/forward

    dame un beso/abrazo — give me a kiss/hug; ver tb golpe, paseo, vuelta, etc

    15) ( considerar)

    dar algo/a alguien por algo: lo dieron por muerto they gave him up for dead; doy por terminada la sesión I declare the session closed; ese tema lo doy por sabido I'm assuming you've already covered that topic; puedes dar por perdido el dinero you can say goodbye to that money; dalo por hecho! consider it done!; si apruebo daré el tiempo por bien empleado — if I pass it will have been time well spent

    2.
    dar vi
    1)
    a) ( entregar)

    no puedes con todo, dame que te ayudo — you'll never manage all that on your own, here, let me help you

    ¿me das para un helado? — can I have some money for an ice cream?

    b) ( en naipes) to deal
    2) (ser suficiente, alcanzar)

    dar para algo/alguien: este pollo da para dos comidas this chicken will do for two meals; con una botella no da para todos one bottle's not enough to go round; (+ me/te/le etc) eso no te da ni para un chicle you can't even buy a piece of chewing gum with that; no me dio (el) tiempo I didn't have time; dar de sí to stretch; qué poco dan de sí mil pesetas! a thousand pesetas doesn't go very far!; no dar para más: su inteligencia no da para más that's as much as his brain can cope with; lo que gano no da para más what I earn doesn't go any further; la fiesta no daba para más — the party was beginning to wind down

    a) puerta to give onto, open onto; ventana to look onto, give onto
    b) fachada/frente ( estar orientado hacia) to face
    c) ( llegar hasta) río to flow into, go into; calle to lead to

    el análisis le dio positivo/negativo — her test was positive/negative

    ¿cuánto da la cuenta? — what does it come to?

    5) ( importar)

    da lo mismo, ya iremos otro día — it doesn't matter, we'll go another day

    ¿qué más da un color que otro? — what difference does it make what color it is?; (+ me/te/le etc)

    ¿el jueves o el viernes? - me da igual — Thursday or Friday? - I don't mind o it doesn't make any difference to me

    ¿y a ti qué más te da si él viene? — what's it to you if he comes? (colloq)

    6)
    a) (pegar, golpear)

    darle a alguien — to hit somebody; ( como castigo) to smack somebody

    le dio en la cabeza/con un palo — he hit him on the head/with a stick

    b) (fam) (a tarea, asignatura)

    darle a algo: me pasé todo el verano dándole al inglés I spent the whole summer working on my English; cómo le da al vino! he really knocks back o (AmE) down the wine (colloq); cómo le han dado al queso! ya casi no queda! — they've certainly been at the cheese, there's hardly any left! (colloq)

    c) ( acertar) to hit

    dar en el blanco/el centro — to hit the target/the bull's-eye

    7) (accionar, mover)

    darle a algoa botón/tecla to press something; a interruptor to flick something; a manivela to turn something; (+ compl)

    8)

    dale que dale or (Esp) dale que te pego! — (fam)

    dale que dale con lo mismo!stop going on about it!

    b) (RPl fam) ( instando a hacer algo) come on

    dale, prestámelo — come on o go on, lend it to me

    9) dar con ( encontrar) < persona> to find; < solución> to hit upon, find; < palabra> to come up with
    10) (acometer, sobrevenir) (+ me/te/le etc)

    me va a dar algo — (fam) I'm going to have a fit (colloq); ver tb dar verbo transitivo II 3, escalofrío, frío, gana, etc

    11) (hablando de manías, ocurrencias)

    darle a alguien por + inf — to take to -ing

    le ha dado por decir que... — he's started saying that...

    12) sol/viento/luz
    3.
    1) darse v pron
    2) ( producirse) to grow
    3) ( presentarse) oportunidad/ocasión to arise
    4) ( resultar) (+ me/te/le etc)

    ¿cómo se te da a ti la costura? — are you any good at sewing?

    5)
    a) (dedicarse, entregarse)

    darse a algo: se dio a la bebida she took to drink; se ha dado por entero a su familia/a la causa — she has devoted herself entirely to her family/to the cause

    b) (CS, Ven) ( ser sociable)
    6)

    me di una duchaI took o had a shower

    dárselas de algo: se las da de que sabe mucho he likes to make out he knows a lot; dárselas de listo to act smart; ¿y de qué se las da ése? — who does he think he is?

    b) (golpearse, pegarse)

    no te vayas a dar con la cabeza contra el techodon't hit o bang your head on the ceiling

    c) (recípr)

    se estaban dando (de) patadas/puñetazos — they were kicking/punching each other

    darse por algo: con eso me daría por satisfecha I'd be quite happy with that; darse por vencido — to give up; ver tb aludir a, enterado 1

    * * *
    = allow, give, issue, pitch, hand over, pass over, give away, give out, get + free.
    Ex. Folders allow a set of papers to be kept together when a set on a given topic is removed from the file.
    Ex. An abstract of a bibliography can be expected to note whether author affiliations are given = Es de esperar que el resumen de una bibliografía indique si se incluyen los lugares de trabajo de los autores.
    Ex. Once a user is registered, a password will be issued which provides access to all or most of the data bases offered by the host as and when the user wishes.
    Ex. Thus pitching instructions at the right level can be difficult.
    Ex. Eventually, teachers should be able to ' hand the chalk over to the students' and take a back seat.
    Ex. She also indicated in passing that in future authors would not automatically pass over the copyright of research results in papers to publishers.
    Ex. This must be done in a fully commercial way, not by giving away machines or paper, nor by giving away imported books.
    Ex. Similarly, equipment such as this can often give out quite a lot of heat which has to be adequately dissipated.
    Ex. Most people know 'earbuds' as the cheap-o earphones you get free with a cell phone.
    ----
    * acción de dar un nombre a Algo = naming.
    * antes de darse cuenta = before + Pronombre + know what + happen, before + Pronombre + know it.
    * con la sabiduría que da la experiencia = with the benefit of hindsight.
    * cosas que dan miedo = things that go bump in the night.
    * da la casualidad = as it happens.
    * dale alas a tu imaginación = let + your imagination fly!.
    * dando sacudidas = jerkily.
    * dar el esquinazo a = give + Nombre + a wide berth.
    * dar a = look onto, give onto, overlook.
    * dar a Algo el nombre de = earn + Nombre + the name of.
    * dar a Algo más importancia de la que tiene = oversell.
    * dar a Algo una nueva dimensión = take + Nombre + into a new dimension.
    * dar a Algo una nueva perspectiva = give + Nombre + a new twist.
    * dar a Alguien el beneficio de la duda = give + Nombre + the benefit of the doubt.
    * dar a Alguien una mano y te cogen el brazo = give + Pronombre + an inch and + Pronombre + take a mile, give + Pronombre + an inch and + Pronombre + take a mile.
    * dar a Alguien una oportunidad de triunfar = give + Nombre + a fighting chance.
    * dar a Alguien una palmada en la espalda = pat + Alguien + on the back for + Algo.
    * dar a Alguien una palmadita en la espalda = pat + Alguien + on the back for + Algo.
    * dar a Alguien una puñalada por la espalda = stab + Alguien + in the back.
    * dar a Alguien una puñalada trapera = stab + Alguien + in the back.
    * dar a Alguien un margen de confianza = give + Nombre + the benefit of the doubt.
    * dar abasto = cope.
    * dar abasto con = cope with.
    * dar acceso = provide + access.
    * dar acceso a = give + access to.
    * dar a conocer = bring to + the attention, communicate, publicise [publicize, -USA], report, articulate, make + known.
    * dar a conocer la presencia de = make + Posesivo + presence known.
    * dar a entender = give to + understand, hint, send + a clear signal that, lull + Nombre + into thinking, insinuate, intimate.
    * dar agua = lose + water, leak.
    * dar a la calle = give onto + the street.
    * dar a la caza de = chase down.
    * dar Algo a conocer = get + the word out.
    * dar alguna esperanza = give + some cause for hope.
    * dar al traste con los planes = upset + the applecart.
    * dar al traste con + Posesivo + planes = upset + Posesivo + plans, ruin + Posesivo + plans.
    * dar al traste con todo = upset + the applecart.
    * dar a luz = birth, deliver.
    * dar a luz a = give + birth to.
    * dar ánimos = give + a word of encouragement, hearten.
    * dar apoyo = give + support, support, provide + support.
    * dar asco = stink, disgust.
    * dar aullidos = caterwaul.
    * dar autoría = lend + authoritativeness.
    * dar autoridad a Algo = lend + authority to.
    * dar bandazos = lurch.
    * dar bastante importancia a = place + great store on.
    * dar brillo a = buff, buff up.
    * dar buen uso a Algo = put to + good use.
    * dar cabida a = accommodate, include, hold, take, make + room (for), leave + room for, leave + room for.
    * dar cabida al crecimiento = accommodate + growth.
    * dar caladas = puff.
    * dar calidad = deliver + value.
    * dar caprichos = pamper.
    * dar cera = wax.
    * dar chillidos = shriek.
    * dar cien mil vueltas = beat + Nombre + hands down, win + hands down.
    * dar clase = give + a lesson, teach + class, teach + lesson, hold + class.
    * dar coba = toady, fawn (on/upon/over).
    * dar comienzo a = give + a start to.
    * dar como ejemplo = cite + as an example.
    * dar como norma = rule.
    * dar como resultado = add up to, result (in), lead to.
    * dar con = hit on/upon, put + Posesivo + finger on, stumble on.
    * dar conferencia = lecture.
    * dar consejo sobre = give + advice on.
    * dar consentimiento = give + licence.
    * dar con una esponja húmeda = sponging.
    * dar con una idea = hit on/upon + idea.
    * dar con una solución = come up with + solution.
    * dar coraje = peeve.
    * dar corte = self-conscious, feel + shy.
    * dar credibilidad = give + credence, lend + credence, bestow + credibility, provide + credibility.
    * dar crédito = give + credence.
    * dar cualquier cosa por Algo = give + an eye-tooth for/to.
    * dar cuenta = render + an account of.
    * dar cuenta de = account for.
    * dar cuenta de Algo = be held to account.
    * dar cuerda a un reloj = wind + clock.
    * dar cuerpo = give + substance.
    * dar cuerpo a = flesh out.
    * dar cuerpo y forma a = lend + substance and form to.
    * dar datos de = give + details of.
    * dar de alta = discharge from + hospital.
    * dar de baja = take out of + circulation.
    * dar de cara a = front.
    * dar de comer = feed.
    * dar de lado = short-circuit [shortcircuit], give + Nombre + the cold shoulder.
    * dar de lleno = hit + home.
    * dar de mala gana = begrudge, grudge.
    * dar de mamar = breast-feeding [breastfeeding].
    * dar de mamar a = breast-feed [breastfeed].
    * dar demasiada información y muy rápidamente = trot out.
    * dar de qué hablar = raise + eyebrows, fuel + rumours, give + rise to rumours.
    * dar de quilla = keel over.
    * dar derecho a = entitle to.
    * dar descanso de = give + relief from.
    * dar de sí = stretch out.
    * dar detalles de = give + details of.
    * dar de Uno mismo = give of + Reflexivo.
    * dar dinero = pay + money, donate + Posesivo + money.
    * dar dirección = lend + direction.
    * dar directrices = give + guidance, provide + guidance.
    * dar duro = pack + a wallop.
    * dar ejemplo = set + an example, lead by + example.
    * dar ejemplo de = illustrate.
    * dar el brazo a torcer = give in to.
    * dar el brazo derecho = give + Posesivo + right arm.
    * dar el do de pecho = do + Posesivo + best, pull out + all the stops, do + Posesivo + utmost.
    * dar el efecto de = give + the effect of.
    * dar el esquinazo = dodge.
    * dar el esquinazo a = steer + clear of, steer away from.
    * dar el golpe de gracia = administer + the coup de grace, deliver + the coup de grace.
    * dar el nombre = label.
    * dar el oro y el moro = give + Posesivo + right arm.
    * dar el pecho = breast-feed [breastfeed].
    * dar el pésame = pass + Posesivo + condolences.
    * dar el pistoletazo de salida = fire + the starting gun.
    * dar el primer paso = make + a start, take + the first step.
    * dar el puntillazo a = put + an end to, bring + an end to, bring to + an end.
    * dar el salto = make + the leap.
    * dar el todo por el todo = give + Posesivo + all.
    * dar el último empujón = go + the last mile, go + the extra mile.
    * dar el último repaso = tie + the pieces together.
    * dar el visto bueno = approve, clear, give + green light, give + the go-ahead.
    * dar el visto bueno a una factura = clear + invoice.
    * dar el/un espectáculo = make + a spectacle of + Reflexivo.
    * dar empujones = shove.
    * dar en el blanco = hit + the bull's eye, strike + home, put + Posesivo + finger on, hit + the truth, hit + home.
    * dar en el clavo = hit + the nail on the head, be spot on, strike + home, put + Posesivo + finger on, hit + the truth.
    * dar en el larguero = hit + the crossbar, hit + the crossbar.
    * dar en el travesaño = hit + the crossbar.
    * dar energía = energise [energize, -USA].
    * dar énfasis = give + emphasis, place + stress, give + stress.
    * dar énfasis a = place + emphasis on.
    * dar en garantía = pawn.
    * dar en la diana = hit + home.
    * dar en mano = hand (over).
    * dar entrada = enter.
    * dar esperanza = nurture + hope, give + hope, bring + visions of.
    * dar esperanzas = raise + expectations, raise + hopes.
    * dar estímulo = provide + boost.
    * dar evasivas = stonewall, play for + time.
    * dar evidencia = furnish with + evidence.
    * dar fe = attest, certify.
    * dar fe de = testify (to/of), vouch (for), be testimony to.
    * dar fe de que = attest to + the fact that.
    * dar fin = bring to + a close, draw to + a close, wind down.
    * dar forma = become + cast, give + shape, shape, mould [mold, -USA], inform.
    * dar forma cuadrada = square.
    * dar fruto = bear + fruit, come to + fruition.
    * dar fuerte = pack + a wallop.
    * dar fuerza = empower, bring + strength.
    * dar gato por liebre = buy + a pig in a poke, pass off + a lemon.
    * dar golpes = pound.
    * dar gracias por lo que Uno tiene = count + Posesivo + blessings.
    * dar gritos = shriek, shout.
    * dar guerra = act up, play up.
    * dar gustirrinín = tickle + Posesivo + fancy.
    * dar gusto = oblige, bring + pleasure, flavour [flavor, -USA].
    * dar hipo = hiccup.
    * dar ideas = offer + clues.
    * da rienda suelta a tu imaginación = let + your imagination fly!.
    * dar ímpetu = lend + force, give + impetus.
    * dar importancia = attach + importance, give + prominence, stress, give + pre-eminence, give + relevance, place + importance, give + importance.
    * dar importancia a = give + weight to, place + emphasis on, attach + weight to, create + a high profile for, give + a high profile, place + weight on.
    * dar importancia a Algo = put + Algo + on the agenda, be on the agenda.
    * dar indicios de = show + signs of.
    * dar indicios y pistas = drop + hints and clues.
    * dar información = provide + information, give + information, release + information.
    * dar información adicional = give + further details.
    * dar información de = give + details of.
    * dar interés = spice up, add + spice.
    * dar la alarma = sound + alarm.
    * dar la apariencia de = place + a veneer of.
    * dar la bienvenida = welcome.
    * dar la casualidad que + Indicativo = happen to + Infinitivo, chance to + Infinitivo.
    * dar la cuenta atrás = count + Nombre + out.
    * dar la enhorabuena = give + congratulations.
    * dar la entrada para = make + a deposit on.
    * dar la espalda = turn + aside.
    * dar la idea = give + the impression that.
    * dar la imagen = give + the impression that.
    * dar la impresión = convey + impression, strike + Pronombre Personal, give + the impression that, confer + impression, come off as.
    * dar la impresión de = contrive, conjure up + a picture of, come across as.
    * dar la impresión de seriedad en el trabajo = appear + businesslike.
    * dar la la lata = nag (at).
    * dar la lata = play up.
    * dar la mano = extend + Posesivo + hand.
    * dar la mano derecha = give + Posesivo + right arm.
    * dar la murga = be a pest.
    * dar la noticia = give + the news.
    * dar la opinión sobre = give + opinion on.
    * dar la oportunidad = give + chance.
    * dar la oportunidad de = present with + opportunities for, allow + the opportunity to.
    * dar la oportunidad de expresarse libremente = give + voice to.
    * dar la oportunidad de opinar = give + voice to.
    * dar la puntilla a = put + an end to, bring + an end to, bring to + an end.
    * dar largas = stonewall, play for + time, fob + Alguien + off with + Algo.
    * dar las cosas masticadas = spoon-feeding [spoonfeeding], spoon-feed [spoon feed/spoonfeed].
    * dar la sensación = give + a sense.
    * dar la sensación de = give + the effect of.
    * dar la señal = give + the word, give + the signal.
    * dar la señal de alarma = sound + the clarion.
    * dar la señal de alerta = sound + the clarion.
    * dar la señal de estar listo = prompt.
    * dar lástima = feel + sorry for, pity.
    * dar la talla = be up to the mark, be up to scratch, measure up (to), be up to snuff, make + the cut.
    * dar latigazos = lash.
    * dar la vida = lay down + Posesivo + life, give + Posesivo + life.
    * dar la vuelta = turn + Nombre + (a)round, flip, swing around, swing back, turn (a)round.
    * dar la vuelta a = round, turn on + its head.
    * dar la vuelta en el aire = give + a toss.
    * darle a Alguien carta blanca = give + Nombre + a blank cheque.
    * darle a Alguien un cheque en blanco = give + Nombre + a blank cheque.
    * darle a la botella = booze.
    * darle a la lengua = shoot + the breeze, shoot + the bull.
    * darle a la manivela de arranque = turn + the crank.
    * darle alas a Alguien = let + Nombre + do things + Posesivo + (own) way.
    * darle al palique = gas.
    * darle a Uno escalofríos por Algo desagradable = make + Nombre + flinch.
    * darle caña = hurry up, get + a move on, put + pressure on.
    * darle caña a = have + a go at, get + stuck into.
    * dar lecciones = give + lessons.
    * darle cien mil vueltas a Alguien = knock + spots off + Nombre.
    * darle el puntillazo = nail it.
    * darle la razón a Alguien = side in + Posesivo + favour.
    * darle largas = play + Nombre + along.
    * darle largas a Algo = drag + Posesivo + feet, drag + Posesivo + heels.
    * darle la vuelta a la tortilla = turn + the tables (on).
    * darle sopas con hondas a Alguien = knock + spots off + Nombre.
    * darle una interpretación = give + interpretation.
    * darle una lección a Alguien = school.
    * darle una paliza a Alguien = take + Nombre + to the cleaners, give + Nombre + a beating, school.
    * darle un buen repaso a Alguien = take + Nombre + to the cleaners.
    * darle un repaso a = buff up on, brush up on.
    * darle un repaso a Alguien = school.
    * darle vueltas a = dwell on/upon.
    * darle vueltas a Algo = mull over, agonise over [agonize, -USA].
    * darle vueltas a la idea = toy with, toy with + idea of.
    * darle vueltas a la idea de = flirt with + the idea of.
    * darle vueltas a un asunto = chew + the cud.
    * darle vueltas a un problema = puzzle over + problem.
    * dar libertad = give + licence.
    * dar libertad a un esclavo = manumit.
    * dar libertad para + Infinitivo = afford + the freedom to + Infinitivo.
    * dar lo mejor de Uno mismo = give of + Posesivo + best.
    * dar los pasos necesarios = take + steps.
    * dar los primeros pasos en = venture into.
    * dar los últimos retoques a = put + the finishing touches on.
    * dar lugar = produce.
    * dar lugar a = cause, generate, give + rise to, mean, result (in), leave + room for, bring about, lead to, cause, open + the door to, give + cause to, give + occasion to.
    * dar lugar a la reflexión = provide + food for thought.
    * dar lugar a problemas = give + rise to problems.
    * dar lugar a queja = evoke + complaint.
    * dar lugar a rumores = fuel + rumours, give + rise to rumours.
    * dar luz verde = give + green light, give + the go-ahead.
    * dar mala impresión = look + bad.
    * dar marcha atrás = do + an about-face, back up, backpedal [back-pedal].
    * dar masaje = massage.
    * dar más de sí = go further.
    * dar más explicaciones = elaborate on.
    * dar materia para la reflexión = provide + food for thought.
    * dar mayor importancia a = give + pride of place to.
    * dar media vuelta = do + an about-face.
    * dar mejora (en) = give + improvement (in).
    * dar menos de lo debido = shortchange.
    * dar mucha importancia = put + a premium on.
    * dar mucho en qué pensar = give + Nombre + much to think about, give + Nombre + a lot to think about.
    * dar mucho valor a Algo = value + Nombre + highly.
    * dar muestras de = show + signs of.
    * dar + Nombre + una oportunidad = give + Nombre + a fair chance.
    * dar notoriedad a = create + a high profile for, give + a high profile.
    * dar nueva forma = reformat [re-format].
    * dar nueva vida = give + Nombre + new life, give + a second life.
    * dar opción = give + option.
    * dar origen = mother.
    * dar origen a = give + rise to, bring about, lead to, give + cause to, give + occasion to.
    * dar otro paso muy importante = reach + another milestone.
    * dar pábulo a = fuel, spark off.
    * dar pábulo a rumores = fuel + rumours, give + rise to rumours.
    * dar palos de ciego = grope (for/toward).
    * dar pánico = scare + the living daylights out of, frighten + the living daylights out of, dread, scare + the hell out of.
    * dar parte de = report.
    * dar paso (a) = give + way (to), yield to, make + way (for).
    * dar patadas en el estómago = stick in + Posesivo + craw.
    * dar pavor = be scared stiff, be frightened to death, be petrified of, be terrified, scare + the living daylights out of, frighten + the living daylights out of, scare + the hell out of.
    * dar pecho = breast-feeding [breastfeeding].
    * dar pereza = can't/couldn't be bothered.
    * dar permiso = give + permission, give + time off, grant + Alguien + leave.
    * dar permiso en el trabajo = give + time off work.
    * dar pie a = spark off, give + rise to, bring about, lead to, cause, open + the door to, give + cause to, give + occasion to.
    * dar pisotones = stomp.
    * dar pistas = throw + hints.
    * dar pistas falsas = throw out + false leads.
    * dar placer = give + pleasure, give + enjoyment.
    * dar poderes = give + powers.
    * dar por = tickle + Posesivo + fancy.
    * dar por concluido = put to + bed, close + the book on.
    * dar por culo = piss + Nombre + off.
    * dar por descontado = take for + granted, discount.
    * dar por hecho = take for + granted.
    * dar por perdido = be past praying for, write off.
    * dar por saldado = close + the book on.
    * dar por seguro que = rest + assured that.
    * dar por sentado = take for + granted.
    * dar por sentado Algo que realmente no lo está = beg + the question.
    * dar + Posesivo + vida = give + Posesivo + all.
    * dar preferencia = give + preference.
    * dar prestigio = lend + authoritativeness.
    * dar prioridad = award + priority, emphasise [emphasize, -USA], give + priority, give + precedence, assign + priority, give + preference.
    * dar prioridad a = give + pride of place to, place + emphasis on, prioritise [prioritize, -USA].
    * dar prioridad a algo = make + a priority.
    * dar problemas = play up.
    * dar propina = tipping.
    * dar pruebas = provide + evidence.
    * dar publicidad = publicise [publicize, -USA], give + publicity.
    * dar puntapiés = kick + Posesivo + feet.
    * dar punzadas = throb, twinge.
    * dar quebraderos de cabeza = give + headaches.
    * dar que hablar = fuel + rumours, give + rise to rumours, raise + eyebrows.
    * dar quehacer = make + trouble.
    * dar rabia = incense, gall, peeve.
    * dar razón de ser = bring + purpose.
    * dar recompensa = mete out + reward.
    * dar registro = accession.
    * dar relevancia = give + relevance.
    * dar relevancia a = create + a high profile for, give + a high profile.
    * dar relevancia a Algo = put + Algo + on the agenda.
    * dar resoplidos = chug.
    * dar respuesta = provide + answer, elicit + answer, develop + answer.
    * dar resultado = be successful, give + result, work, pay off, be a success, pay.
    * dar resultados = produce + results.
    * dar rienda suelta = unleash.
    * dar rienda suelta a = give + free rein to, allow + vent for, give + vent to, vent.
    * dar rienda suelta a + Nombre = let + Nombre + run riot.
    * dar riqueza a = add + richness to.
    * dar risitas = giggle.
    * dar sabor = spice up, add + spice.
    * dar salida a = vent.
    * dar saltitos = hop, skip.
    * dar sangre = donate + Posesivo + blood.
    * darse = appear, occur.
    * darse a = lend + Reflexivo + to.
    * darse aires = strut.
    * darse aires de grandeza = give + Reflexivo + such airs, aggrandise + Reflexivo.
    * darse a la fuga = flee, lam (it), go into + hiding, make + a quick getaway, take to + Posesivo + heels, run off.
    * darse a los demás = give of + Reflexivo.
    * darse con un canto en los dientes = count + Reflexivo + lucky, think + Reflexivo + lucky, consider + Reflexivo + lucky.
    * darse cuenta = become + aware, dawn on, detect, perceive, find, note, make + aware, come to + realise, wise up, reach + understanding, eye + catch, strike + home, suss (out), hit + home.
    * darse cuenta de = be aware of, be cognisant of, realise [realize, -USA], sense, wake up to, sink in, become + cognisant of, see through.
    * darse cuenta del peligro que = see + the danger that.
    * darse cuenta de un problema = alight on + problem.
    * darse de baja de una suscripción = unsubscribe.
    * darse el caso que + Indicativo = happen to + Infinitivo, chance to + Infinitivo.
    * darse el gusto de = indulge in.
    * darse el gusto de comprar = splurge on.
    * darse el lote = snog, neck.
    * darse el lujo de = splurge on.
    * darse golpes de pecho = beat + Posesivo + breast.
    * darse golpes en el pecho = beat + Posesivo + breast.
    * darse la mano = join + hands, shake + hand.
    * dárselas de = fancy + Reflexivo.
    * dársele Algo bien a Uno = be good at.
    * dársele a Uno bien las plantas = have + a green thumb, have + green fingers.
    * dársele a Uno mejor Algo = be better at.
    * dársele mejor a Uno = do + best.
    * darse media vuelta = turn on + Posesivo + heel.
    * darse (muchos) aires = give + Reflexivo + such airs, aggrandise + Reflexivo.
    * dar sentido = make + sense (out) of, make + sense of life.
    * dar sentido a = make + meaningful, give + meaning to.
    * dar sentido a las cosas = sense-making, meaning making.
    * dar sentido a la vida = give + meaning to life.
    * dar sentido a + Posesivo + vida = make + sense of + Posesivo + life.
    * dar señales de = show + signs of.
    * dar señales de vida = show + signs of life.
    * darse por afortunado = count + Reflexivo + lucky, think + Reflexivo + lucky, consider + Reflexivo + lucky.
    * darse por aludido = take + things personally, take + a hint, take + things personally, get + a hint.
    * darse por derrotado = sound + note of defeat.
    * darse por vencido = throw in + the towel, throw in/up + the sponge.
    * darse prisa = hurry, hurry up, get on + Posesivo + running shoes, shake + a leg, hot-foot it to, make + haste, rattle + Posesivo + dags, get + a wiggle on, put + Posesivo + skates on, get + Posesivo + skates on, get + a move on.
    * darse prisa con calma = make + haste slowly.
    * dar servicio = service.
    * darse una comilona = make + a pig of + Reflexivo, pig out (on).
    * darse una leche = come + a cropper.
    * darse un apretón de manos = clasp + hands.
    * darse una situación más esperanzadora = sound + a note of hope.
    * darse un atracón = make + a pig of + Reflexivo, pig out (on), stuff + Posesivo + face.
    * darse una transacción económica = cash + change hands.
    * darse una tripotada = make + a pig of + Reflexivo, pig out (on).
    * darse una vacante = occur + vacancy.
    * darse un baño de sol = sunbathe.
    * darse un chapuzón = take + a dip.
    * darse un descanso = give + Reflexivo + a break, rest on + Posesivo + oars.
    * darse un festín de = feast on.
    * darse un garbeo = mosey.
    * darse un porrazo = come + a cropper.
    * darse un respiro = lie on + Posesivo + oars, rest on + Posesivo + oars.
    * darse un tortazo = come + a cropper.
    * dar significado = imbue with + meaning.
    * dar sombra = shade.
    * dar su conformidad a = assent to.
    * dar sugerencias = give + suggestions.
    * dar terror = scare + the living daylights out of.
    * dar testimonio = bear + witness, give + testimony.
    * dar tiempo = give + time, donate + Posesivo + time.
    * dar tiempo a Alguien = give + Nombre + some time.
    * dar título = title.
    * dar todo de Uno mismo = give of + Posesivo + best.
    * dar todo el oro del mundo = give + Posesivo + right arm.
    * dar tono = tone.
    * dar trabajo = present + burden.
    * dar una advertencia = raise + caveat, issue + warning.
    * dar una apariencia de = provide + a semblance of, give + a semblance of.
    * dar una azotaina = spank.
    * dar una bofetada = cuff, slap.
    * dar una bofetada a Alguien = give + Nombre + a slap in the face.
    * dar una buena paliza = whitewash, thrash.
    * dar una cabezadita = nap, catching 10, napping.
    * dar una carcajada = give + a laugh, let out + a laugh.
    * dar una charla = give + address, give + a talk, give + a presentation, give + speech.
    * dar una conferencia = deliver + talk, make + a speech, give + speech, deliver + lecture, give + a lecture.
    * dar una contractura muscular = pull + a muscle.
    * dar una cornada = gore.
    * dar una excusa = give + excuse.
    * dar una explicación = present + explanation.
    * dar una falsa impresión = keep up + facade, put on + an act.
    * dar una fiesta = give + a party.
    * dar una galleta = slap.
    * dar una guantada = slap.
    * dar una idea = give + idea, give + glimpse, provide + an understanding.
    * dar una idea de = give + a feel for, give + indication, provide + a glimpse of, give + a flavour of, be indicative of, provide + insight into, give + a picture, give + an insight into, give + an inkling of.
    * dar una idea general = put in + the picture, give + a general picture, paint + a broad picture.
    * dar una imagen = convey + image, present + picture, paint + a picture, present + an image, present + a picture.
    * dar una imagen de = give + an impression of.
    * dar una impresión = make + an impression, leave + an impression, present + an image.
    * dar una impresión de = give + an impression of.
    * dar una impresión equivocada = send + the wrong signals.
    * dar una lección de humildad = humble.
    * dar una llamada de atención = sound + a wake-up call.
    * dar una norma = give + prescription.
    * dar una opinión = offer + opinion.
    * dar una oportunidad = give + opportunity, provide + opportunity, grant + opportunity, present + an opportunity, create + opportunity.
    * dar una oportunidad a Alguien = give + Nombre + a head start.
    * dar una orden = issue + command, issue + instruction.
    * dar una paliza = clobber, pummel, slaughter, knock + the living daylights out of, knock + the hell out out of, whip, whitewash, thrash, wallop, lick, baste, take + a pounding, take + a beating, belt, trounce, beat + Nombre + (all) hollow.
    * dar una paliza a Alguien = beat + Nombre + up, beat + Nombre + black and blue.
    * dar una patada = kick, boot.
    * dar una pista = give + a hint.
    * dar una posibilidad = afford + opportunity.
    * dar un apretón de manos = shake + hand.
    * dar una rabieta = throw + a tantrum.
    * dar una razón = give + reason.
    * dar una respuesta = furnish + answer, frame + response.
    * dar una sacudida = give + a shake, give + a jerk.
    * dar una segunda oportunidad = give + a second chance.
    * dar una segunda vida = give + a second life.
    * dar una solución = provide + solution, develop + solution.
    * dar una solución por buena que realmente no lo es = beg + the solution.
    * dar un aspecto + Adjetivo = give + a + Adjetivo + look.
    * dar un ataque de nervios = have + an attack of hysterics.
    * dar una torta = slap.
    * dar una torta a Alguien = give + Nombre + a slap in the face.
    * dar una tunda = trounce.
    * dar una ventaja = give + Nombre + an edge.
    * dar una ventaja a Alguien = give + Nombre + a head start.
    * dar una visión = present + view, provide + an understanding.
    * dar una visión general = give + a general picture.
    * dar una visión global = give + overview, present + an overview, present + an overall picture, give + an overall picture, overview.
    * dar una visión total = give + a complete picture.
    * dar un aviso = make + warning.
    * dar una voltereta = somersault, do + a somersault, summersault.
    * dar una voz = holler.
    * dar una vuelta de campana = capsize, somersault, do + a somersault, summersault.
    * dar una vuelta en coche = go out for + a drive.
    * dar un berrinche = throw + a tantrum.
    * dar un beso de despedida = kiss + Nombre + goodbye.
    * dar un bocado a = take + a bite out of.
    * dar un bofetón = cuff, slap.
    * dar un bofetón a Alguien = give + Nombre + a slap in the face.
    * dar un cachete = spank, cuff, slap.
    * dar un cachete a Alguien = slap + Nombre + on the wrist.
    * dar un calambre = cramp.
    * dar un chillido = holler.
    * dar un comienzo a = give + a start to.
    * dar un coscorrón = cuff.
    * dar un ejemplo = give + example.
    * dar un empujón = give + a boost.
    * dar un golpe = knock.
    * dar un golpe por detrás = rear-end.
    * dar un gran paso adelante = reach + milestone.
    * dar un grito = holler.
    * dar un guantazo = slap.
    * dar un hachazo = hack.
    * dar un hervor = parboil.
    * dar un impulso = kick-start [kickstart].
    * dar un lavado de cara = spruce up.
    * dar un manotazo = swat at, cuff, slap.
    * dar un manotazo a Alguien = give + Nombre + a slap in the face.
    * dar un nivel de prioridad alto = put + Nombre + high on + Posesivo + list of priorities.
    * dar un nuevo acabado = refinish.
    * dar un nuevo impulso = pep up.
    * dar un nuevo nombre = rename.
    * dar un ojo de la cara por Algo = give + an eye-tooth for/to.
    * dar unos azotes = spank.
    * dar un paseo = take + a stroll.
    * * *
    1.
    verbo transitivo
    1) ( entregar) to give

    500 dólares ¿quién da más? — any advance on 500 dollars?; conocer verbo transitivo 3b, entender verbo transitivo 2b

    2) (regalar, donar) to give

    ¿me lo prestas? - te lo doy, no lo necesito — can I borrow it? - you can keep it, I don't need it

    tener para dar y venderto have plenty to spare

    3) <cartas/mano> to deal
    4)
    a) ( proporcionar) <fuerzas/valor/esperanza> to give
    b) (Mús) to give

    ¿me das el la? — can you give me an A?

    5) (conferir, aportar) <sabor/color/forma> to give
    6)
    a) ( aplicar) to give
    b) <sedante/masaje> to give
    7)
    a) ( conceder) <prórroga/permiso> to give

    nos dieron un premiowe won o got a prize

    b) (RPl) ( calcular)

    ¿qué edad le das? — how old do you think he is?

    8)
    a) (expresar, decir)

    ¿le diste las gracias? — did you thank him?, did you say thank you?

    dales saludos — give/send them my regards

    me dio su parecer or opinión — she gave me her opinion

    b) (señalar, indicar)

    me da ocupado or (Esp) comunicando — the line's busy o (BrE) engaged

    9) ( producir) <fruto/flor> to bear

    esos bonos dan un 7% — those bonds yield 7%

    10)
    a) ( rendir)

    ha dado todo lo que esperaba de él — he has lived up to my/his expectations

    b) (AmL) ( alcanzar hasta)

    ¿cuánto da ese coche? — how fast can that car go?

    da 150 kilómetros por horait can do o go 150 kilometers an hour

    11) (causar, provocar)

    estos niños dan tanto trabajo! — these kids are such hard work!; (+ me/te/le etc)

    ¿no te da calor esa camisa? — aren't you too warm in that shirt?

    este coche no me ha dado problemas — this car hasn't given me any trouble; ver tb asco, hambre, miedo, etc

    dar que + inf: el jardín da muchísimo que hacer there's always such a lot to do in the garden; lo que dijo me dio que pensar — what he said gave me plenty to think about; ver tb dar III 1)

    12) ( presentar) < concierto> to give

    ¿qué dan esta noche en la tele? — what's on TV tonight? (colloq)

    ¿dónde están dando esa película? — where's that film showing?

    13)
    a) < fiesta> to give; <baile/banquete> to hold
    b) < conferencia> to give; < discurso> (AmL) to make
    c) (CS) < examen> to take o (BrE) sit; ver tb clase 5)

    dar un grito/un suspiro — to give a shout/heave a sigh

    dar un paso atrás/adelante — to take a step back/forward

    dame un beso/abrazo — give me a kiss/hug; ver tb golpe, paseo, vuelta, etc

    15) ( considerar)

    dar algo/a alguien por algo: lo dieron por muerto they gave him up for dead; doy por terminada la sesión I declare the session closed; ese tema lo doy por sabido I'm assuming you've already covered that topic; puedes dar por perdido el dinero you can say goodbye to that money; dalo por hecho! consider it done!; si apruebo daré el tiempo por bien empleado — if I pass it will have been time well spent

    2.
    dar vi
    1)
    a) ( entregar)

    no puedes con todo, dame que te ayudo — you'll never manage all that on your own, here, let me help you

    ¿me das para un helado? — can I have some money for an ice cream?

    b) ( en naipes) to deal
    2) (ser suficiente, alcanzar)

    dar para algo/alguien: este pollo da para dos comidas this chicken will do for two meals; con una botella no da para todos one bottle's not enough to go round; (+ me/te/le etc) eso no te da ni para un chicle you can't even buy a piece of chewing gum with that; no me dio (el) tiempo I didn't have time; dar de sí to stretch; qué poco dan de sí mil pesetas! a thousand pesetas doesn't go very far!; no dar para más: su inteligencia no da para más that's as much as his brain can cope with; lo que gano no da para más what I earn doesn't go any further; la fiesta no daba para más — the party was beginning to wind down

    a) puerta to give onto, open onto; ventana to look onto, give onto
    b) fachada/frente ( estar orientado hacia) to face
    c) ( llegar hasta) río to flow into, go into; calle to lead to

    el análisis le dio positivo/negativo — her test was positive/negative

    ¿cuánto da la cuenta? — what does it come to?

    5) ( importar)

    da lo mismo, ya iremos otro día — it doesn't matter, we'll go another day

    ¿qué más da un color que otro? — what difference does it make what color it is?; (+ me/te/le etc)

    ¿el jueves o el viernes? - me da igual — Thursday or Friday? - I don't mind o it doesn't make any difference to me

    ¿y a ti qué más te da si él viene? — what's it to you if he comes? (colloq)

    6)
    a) (pegar, golpear)

    darle a alguien — to hit somebody; ( como castigo) to smack somebody

    le dio en la cabeza/con un palo — he hit him on the head/with a stick

    b) (fam) (a tarea, asignatura)

    darle a algo: me pasé todo el verano dándole al inglés I spent the whole summer working on my English; cómo le da al vino! he really knocks back o (AmE) down the wine (colloq); cómo le han dado al queso! ya casi no queda! — they've certainly been at the cheese, there's hardly any left! (colloq)

    c) ( acertar) to hit

    dar en el blanco/el centro — to hit the target/the bull's-eye

    7) (accionar, mover)

    darle a algoa botón/tecla to press something; a interruptor to flick something; a manivela to turn something; (+ compl)

    8)

    dale que dale or (Esp) dale que te pego! — (fam)

    dale que dale con lo mismo!stop going on about it!

    b) (RPl fam) ( instando a hacer algo) come on

    dale, prestámelo — come on o go on, lend it to me

    9) dar con ( encontrar) < persona> to find; < solución> to hit upon, find; < palabra> to come up with
    10) (acometer, sobrevenir) (+ me/te/le etc)

    me va a dar algo — (fam) I'm going to have a fit (colloq); ver tb dar verbo transitivo II 3, escalofrío, frío, gana, etc

    11) (hablando de manías, ocurrencias)

    darle a alguien por + inf — to take to -ing

    le ha dado por decir que... — he's started saying that...

    12) sol/viento/luz
    3.
    1) darse v pron
    2) ( producirse) to grow
    3) ( presentarse) oportunidad/ocasión to arise
    4) ( resultar) (+ me/te/le etc)

    ¿cómo se te da a ti la costura? — are you any good at sewing?

    5)
    a) (dedicarse, entregarse)

    darse a algo: se dio a la bebida she took to drink; se ha dado por entero a su familia/a la causa — she has devoted herself entirely to her family/to the cause

    b) (CS, Ven) ( ser sociable)
    6)

    me di una duchaI took o had a shower

    dárselas de algo: se las da de que sabe mucho he likes to make out he knows a lot; dárselas de listo to act smart; ¿y de qué se las da ése? — who does he think he is?

    b) (golpearse, pegarse)

    no te vayas a dar con la cabeza contra el techodon't hit o bang your head on the ceiling

    c) (recípr)

    se estaban dando (de) patadas/puñetazos — they were kicking/punching each other

    darse por algo: con eso me daría por satisfecha I'd be quite happy with that; darse por vencido — to give up; ver tb aludir a, enterado 1

    * * *
    = allow, give, issue, pitch, hand over, pass over, give away, give out, get + free.

    Ex: Folders allow a set of papers to be kept together when a set on a given topic is removed from the file.

    Ex: An abstract of a bibliography can be expected to note whether author affiliations are given = Es de esperar que el resumen de una bibliografía indique si se incluyen los lugares de trabajo de los autores.
    Ex: Once a user is registered, a password will be issued which provides access to all or most of the data bases offered by the host as and when the user wishes.
    Ex: Thus pitching instructions at the right level can be difficult.
    Ex: Eventually, teachers should be able to ' hand the chalk over to the students' and take a back seat.
    Ex: She also indicated in passing that in future authors would not automatically pass over the copyright of research results in papers to publishers.
    Ex: This must be done in a fully commercial way, not by giving away machines or paper, nor by giving away imported books.
    Ex: Similarly, equipment such as this can often give out quite a lot of heat which has to be adequately dissipated.
    Ex: Most people know 'earbuds' as the cheap-o earphones you get free with a cell phone.
    * acción de dar un nombre a Algo = naming.
    * antes de darse cuenta = before + Pronombre + know what + happen, before + Pronombre + know it.
    * con la sabiduría que da la experiencia = with the benefit of hindsight.
    * cosas que dan miedo = things that go bump in the night.
    * da la casualidad = as it happens.
    * dale alas a tu imaginación = let + your imagination fly!.
    * dando sacudidas = jerkily.
    * dar el esquinazo a = give + Nombre + a wide berth.
    * dar a = look onto, give onto, overlook.
    * dar a Algo el nombre de = earn + Nombre + the name of.
    * dar a Algo más importancia de la que tiene = oversell.
    * dar a Algo una nueva dimensión = take + Nombre + into a new dimension.
    * dar a Algo una nueva perspectiva = give + Nombre + a new twist.
    * dar a Alguien el beneficio de la duda = give + Nombre + the benefit of the doubt.
    * dar a Alguien una mano y te cogen el brazo = give + Pronombre + an inch and + Pronombre + take a mile, give + Pronombre + an inch and + Pronombre + take a mile.
    * dar a Alguien una oportunidad de triunfar = give + Nombre + a fighting chance.
    * dar a Alguien una palmada en la espalda = pat + Alguien + on the back for + Algo.
    * dar a Alguien una palmadita en la espalda = pat + Alguien + on the back for + Algo.
    * dar a Alguien una puñalada por la espalda = stab + Alguien + in the back.
    * dar a Alguien una puñalada trapera = stab + Alguien + in the back.
    * dar a Alguien un margen de confianza = give + Nombre + the benefit of the doubt.
    * dar abasto = cope.
    * dar abasto con = cope with.
    * dar acceso = provide + access.
    * dar acceso a = give + access to.
    * dar a conocer = bring to + the attention, communicate, publicise [publicize, -USA], report, articulate, make + known.
    * dar a conocer la presencia de = make + Posesivo + presence known.
    * dar a entender = give to + understand, hint, send + a clear signal that, lull + Nombre + into thinking, insinuate, intimate.
    * dar agua = lose + water, leak.
    * dar a la calle = give onto + the street.
    * dar a la caza de = chase down.
    * dar Algo a conocer = get + the word out.
    * dar alguna esperanza = give + some cause for hope.
    * dar al traste con los planes = upset + the applecart.
    * dar al traste con + Posesivo + planes = upset + Posesivo + plans, ruin + Posesivo + plans.
    * dar al traste con todo = upset + the applecart.
    * dar a luz = birth, deliver.
    * dar a luz a = give + birth to.
    * dar ánimos = give + a word of encouragement, hearten.
    * dar apoyo = give + support, support, provide + support.
    * dar asco = stink, disgust.
    * dar aullidos = caterwaul.
    * dar autoría = lend + authoritativeness.
    * dar autoridad a Algo = lend + authority to.
    * dar bandazos = lurch.
    * dar bastante importancia a = place + great store on.
    * dar brillo a = buff, buff up.
    * dar buen uso a Algo = put to + good use.
    * dar cabida a = accommodate, include, hold, take, make + room (for), leave + room for, leave + room for.
    * dar cabida al crecimiento = accommodate + growth.
    * dar caladas = puff.
    * dar calidad = deliver + value.
    * dar caprichos = pamper.
    * dar cera = wax.
    * dar chillidos = shriek.
    * dar cien mil vueltas = beat + Nombre + hands down, win + hands down.
    * dar clase = give + a lesson, teach + class, teach + lesson, hold + class.
    * dar coba = toady, fawn (on/upon/over).
    * dar comienzo a = give + a start to.
    * dar como ejemplo = cite + as an example.
    * dar como norma = rule.
    * dar como resultado = add up to, result (in), lead to.
    * dar con = hit on/upon, put + Posesivo + finger on, stumble on.
    * dar conferencia = lecture.
    * dar consejo sobre = give + advice on.
    * dar consentimiento = give + licence.
    * dar con una esponja húmeda = sponging.
    * dar con una idea = hit on/upon + idea.
    * dar con una solución = come up with + solution.
    * dar coraje = peeve.
    * dar corte = self-conscious, feel + shy.
    * dar credibilidad = give + credence, lend + credence, bestow + credibility, provide + credibility.
    * dar crédito = give + credence.
    * dar cualquier cosa por Algo = give + an eye-tooth for/to.
    * dar cuenta = render + an account of.
    * dar cuenta de = account for.
    * dar cuenta de Algo = be held to account.
    * dar cuerda a un reloj = wind + clock.
    * dar cuerpo = give + substance.
    * dar cuerpo a = flesh out.
    * dar cuerpo y forma a = lend + substance and form to.
    * dar datos de = give + details of.
    * dar de alta = discharge from + hospital.
    * dar de baja = take out of + circulation.
    * dar de cara a = front.
    * dar de comer = feed.
    * dar de lado = short-circuit [shortcircuit], give + Nombre + the cold shoulder.
    * dar de lleno = hit + home.
    * dar de mala gana = begrudge, grudge.
    * dar de mamar = breast-feeding [breastfeeding].
    * dar de mamar a = breast-feed [breastfeed].
    * dar demasiada información y muy rápidamente = trot out.
    * dar de qué hablar = raise + eyebrows, fuel + rumours, give + rise to rumours.
    * dar de quilla = keel over.
    * dar derecho a = entitle to.
    * dar descanso de = give + relief from.
    * dar de sí = stretch out.
    * dar detalles de = give + details of.
    * dar de Uno mismo = give of + Reflexivo.
    * dar dinero = pay + money, donate + Posesivo + money.
    * dar dirección = lend + direction.
    * dar directrices = give + guidance, provide + guidance.
    * dar duro = pack + a wallop.
    * dar ejemplo = set + an example, lead by + example.
    * dar ejemplo de = illustrate.
    * dar el brazo a torcer = give in to.
    * dar el brazo derecho = give + Posesivo + right arm.
    * dar el do de pecho = do + Posesivo + best, pull out + all the stops, do + Posesivo + utmost.
    * dar el efecto de = give + the effect of.
    * dar el esquinazo = dodge.
    * dar el esquinazo a = steer + clear of, steer away from.
    * dar el golpe de gracia = administer + the coup de grace, deliver + the coup de grace.
    * dar el nombre = label.
    * dar el oro y el moro = give + Posesivo + right arm.
    * dar el pecho = breast-feed [breastfeed].
    * dar el pésame = pass + Posesivo + condolences.
    * dar el pistoletazo de salida = fire + the starting gun.
    * dar el primer paso = make + a start, take + the first step.
    * dar el puntillazo a = put + an end to, bring + an end to, bring to + an end.
    * dar el salto = make + the leap.
    * dar el todo por el todo = give + Posesivo + all.
    * dar el último empujón = go + the last mile, go + the extra mile.
    * dar el último repaso = tie + the pieces together.
    * dar el visto bueno = approve, clear, give + green light, give + the go-ahead.
    * dar el visto bueno a una factura = clear + invoice.
    * dar el/un espectáculo = make + a spectacle of + Reflexivo.
    * dar empujones = shove.
    * dar en el blanco = hit + the bull's eye, strike + home, put + Posesivo + finger on, hit + the truth, hit + home.
    * dar en el clavo = hit + the nail on the head, be spot on, strike + home, put + Posesivo + finger on, hit + the truth.
    * dar en el larguero = hit + the crossbar, hit + the crossbar.
    * dar en el travesaño = hit + the crossbar.
    * dar energía = energise [energize, -USA].
    * dar énfasis = give + emphasis, place + stress, give + stress.
    * dar énfasis a = place + emphasis on.
    * dar en garantía = pawn.
    * dar en la diana = hit + home.
    * dar en mano = hand (over).
    * dar entrada = enter.
    * dar esperanza = nurture + hope, give + hope, bring + visions of.
    * dar esperanzas = raise + expectations, raise + hopes.
    * dar estímulo = provide + boost.
    * dar evasivas = stonewall, play for + time.
    * dar evidencia = furnish with + evidence.
    * dar fe = attest, certify.
    * dar fe de = testify (to/of), vouch (for), be testimony to.
    * dar fe de que = attest to + the fact that.
    * dar fin = bring to + a close, draw to + a close, wind down.
    * dar forma = become + cast, give + shape, shape, mould [mold, -USA], inform.
    * dar forma cuadrada = square.
    * dar fruto = bear + fruit, come to + fruition.
    * dar fuerte = pack + a wallop.
    * dar fuerza = empower, bring + strength.
    * dar gato por liebre = buy + a pig in a poke, pass off + a lemon.
    * dar golpes = pound.
    * dar gracias por lo que Uno tiene = count + Posesivo + blessings.
    * dar gritos = shriek, shout.
    * dar guerra = act up, play up.
    * dar gustirrinín = tickle + Posesivo + fancy.
    * dar gusto = oblige, bring + pleasure, flavour [flavor, -USA].
    * dar hipo = hiccup.
    * dar ideas = offer + clues.
    * da rienda suelta a tu imaginación = let + your imagination fly!.
    * dar ímpetu = lend + force, give + impetus.
    * dar importancia = attach + importance, give + prominence, stress, give + pre-eminence, give + relevance, place + importance, give + importance.
    * dar importancia a = give + weight to, place + emphasis on, attach + weight to, create + a high profile for, give + a high profile, place + weight on.
    * dar importancia a Algo = put + Algo + on the agenda, be on the agenda.
    * dar indicios de = show + signs of.
    * dar indicios y pistas = drop + hints and clues.
    * dar información = provide + information, give + information, release + information.
    * dar información adicional = give + further details.
    * dar información de = give + details of.
    * dar interés = spice up, add + spice.
    * dar la alarma = sound + alarm.
    * dar la apariencia de = place + a veneer of.
    * dar la bienvenida = welcome.
    * dar la casualidad que + Indicativo = happen to + Infinitivo, chance to + Infinitivo.
    * dar la cuenta atrás = count + Nombre + out.
    * dar la enhorabuena = give + congratulations.
    * dar la entrada para = make + a deposit on.
    * dar la espalda = turn + aside.
    * dar la idea = give + the impression that.
    * dar la imagen = give + the impression that.
    * dar la impresión = convey + impression, strike + Pronombre Personal, give + the impression that, confer + impression, come off as.
    * dar la impresión de = contrive, conjure up + a picture of, come across as.
    * dar la impresión de seriedad en el trabajo = appear + businesslike.
    * dar la la lata = nag (at).
    * dar la lata = play up.
    * dar la mano = extend + Posesivo + hand.
    * dar la mano derecha = give + Posesivo + right arm.
    * dar la murga = be a pest.
    * dar la noticia = give + the news.
    * dar la opinión sobre = give + opinion on.
    * dar la oportunidad = give + chance.
    * dar la oportunidad de = present with + opportunities for, allow + the opportunity to.
    * dar la oportunidad de expresarse libremente = give + voice to.
    * dar la oportunidad de opinar = give + voice to.
    * dar la puntilla a = put + an end to, bring + an end to, bring to + an end.
    * dar largas = stonewall, play for + time, fob + Alguien + off with + Algo.
    * dar las cosas masticadas = spoon-feeding [spoonfeeding], spoon-feed [spoon feed/spoonfeed].
    * dar la sensación = give + a sense.
    * dar la sensación de = give + the effect of.
    * dar la señal = give + the word, give + the signal.
    * dar la señal de alarma = sound + the clarion.
    * dar la señal de alerta = sound + the clarion.
    * dar la señal de estar listo = prompt.
    * dar lástima = feel + sorry for, pity.
    * dar la talla = be up to the mark, be up to scratch, measure up (to), be up to snuff, make + the cut.
    * dar latigazos = lash.
    * dar la vida = lay down + Posesivo + life, give + Posesivo + life.
    * dar la vuelta = turn + Nombre + (a)round, flip, swing around, swing back, turn (a)round.
    * dar la vuelta a = round, turn on + its head.
    * dar la vuelta en el aire = give + a toss.
    * darle a Alguien carta blanca = give + Nombre + a blank cheque.
    * darle a Alguien un cheque en blanco = give + Nombre + a blank cheque.
    * darle a la botella = booze.
    * darle a la lengua = shoot + the breeze, shoot + the bull.
    * darle a la manivela de arranque = turn + the crank.
    * darle alas a Alguien = let + Nombre + do things + Posesivo + (own) way.
    * darle al palique = gas.
    * darle a Uno escalofríos por Algo desagradable = make + Nombre + flinch.
    * darle caña = hurry up, get + a move on, put + pressure on.
    * darle caña a = have + a go at, get + stuck into.
    * dar lecciones = give + lessons.
    * darle cien mil vueltas a Alguien = knock + spots off + Nombre.
    * darle el puntillazo = nail it.
    * darle la razón a Alguien = side in + Posesivo + favour.
    * darle largas = play + Nombre + along.
    * darle largas a Algo = drag + Posesivo + feet, drag + Posesivo + heels.
    * darle la vuelta a la tortilla = turn + the tables (on).
    * darle sopas con hondas a Alguien = knock + spots off + Nombre.
    * darle una interpretación = give + interpretation.
    * darle una lección a Alguien = school.
    * darle una paliza a Alguien = take + Nombre + to the cleaners, give + Nombre + a beating, school.
    * darle un buen repaso a Alguien = take + Nombre + to the cleaners.
    * darle un repaso a = buff up on, brush up on.
    * darle un repaso a Alguien = school.
    * darle vueltas a = dwell on/upon.
    * darle vueltas a Algo = mull over, agonise over [agonize, -USA].
    * darle vueltas a la idea = toy with, toy with + idea of.
    * darle vueltas a la idea de = flirt with + the idea of.
    * darle vueltas a un asunto = chew + the cud.
    * darle vueltas a un problema = puzzle over + problem.
    * dar libertad = give + licence.
    * dar libertad a un esclavo = manumit.
    * dar libertad para + Infinitivo = afford + the freedom to + Infinitivo.
    * dar lo mejor de Uno mismo = give of + Posesivo + best.
    * dar los pasos necesarios = take + steps.
    * dar los primeros pasos en = venture into.
    * dar los últimos retoques a = put + the finishing touches on.
    * dar lugar = produce.
    * dar lugar a = cause, generate, give + rise to, mean, result (in), leave + room for, bring about, lead to, cause, open + the door to, give + cause to, give + occasion to.
    * dar lugar a la reflexión = provide + food for thought.
    * dar lugar a problemas = give + rise to problems.
    * dar lugar a queja = evoke + complaint.
    * dar lugar a rumores = fuel + rumours, give + rise to rumours.
    * dar luz verde = give + green light, give + the go-ahead.
    * dar mala impresión = look + bad.
    * dar marcha atrás = do + an about-face, back up, backpedal [back-pedal].
    * dar masaje = massage.
    * dar más de sí = go further.
    * dar más explicaciones = elaborate on.
    * dar materia para la reflexión = provide + food for thought.
    * dar mayor importancia a = give + pride of place to.
    * dar media vuelta = do + an about-face.
    * dar mejora (en) = give + improvement (in).
    * dar menos de lo debido = shortchange.
    * dar mucha importancia = put + a premium on.
    * dar mucho en qué pensar = give + Nombre + much to think about, give + Nombre + a lot to think about.
    * dar mucho valor a Algo = value + Nombre + highly.
    * dar muestras de = show + signs of.
    * dar + Nombre + una oportunidad = give + Nombre + a fair chance.
    * dar notoriedad a = create + a high profile for, give + a high profile.
    * dar nueva forma = reformat [re-format].
    * dar nueva vida = give + Nombre + new life, give + a second life.
    * dar opción = give + option.
    * dar origen = mother.
    * dar origen a = give + rise to, bring about, lead to, give + cause to, give + occasion to.
    * dar otro paso muy importante = reach + another milestone.
    * dar pábulo a = fuel, spark off.
    * dar pábulo a rumores = fuel + rumours, give + rise to rumours.
    * dar palos de ciego = grope (for/toward).
    * dar pánico = scare + the living daylights out of, frighten + the living daylights out of, dread, scare + the hell out of.
    * dar parte de = report.
    * dar paso (a) = give + way (to), yield to, make + way (for).
    * dar patadas en el estómago = stick in + Posesivo + craw.
    * dar pavor = be scared stiff, be frightened to death, be petrified of, be terrified, scare + the living daylights out of, frighten + the living daylights out of, scare + the hell out of.
    * dar pecho = breast-feeding [breastfeeding].
    * dar pereza = can't/couldn't be bothered.
    * dar permiso = give + permission, give + time off, grant + Alguien + leave.
    * dar permiso en el trabajo = give + time off work.
    * dar pie a = spark off, give + rise to, bring about, lead to, cause, open + the door to, give + cause to, give + occasion to.
    * dar pisotones = stomp.
    * dar pistas = throw + hints.
    * dar pistas falsas = throw out + false leads.
    * dar placer = give + pleasure, give + enjoyment.
    * dar poderes = give + powers.
    * dar por = tickle + Posesivo + fancy.
    * dar por concluido = put to + bed, close + the book on.
    * dar por culo = piss + Nombre + off.
    * dar por descontado = take for + granted, discount.
    * dar por hecho = take for + granted.
    * dar por perdido = be past praying for, write off.
    * dar por saldado = close + the book on.
    * dar por seguro que = rest + assured that.
    * dar por sentado = take for + granted.
    * dar por sentado Algo que realmente no lo está = beg + the question.
    * dar + Posesivo + vida = give + Posesivo + all.
    * dar preferencia = give + preference.
    * dar prestigio = lend + authoritativeness.
    * dar prioridad = award + priority, emphasise [emphasize, -USA], give + priority, give + precedence, assign + priority, give + preference.
    * dar prioridad a = give + pride of place to, place + emphasis on, prioritise [prioritize, -USA].
    * dar prioridad a algo = make + a priority.
    * dar problemas = play up.
    * dar propina = tipping.
    * dar pruebas = provide + evidence.
    * dar publicidad = publicise [publicize, -USA], give + publicity.
    * dar puntapiés = kick + Posesivo + feet.
    * dar punzadas = throb, twinge.
    * dar quebraderos de cabeza = give + headaches.
    * dar que hablar = fuel + rumours, give + rise to rumours, raise + eyebrows.
    * dar quehacer = make + trouble.
    * dar rabia = incense, gall, peeve.
    * dar razón de ser = bring + purpose.
    * dar recompensa = mete out + reward.
    * dar registro = accession.
    * dar relevancia = give + relevance.
    * dar relevancia a = create + a high profile for, give + a high profile.
    * dar relevancia a Algo = put + Algo + on the agenda.
    * dar resoplidos = chug.
    * dar respuesta = provide + answer, elicit + answer, develop + answer.
    * dar resultado = be successful, give + result, work, pay off, be a success, pay.
    * dar resultados = produce + results.
    * dar rienda suelta = unleash.
    * dar rienda suelta a = give + free rein to, allow + vent for, give + vent to, vent.
    * dar rienda suelta a + Nombre = let + Nombre + run riot.
    * dar riqueza a = add + richness to.
    * dar risitas = giggle.
    * dar sabor = spice up, add + spice.
    * dar salida a = vent.
    * dar saltitos = hop, skip.
    * dar sangre = donate + Posesivo + blood.
    * darse = appear, occur.
    * darse a = lend + Reflexivo + to.
    * darse aires = strut.
    * darse aires de grandeza = give + Reflexivo + such airs, aggrandise + Reflexivo.
    * darse a la fuga = flee, lam (it), go into + hiding, make + a quick getaway, take to + Posesivo + heels, run off.
    * darse a los demás = give of + Reflexivo.
    * darse con un canto en los dientes = count + Reflexivo + lucky, think + Reflexivo + lucky, consider + Reflexivo + lucky.
    * darse cuenta = become + aware, dawn on, detect, perceive, find, note, make + aware, come to + realise, wise up, reach + understanding, eye + catch, strike + home, suss (out), hit + home.
    * darse cuenta de = be aware of, be cognisant of, realise [realize, -USA], sense, wake up to, sink in, become + cognisant of, see through.
    * darse cuenta del peligro que = see + the danger that.
    * darse cuenta de un problema = alight on + problem.
    * darse de baja de una suscripción = unsubscribe.
    * darse el caso que + Indicativo = happen to + Infinitivo, chance to + Infinitivo.
    * darse el gusto de = indulge in.
    * darse el gusto de comprar = splurge on.
    * darse el lote = snog, neck.
    * darse el lujo de = splurge on.
    * darse golpes de pecho = beat + Posesivo + breast.
    * darse golpes en el pecho = beat + Posesivo + breast.
    * darse la mano = join + hands, shake + hand.
    * dárselas de = fancy + Reflexivo.
    * dársele Algo bien a Uno = be good at.
    * dársele a Uno bien las plantas = have + a green thumb, have + green fingers.
    * dársele a Uno mejor Algo = be better at.
    * dársele mejor a Uno = do + best.
    * darse media vuelta = turn on + Posesivo + heel.
    * darse (muchos) aires = give + Reflexivo + such airs, aggrandise + Reflexivo.
    * dar sentido = make + sense (out) of, make + sense of life.
    * dar sentido a = make + meaningful, give + meaning to.
    * dar sentido a las cosas = sense-making, meaning making.
    * dar sentido a la vida = give + meaning to life.
    * dar sentido a + Posesivo + vida = make + sense of + Posesivo + life.
    * dar señales de = show + signs of.
    * dar señales de vida = show + signs of life.
    * darse por afortunado = count + Reflexivo + lucky, think + Reflexivo + lucky, consider + Reflexivo + lucky.
    * darse por aludido = take + things personally, take + a hint, take + things personally, get + a hint.
    * darse por derrotado = sound + note of defeat.
    * darse por vencido = throw in + the towel, throw in/up + the sponge.
    * darse prisa = hurry, hurry up, get on + Posesivo + running shoes, shake + a leg, hot-foot it to, make + haste, rattle + Posesivo + dags, get + a wiggle on, put + Posesivo + skates on, get + Posesivo + skates on, get + a move on.
    * darse prisa con calma = make + haste slowly.
    * dar servicio = service.
    * darse una comilona = make + a pig of + Reflexivo, pig out (on).
    * darse una leche = come + a cropper.
    * darse un apretón de manos = clasp + hands.
    * darse una situación más esperanzadora = sound + a note of hope.
    * darse un atracón = make + a pig of + Reflexivo, pig out (on), stuff + Posesivo + face.
    * darse una transacción económica = cash + change hands.
    * darse una tripotada = make + a pig of + Reflexivo, pig out (on).
    * darse una vacante = occur + vacancy.
    * darse un baño de sol = sunbathe.
    * darse un chapuzón = take + a dip.
    * darse un descanso = give + Reflexivo + a break, rest on + Posesivo + oars.
    * darse un festín de = feast on.
    * darse un garbeo = mosey.
    * darse un porrazo = come + a cropper.
    * darse un respiro = lie on + Posesivo + oars, rest on + Posesivo + oars.
    * darse un tortazo = come + a cropper.
    * dar significado = imbue with + meaning.
    * dar sombra = shade.
    * dar su conformidad a = assent to.
    * dar sugerencias = give + suggestions.
    * dar terror = scare + the living daylights out of.
    * dar testimonio = bear + witness, give + testimony.
    * dar tiempo = give + time, donate + Posesivo + time.
    * dar tiempo a Alguien = give + Nombre + some time.
    * dar título = title.
    * dar todo de Uno mismo = give of + Posesivo + best.
    * dar todo el oro del mundo = give + Posesivo + right arm.
    * dar tono = tone.
    * dar trabajo = present + burden.
    * dar una advertencia = raise + caveat, issue + warning.
    * dar una apariencia de = provide + a semblance of, give + a semblance of.
    * dar una azotaina = spank.
    * dar una bofetada = cuff, slap.
    * dar una bofetada a Alguien = give + Nombre + a slap in the face.
    * dar una buena paliza = whitewash, thrash.
    * dar una cabezadita = nap, catching 10, napping.
    * dar una carcajada = give + a laugh, let out + a laugh.
    * dar una charla = give + address, give + a talk, give + a presentation, give + speech.
    * dar una conferencia = deliver + talk, make + a speech, give + speech, deliver + lecture, give + a lecture.
    * dar una contractura muscular = pull + a muscle.
    * dar una cornada = gore.
    * dar una excusa = give + excuse.
    * dar una explicación = present + explanation.
    * dar una falsa impresión = keep up + facade, put on + an act.
    * dar una fiesta = give + a party.
    * dar una galleta = slap.
    * dar una guantada = slap.
    * dar una idea = give + idea, give + glimpse, provide + an understanding.
    * dar una idea de = give + a feel for, give + indication, provide + a glimpse of, give + a flavour of, be indicative of, provide + insight into, give + a picture, give + an insight into, give + an inkling of.
    * dar una idea general = put in + the picture, give + a general picture, paint + a broad picture.
    * dar una imagen = convey + image, present + picture, paint + a picture, present + an image, present + a picture.
    * dar una imagen de = give + an impression of.
    * dar una impresión = make + an impression, leave + an impression, present + an image.
    * dar una impresión de = give + an impression of.
    * dar una impresión equivocada = send + the wrong signals.
    * dar una lección de humildad = humble.
    * dar una llamada de atención = sound + a wake-up call.
    * dar una norma = give + prescription.
    * dar una opinión = offer + opinion.
    * dar una oportunidad = give + opportunity, provide + opportunity, grant + opportunity, present + an opportunity, create + opportunity.
    * dar una oportunidad a Alguien = give + Nombre + a head start.
    * dar una orden = issue + command, issue + instruction.
    * dar una paliza = clobber, pummel, slaughter, knock + the living daylights out of, knock + the hell out out of, whip, whitewash, thrash, wallop, lick, baste, take + a pounding, take + a beating, belt, trounce, beat + Nombre + (all) hollow.
    * dar una paliza a Alguien = beat + Nombre + up, beat + Nombre + black and blue.
    * dar una patada = kick, boot.
    * dar una pista = give + a hint.
    * dar una posibilidad = afford + opportunity.
    * dar un apretón de manos = shake + hand.
    * dar una rabieta = throw + a tantrum.
    * dar una razón = give + reason.
    * dar una respuesta = furnish + answer, frame + response.
    * dar una sacudida = give + a shake, give + a jerk.
    * dar una segunda oportunidad = give + a second chance.
    * dar una segunda vida = give + a second life.
    * dar una solución = provide + solution, develop + solution.
    * dar una solución por buena que realmente no lo es = beg + the solution.
    * dar un aspecto + Adjetivo = give + a + Adjetivo + look.
    * dar un ataque de nervios = have + an attack of hysterics.
    * dar una torta = slap.
    * dar una torta a Alguien = give + Nombre + a slap in the face.
    * dar una tunda = trounce.
    * dar una ventaja = give + Nombre + an edge.
    * dar una ventaja a Alguien = give + Nombre + a head start.
    * dar una visión = present + view, provide + an understanding.
    * dar una visión general = give + a general picture.
    * dar una visión global = give + overview, present + an overview, present + an overall picture, give + an overall picture, overview.
    * dar una visión total = give + a complete picture.
    * dar un aviso = make + warning.
    * dar una voltereta = somersault, do + a somersault, summersault.
    * dar una voz = holler.
    * dar una vuelta de campana = capsize, somersault, do + a somersault, summersault.
    * dar una vuelta en coche = go out for + a drive.
    * dar un berrinche = throw + a tantrum.
    * dar un beso de despedida = kiss + Nombre + goodbye.
    * dar un bocado a = take + a bite out of.
    * dar un bofetón = cuff, slap.
    * dar un bofetón a Alguien = give + Nombre + a slap in the face.
    * dar un cachete = spank, cuff, slap.
    * dar un cachete a Alguien = slap + Nombre + on the wrist.
    * dar un calambre = cramp.
    * dar un chillido = holler.
    * dar un comienzo a = give + a start to.
    * dar un coscorrón = cuff.
    * dar un ejemplo = give + example.
    * dar un empujón = give + a boost.
    * dar un golpe = knock.
    * dar un golpe por detrás = rear-end.
    * dar un gran paso adelante = reach + milestone.
    * dar un grito = holler.
    * dar un guantazo = slap.
    * dar un hachazo = hack.
    * dar un hervor = parboil.
    * dar un impulso = kick-start [kickstart].
    * dar un lavado de cara = spruce up.
    * dar un manotazo = swat at, cuff, slap.
    * dar un manotazo a Alguien = give + Nombre + a slap in the face.
    * dar un nivel de prioridad alto = put + Nombre + high on + Posesivo + list of priorities.
    * dar un nuevo acabado = refinish.
    * dar un nuevo impulso = pep up.
    * dar un nuevo nombre = rename.
    * dar un ojo de la cara por Algo = give + an eye-tooth for/to.
    * dar unos azotes = spank.
    * dar un paseo = take + a stroll, t

    * * *
    dar [ A25 ]
    ■ dar (verbo transitivo)
    A entregar
    B regalar, donar
    C en naipes
    D
    1 proporcionar
    2 Música
    E conferir, aportar
    F
    1 aplicar capa de barniz etc
    2 dar: inyección etc
    G
    1 conceder prórroga etc
    2 atribuir
    3 pronosticando duración
    4 dar: edad, años
    H
    1 expresar, decir
    2 señalar, indicar
    A producir
    B rendir, alcanzar hasta
    C causar, provocar
    D arruinar, fastidiar
    A presentar
    B ofrecer, celebrar
    C dar: conferencia
    A realizar la acción indicada
    B dar: limpiada etc
    Sentido V considerar
    ■ dar (verbo intransitivo)
    A
    1 entregar
    2 en naipes
    B ser suficiente, alcanzar
    C
    1 dar a: puerta etc
    2 llegar hasta
    3 estar orientado hacia
    D comunicar
    E arrojar un resultado
    F importar
    A
    1 pegar, golpear
    2 darle a algo: tarea
    3 darle a algo: hacer uso de
    4 acertar
    B
    1 darle a algo: accionar
    2 mover
    C
    1 indicando insistencia
    2 instando a alguien a hacer algo
    D dar con
    A acometer, sobrevenir
    B
    1 darle a alguien por algo
    2 darle a alguien con algo
    C dar en
    D dar: sol, viento, luz
    E acabar
    ■ darse (verbo pronominal)
    A producirse
    B ocurrir
    C resultar
    A dedicarse, entregarse
    B tratarse, ser sociable
    A realizar la acción indicada
    B
    1 golpearse, pegarse
    2 darse (de) golpes
    3 darse (de) patadas etc
    Sentido IV considerarse
    vt
    A (entregar) to give
    dale las llaves a Jaime give the keys to Jaime, give Jaime the keys
    se las di a Jaime I gave them to Jaime
    dale esto a tu madre de mi parte give this to your mother from me
    deme un kilo de peras can I have a kilo of pears?
    500 dólares ¿quién da más? any advance on 500 dollars?
    dar algo A + INF:
    da toda la ropa a planchar/lavar she sends all her clothes to be ironed/washed, she has all her ironing/washing done for her
    comer1 vi A 2. (↑ comer (1)), conocer, entender1 vt A 2. (↑ entender (1)), mamar
    B (regalar, donar) to give
    ¿me lo prestas? — te lo doy, yo no lo necesito can I borrow it? — you can have it o keep it, I don't need it
    a mí nunca nadie me dio nada nobody's ever given me anything
    daría cualquier cosa por que así fuera I'd give anything o ( colloq) I'd give my right arm for that to be the case
    donde las dan las toman two can play at that game
    estarlas dando ( Chi fam): entremos sin pagar, aquí las están dando let's just walk in without paying, they're asking for it ( colloq)
    con ese profesor las están dando they get away with murder with that teacher ( colloq)
    para dar y tomar or vender: coge los que quieras, tengo para dar y tomar or vender take as many as you want, I have plenty to spare o ( colloq) I've stacks of them
    C (en naipes) to deal
    ¡me has dado unas cartas horribles! you've dealt o given me a terrible hand
    D
    1 (proporcionar) ‹fuerzas/valor/esperanza› to give
    sus elogios me han dado ánimos his praise has given me encouragement o has encouraged me
    eso me dio la idea para el libro that's where I got the idea for the book, that's what gave me the idea for the book
    me dio un buen consejo she gave me some useful advice
    mi familia no pudo darme una carrera my family weren't in a position to send me to o put me through university o to give me a university education
    es capaz de robar si le dan la ocasión given the chance he's quite capable of stealing
    pide que te den un presupuesto/más información ask them to give you o supply you with an estimate/more information
    2 ( Música) to give
    ¿me das el la? can you give me an A?
    E (conferir, aportar) ‹sabor/color/forma› to give
    las luces le daban un ambiente festivo a la plaza the lights gave the square a very festive atmosphere, the lights lent a very festive atmosphere to the square
    les dio forma redondeada a las puntas he rounded off the ends
    necesita algo que le dé sentido a su vida he needs something that will give his life some meaning
    F
    1 (aplicar) ‹capa de barniz/mano de pintura› to give
    dale otra capa de barniz/otra mano de pintura give it another coat of varnish/paint
    hay que darle cera al piso we have to wax the floor
    dale una puntada para sujetarlo put a stitch in to hold it
    2 ‹inyección/lavativa/sedante› to give, administer ( frml); ‹masaje› to give
    G
    1 (conceder) ‹prórroga/permiso› to give
    te doy hasta el jueves I'll give you until Thursday
    ¿quién te ha dado permiso para entrar allí? who gave you permission to go in there?, who said you could go in there?
    si usted nos da permiso with your permission, if you will allow us
    el dentista me ha dado hora para el miércoles I have an appointment with the dentist on Wednesday
    dan facilidades de pago they offer easy repayment facilities o terms
    nos dieron el tercer premio we won o got third prize, we were awarded third prize
    al terminar el cursillo te dan un diploma when you finish the course you get a diploma
    2
    (atribuir): no le des demasiada importancia don't attach too much importance to it
    yo le doy otra interpretación a ese pasaje I see o interpret that passage in a different way
    tuvieron que darme la razón they had to admit I was right
    no le dan ni dos meses de vida they've given him less than two months to live
    no le doy ni un mes a esa relación I don't think they'll last more than a month together
    4
    ( RPl) ‹edad/años› ¿cuántos años or qué edad le das? how old do you think o reckon she is?
    yo no le daba más de 28 I didn't think he was more than 28
    H
    1
    (expresar, decir): ¿le diste las gracias? did you thank him?, did you say thank you?
    no me dio ni los buenos días she didn't even say hello
    dales recuerdos de mi parte give/send them my regards
    tenemos que ir a darles el pésame we must go and offer our condolences
    me gustaría que me dieras tu parecer or opinión I'd like you to give me your opinion
    le doy mi enhorabuena I'd like to congratulate you
    ¿me da la hora, por favor? have you got the time, please?
    me tocó a mí darle la noticia I was the one who had to break the news to him
    te han dado una orden you've been given an order, that was an order
    han dado orden de desalojar el edificio they've ordered that the building be vacated
    2
    (señalar, indicar): me da ocupado or ( Esp) comunicando the line's busy o ( BrE) engaged
    el reloj dio las cinco the clock struck five
    A
    (producir): estos campos dan mucho grano these fields have a high grain yield
    esta estufa da mucho calor this heater gives out a lot of heat
    esta clase de negocio da mucho dinero there's a lot of money in this business
    esos bonos dan un 7% those bonds give a yield of 7%
    los árboles han empezado a dar fruto the trees have begun to bear fruit
    no le pudo dar un hijo she was unable to bear o give him a child
    B
    (rendir, alcanzar hasta): ¿cuánto da ese coche? how fast can that car go?
    da 150 kilómetros por hora it can do o go 150 kilometers an hour
    ha dado todo lo que el público esperaba de él he has lived up to the public's expectations of him
    el coche venía a todo lo que daba the car was traveling at full speed
    ponen la radio a todo lo que da they turn the radio on full blast
    C
    (causar, provocar): la comida muy salada da sed salty food makes you thirsty
    ¡estos críos dan tanto trabajo! these kids are such hard work!
    (+ me/te/le etc): ¿no te da calor esa camisa? aren't you too warm in that shirt?
    el vino le había dado sueño the wine had made him sleepy
    me da mucha pena verla tan triste I can't bear o it hurts me to see her so sad
    ¡qué susto me has dado! you gave me such a fright!
    me da no sé qué que se tenga que quedar sola I feel a bit funny about leaving her on her own
    este coche no me ha dado problemas this car hasn't given me any trouble
    ver tb asco, hambre, miedo, etc dar QUE + INF:
    el jardín da muchísimo que hacer there's always such a lot to do in the garden
    los niños dan que hacer children are a lot of work
    lo que dijo me dio que pensar what he said gave me plenty of food for thought o plenty to think about
    D ( Esp fam) (arruinar, fastidiar) to spoil, ruin
    Isabelita nos dio la noche we had an awful night thanks to little Isabel
    A
    (presentar): ¿qué dan esta noche en la tele? what's on TV tonight? ( colloq)
    en el cine Avenida dan una película buenísima there's a really good movie on at the Avenida, they're showing a really good movie at the Avenida
    ayer fuimos al teatro, daban una obra de Calderón we went to the theater yesterday, it was a play by Calderón
    va a dar un concierto el mes que viene he's giving a concert next month
    deja de gritar así, estás dando un espectáculo stop shouting like that, you're making a spectacle of yourself
    B (ofrecer, celebrar) ‹fiesta› to give; ‹baile/banquete› to hold
    C ‹conferencia› to give
    dar examen (CS); to take o ( BrE) sit an exam
    ver tb clase1 f E. (↑ clase (1))
    A
    (realizar la acción indicada): dieron lectura al comunicado they read out the communiqué
    estuvo dando cabezadas durante toda la película he kept nodding off all through the film
    dio un grito/un suspiro she shouted/sighed, she gave a shout/heaved a sigh
    dio un paso atrás/adelante he took a step back/forward
    (+ me/te/le etc): dame un beso/abrazo give me a kiss/hug
    me dio un tirón del pelo he pulled my hair
    dársela a algn ( Esp fam); to take sb in, put one over on sb
    dárselas a algn ( Chi fam); to beat sb up
    B
    ‹limpiada/barrida/planchazo› con que le des una enjuagada alcanza just a quick rinse will do
    hay que darle una barrida al suelo de la cocina the kitchen floor needs a sweep o needs sweeping
    quiero darle otra leída a este capítulo ( AmL); I want to run o read through this chapter again
    Sentido V (considerar) dar algo/a algn POR algo:
    lo dieron por muerto they gave him up for dead
    doy por terminada la sesión I declare the session closed
    ese tema lo doy por sabido I'm assuming you've already covered that topic
    si le has prestado dinero ya lo puedes dar por perdido if you've lent him money you can kiss it goodbye
    ¿eso es lo que quieres? ¡dalo por hecho! is that what you want? consider it done! o ( AmE colloq) you got it!
    si apruebo daré el tiempo por bien empleado if I pass it will have been time well spent
    ■ dar
    vi
    A
    1
    (entregar): dame, yo te lo coso let me have it o give it here, I'll sew it for you
    no puedes con todo, dame que te ayudo you'll never manage all that on your own, here, let me help you
    ¿me das para un helado? can I have some money for an ice cream?
    2 (en naipes) to deal
    te toca dar a ti it's your deal, it's your turn to deal
    B (ser suficiente, alcanzar) dar PARA algo/algn:
    este pollo da para dos comidas this chicken is enough o will do for two meals
    con una botella no da para todos one bottle's not enough to go round
    da para hablar horas y horas you could talk about it for hours
    (+ me/te/le etc): eso no te da ni para un chicle you can't even buy a piece of chewing gum with that
    no le da la cabeza para la física he hasn't much of a head for physics
    no me dio (el) tiempo I didn't have time
    dar de sí to stretch
    me quedan un poco ajustados, pero ya darán de sí they're a bit tight on me, but they'll stretch o give
    ¡cuánto ha dado de sí esa botella de jerez! that bottle of sherry's gone a long way!
    ¡qué poco dan de sí seis euros! six euros don't go very far!
    el pobre ya no da más de sí the poor guy's fit to drop
    no dar para más: su inteligencia no da para más that's as much as his brain can cope with
    yo me voy, esto ya no da para más I'm leaving, this is a waste of time
    ya no da para más or (CS) ya no da más de tanto trabajar he's worked himself into the ground
    estoy que no doy más I'm all in ( colloq), I'm shattered o dead beat ( colloq), I'm pooped ( AmE colloq)
    1 «puerta/habitación» (comunicar con) to give on to
    la puerta trasera da a un jardín/a la calle Palmar the back door opens o gives onto a garden/onto Palmar Street
    todas las habitaciones dan a un patio all the rooms look onto o give onto a courtyard
    2 (llegar hasta) «río» to go o flow into; «camino/sendero» to lead to
    la calle va a dar directamente a la playa the street goes right down o leads straight to the beach
    3 «fachada/frente» (estar orientado hacia) to face
    la fachada principal da al sur the main facade faces south
    la terraza da al mar the balcony overlooks o faces the sea
    D
    ( RPl) (comunicar) darle a algn CON algn: ¿me das con Teresa, por favor? can I speak to Teresa, please?
    en seguida le doy con el señor Seco I'll just put you through to Mr Seco
    E
    (arrojar un resultado): ¿cuánto da la cuenta? what does it come to?
    a mí me dio 247 ¿y a ti? I made it (to be) 247, how about you?
    el análisis le dio positivo/negativo her test was positive/negative
    F
    (importar): ¿cuál prefieres? — da igual which do you prefer? — I don't mind
    da lo mismo, ya iremos otro día it doesn't matter, we'll go another day
    (+ me/te/le etc): ¿el jueves o el viernes? — a mí me da igual Thursday or Friday? — I don't mind o it doesn't matter o it doesn't make any difference to me o it's all the same to me
    la sopa se ha enfriado un poco — ¡qué más da! the soup's gone a bit cold — never mind o it doesn't matter
    ¿qué más da un color que otro? surely one color is as good as another!, what difference does it make what color it is?
    (+ me/te/le etc): ¡qué más le da a él que otros tengan que hacer su trabajo! what does he care if others have to do his work?
    ¿y a ti qué más te da si él viene? what difference does it make to you if he comes?, what's it to you if he comes? ( colloq)
    no quiere venirtanto da she doesn't want to come — it makes no difference o so what?
    (+ me/te/le etc): ¿a qué hora quieren cenar? — tanto nos da what time do you want to have dinner? — it's all the same to us o whenever
    A
    1 (pegar, golpear) (+ me/te/le etc):
    le dio en la cabeza it hit him on the head
    dale al balón con fuerza kick the ball hard
    ¡te voy a dar yo a ti como no me obedezcas! you're going to get it from me if you don't do what I say ( colloq)
    le dio con la regla en los nudillos she rapped his knuckles with the ruler
    cuando te agarren te van a dar de palos when they get you they're going to give you a good beating
    2 ( fam) (a una tarea, asignatura) darle A algo:
    me pasé todo el verano dándole al inglés I spent the whole summer working on o studying my English ( colloq)
    vas a tener que darle más fuerte si quieres aprobar you're going to have to push yourself harder o put more effort into it if you want to pass
    quiero darle un poco más a esta traducción antes de irme I want to do a bit more work on this translation before I go
    3 ( fam) (hacer uso de) darle A algo:
    ¡cómo le da al vino! he really knocks back o ( AmE) down the wine ( colloq)
    ¡cómo le han dado al queso! ¡ya casi no queda! they've certainly been at the cheese, there's hardly any left! ( colloq)
    ¡cómo les has dado a estos zapatos! you've really been hard on these shoes!, you've worn these shoes out quickly!
    4 (acertar) to hit
    dar en el blanco/el centro to hit the target/the bull's-eye
    B
    1 (accionar) darle A algo:
    le dio al interruptor she flicked the switch
    le di a la manivela I turned the handle
    dale al pedal press the pedal
    tienes que darle a este botón/esta tecla you have to press this button/key
    2 (mover) (+ compl):
    dale al volante hacia la derecha turn the wheel to the right
    C
    1 ( fam)
    (indicando insistencia): ¡y dale! ya te he dicho que no voy there you go again! I've told you I'm not going ( colloq)
    estuvo todo el día dale que dale con el clarinete he spent the whole day blowing away on his clarinet
    ¡y dale con lo de la edad! ¿qué importa eso? stop going on about her age! what does it matter?
    ¡dale que te pego! ( fam): he estado toda la mañana dale que te pego con esto I've been slaving away at this all morning
    yo quiero olvidarlo y él ¡dale que te pego con lo mismo! I want to forget about it and he keeps on and on about it o he keeps banging on about it
    2
    ( RPl fam) (instando a algn a hacer algo): dale, metete, el agua está lindísima come on, get in, the water's lovely
    dale, prestámelo come on o go on, lend it to me
    por mucho que buscaron no dieron con él although they searched high and low they couldn't find him
    creo que ya he dado con la solución I think I've hit upon o found the solution
    cuando uno no da con la palabra adecuada when you can't come up with o find the right word
    A (acometer, sobrevenir) (+ me/te/le etc):
    le dio un mareo she felt dizzy
    le dio un infarto he had a heart attack
    como no se calle, me va a dar algo ( fam); if you don't shut up, I'm going to have a fit ( colloq)
    ¡me da una indignación cuando hace esas cosas …! I feel so angry when he does those things!
    me da que ya no vienen ( fam); I have a (funny o sneaky) feeling they're not coming ( colloq)
    B (hablando de ocurrencias, manías)
    1 darle a algn POR algo:
    le ha dado por decir que ya no lo quiero he's started saying that I don't love him any more
    le ha dado por beber he's taken to drink, he's started drinking
    le ha dado por el yoga she's got into yoga
    ¡menos mal que me dio por preguntar por cuánto saldría! it's just as well it occurred to me to ask o I thought to ask how much it would be!
    darle a algn por ahí ( fam): ¿ahora hace pesas? — sí, le ha dado por ahí is he doing weights now? — yes, that's his latest craze o that's what he's into now
    ¿por qué lo hiciste? — no sé, me dio por ahí why did you do it? — I don't know, I just felt like it
    cualquier día le da por ahí y la deja one of these days he'll just up and leave her
    2 darle a algn CON algo:
    le ha dado con que me conoce he's got it into his head he knows me
    (tender a): ha dado en salir acompañada por galanes jóvenes she has taken to being escorted in public by handsome young men
    ha dado en esta locura she has got this crazy idea into her head
    lo que se ha dado en llamar `drogodependencia' what has come to be known as `drug-dependence'
    D
    «sol/viento/luz»: aquí da el sol toda la mañana you get the sun all morning here
    siéntate aquí, donde da el sol sit down here in the sun
    en esa playa da mucho el viento it's very windy on that beach
    la luz le daba de lleno en los ojos the light was shining right in his eyes
    E
    (acabar): ir/venir a dar: la pelota había ido a dar al jardín de al lado the ball had ended up in the next door garden
    ¿cómo habrá venido a dar esto aquí? how on earth did this get here?
    darse
    A (producirse) to grow
    en esta zona se da bien el trigo wheat grows well in this area
    B
    (ocurrir) «caso/situación»: bien podría darse una situación así this kind of situation could well arise o occur
    para esto se tienen que dar las siguientes circunstancias this requires the following conditions
    ¿qué se da? ( fam); what's going on o happening? ( colloq)
    C (resultar) (+ me/te/le etc):
    se le dan muy bien los idiomas she's very good at languages
    ¿cómo se te da a ti la costura? how are you at sewing?, how's your sewing?
    A (dedicarse, entregarse) darse A algo:
    se dio a la bebida she took to drink, she hit the bottle ( colloq)
    se da a la buena vida he spends his time having fun o living it up
    se ha dado por entero a su familia/a la causa she has devoted herself entirely to her family/to the cause
    B
    ( RPl) (tratarse, ser sociable) darse CON algn: no se da con la familia del marido she doesn't have much to do with her husband's family
    A ( refl)
    (realizar la acción indicada): voy a darme una ducha I'm going to take o have a shower
    vamos a darnos un banquete we're going to have a feast
    dárselas de algo: se las da de que sabe mucho he likes to make out he knows a lot
    va dándoselas de rico y no tiene un duro he makes out he's rich but he hasn't got a penny
    ¿pero ése de qué se las da? si es un obrero como tú y yo who does he think he is? he's just another worker like you and me
    no te las des de listo don't act so smart
    B
    1
    (golpearse, pegarse): se dio con el martillo en el dedo he hit his finger with the hammer
    no te vayas a dar con la cabeza contra el techo don't hit o bang your head on the ceiling
    se dieron contra un árbol they crashed o went into a tree
    se va a dar un golpe en la cabeza/espalda he's going to hit o bump his head/hit his back
    se dio con la nariz or de narices contra la puerta he ran/walked straight into the door, he went smack into the door ( colloq)
    2 ( refl):
    darse (de) golpes to hit oneself
    ¡podría darme (de) patadas! I could kick myself!
    3 ( recípr):
    se estaban dando (de) patadas/tortazos en plena calle they were kicking/punching each other right there on the street
    Sentido IV (considerarse) darse POR algo:
    con eso me daría por satisfecha I'd be quite happy with that
    no se dará por vencida hasta que lo consiga she won't give up until she gets it
    puedes darte por contento de haber salido con vida you can count yourself lucky you weren't killed
    no quiere darse por enterado he doesn't want to know
    aludir vi 1. (↑ aludir)
    * * *

     

    dar ( conjugate dar) verbo transitivo
    1


    déme un kilo de peras can I have a kilo of pears?;
    See Also→ conocer verbo transitivo 3 b, entender verbo transitivo
    b)cartas/mano to give

    2
    a) (donar, regalar) ‹sangre/limosna to give;


    b) ( proporcionar) ‹fuerzas/valor/esperanza to give;

    información/idea to give
    3
    a) (conferir, aportar) ‹sabor/color/forma to give

    b) ( aplicar) ‹mano de pintura/barniz to give

    c)sedante/masaje to give

    4 ( conceder) ‹prórroga/permiso to give;

    nos dieron un premio we won o got a prize
    5
    a) (expresar, decir) ‹parecer/opinón to give;

    ¿le diste las gracias? did you thank him?, did you say thank you?;

    dales saludos give/send them my regards;
    tuve que darle la noticia I was the one who had to break the news to him
    b) (señalar, indicar): me da ocupado or (Esp) comunicando the line's busy o (BrE) engaged;


    1
    a) ( producir) ‹fruto/flor to bear;

    dividendos to pay;

    b) (AmL) ( alcanzar hasta):

    da 150 kilómetros por hora it can do o go 150 kilometres an hour;

    venía a todo lo que daba it was travelling at full speed;
    ponen la radio a todo lo que da they turn the radio on full blast
    2 (causar, provocar) ‹placer/susto to give;
    problemas to cause;

    el calor le dio sueño/sed the heat made him sleepy/thirsty
    1 ( presentar) ‹ concierto to give;
    ¿qué dan esta noche en la tele? what's on TV tonight? (colloq);

    ¿dónde están dando esa película? where's that film showing?
    2
    a)fiesta/conferencia to give;

    baile/banquete to hold;
    discurso› (AmL) to make
    b) (CS) ‹ examen› to take o (BrE) sit;

    ver tb clase 4
    ( realizar la accion que se indica) ‹ grito to give;

    dame un beso give me a kiss;
    ver tb golpe, paseo, vuelta, etc
    ( considerar) dar algo/a algn por algo:

    ese tema lo doy por sabido I'm assuming you've already covered that topic;
    ¡dalo por hecho! consider it done!
    verbo intransitivo
    1


    [ventana/balcón] to look onto, give onto;
    [fachada/frente] to face
    2 (ser suficiente, alcanzar) dar para algo/algn to be enough for sth/sb;

    dar de sí ‹zapatos/jersey to stretch
    3 ( arrojar un resultado):

    ¿cuánto da la cuenta? what does it come to?;
    a mí me dio 247 I made it (to be) 247
    4 ( importar):

    ¡qué más da! what does it matter!;
    ¿qué más da? what difference does it make?;
    me da igual I don't mind
    5 ( en naipes) to deal
    1
    a) (pegar, golpear): darle a algn to hit sb;

    ( como castigo) to smack sb;

    el balón dio en el poste the ball hit the post


    2 (accionar, mover) darle a algo ‹a botón/tecla to press sth;
    a interruptor to flick sth;
    a manivela/volante to turn sth
    3


    soluciónto hit upon, find;
    palabra to come up with
    4 (hablando de manías, ocurrencias) darle a algn por hacer algo ‹por pintar/cocinar to take to doing sth;
    le ha dado por decir que … he's started saying that …

    5 [sol/luz]:

    la luz le daba de lleno en los ojos the light was shining right in his eyes
    darse verbo pronominal
    1 ( producirse) [fruta/trigo] to grow
    2 ( presentarse) [oportunidad/ocasión] to arise
    3 ( resultar) (+ me/te/le etc):

    a) ( refl) ( realizar lo que se indica) ‹ducha/banquete to have;

    dárselas de algo: se las da de valiente/de que sabe mucho he likes to make out he's brave/he knows a lot;

    dárselas de listo to act smart
    b) (golpearse, pegarse):


    se dieron contra un árbol they crashed into a tree;
    se dio dar un golpe en la rodilla he hit his knee
    ( considerarse) darse por algo:

    ver tb aludir a, enterado 1
    dar
    I verbo transitivo
    1 to give: dame la mano, hold my hand
    2 (conceder) to give: mi padre me dio permiso, my father gave me permission
    le doy toda la razón, I think he is quite right
    3 (transmitir una noticia) to tell
    (un recado, recuerdos) to pass on, give
    dar las gracias, to thank
    4 (retransmitir u ofrecer un espectáculo) to show, put on
    5 (organizar una fiesta) to throw, give
    6 (producir lana, miel, etc) to produce, yield
    (fruto, flores) to bear
    (beneficio, interés) to give, yield
    7 (causar un dolor, malestar) dar dolor de cabeza, to give a headache
    (un sentimiento) dar pena, to make sad
    le da mucha vergüenza, he's very embarrassed
    8 (proporcionar) to provide: su empresa da trabajo a cincuenta personas, his factory gives work to fifty people
    9 (una conferencia, charla) to give
    (impartir clases) to teach
    (recibir una clase) to have
    US to take
    10 (presentir) me da (en la nariz/en el corazón) que eso va a salir bien, I have a feeling that everything is going to turn out well
    11 (estropear) to ruin: me dio la noche con sus ronquidos, he spoilt my sleep with his snoring
    12 (abrir el paso de la luz) to switch on
    (del gas, agua) to turn on
    13 (propinar una bofetada, un puntapié, etc) to hit, give
    14 (aplicar una mano de pintura, cera) to apply, put on
    (un masaje, medicamento) to give
    15 (considerar) dar por, to assume, consider: lo dieron por muerto, he was given up for dead
    ese dinero lo puedes dar por perdido, you can consider that money lost
    dar por supuesto/sabido, to take for granted, to assume
    16 (la hora, un reloj) to strike: aún no habían dado las ocho, it was not yet past eight o'clock
    17 (realizar la acción que implica el objeto) dar un abrazo/susto, to give a hug/fright
    dar un paseo, to go for a walk
    dar una voz, to give a shout
    II verbo intransitivo
    1 (sobrevenir) le dio un ataque de nervios, she had an attack of hysterics
    2 dar de comer/cenar, to provide with lunch/dinner 3 dar a, (mirar, estar orientado a) to look out onto, to overlook
    (una puerta) to open onto, lead to: esa puerta da al jardín, this door leads out onto the garden 4 dar con, (una persona, objeto) to come across: no fuimos capaces de dar con la contraseña, we couldn't come up with the password
    dimos con él, we found him 5 dar de sí, (una camiseta, bañador) to stretch, give 6 dar en, to hit: el sol me daba en los ojos, the sun was (shining) in my eyes 7 dar para, to be enough o sufficient for: ese dinero no me da para nada, this money isn't enough for me
    ♦ Locuciones: dar a alguien por: le dio por ponerse a cantar, she decided to start singing
    le dio por nadar, he got it into his head to go swimming
    dar a entender a alguien que..., to make sb understand that...
    dar la mano a alguien, to shake hands with sb
    dar para: el presupuesto no da para más, the budget will not stretch any further
    dar que hablar, to set people talking
    dar que pensar: el suceso dio que pensar, the incident gave people food for thought
    dar a conocer, (noticia) to release
    ' dar' also found in these entries:
    Spanish:
    abasto
    - abrigar
    - acelerón
    - acertar
    - acogerse
    - acomodar
    - acreditar
    - admitir
    - aflojar
    - agradecer
    - alarma
    - albergue
    - alcance
    - alerta
    - alimentar
    - alojamiento
    - alta
    - amagar
    - apetecer
    - apurar
    - armar
    - asesorar
    - atinar
    - baño
    - batalla
    - blanca
    - blanco
    - bola
    - bote
    - brazo
    - brinco
    - buena
    - bueno
    - cabezada
    - cabida
    - cada
    - calabaza
    - calentar
    - callar
    - callada
    - callo
    - campanada
    - cancha
    - cante
    - cara
    - carpetazo
    - carrete
    - casar
    - chivatazo
    - citar
    English:
    about-face
    - about-turn
    - act up
    - advance
    - amplify
    - announce
    - around
    - attach
    - attest
    - back
    - backpedal
    - barge into
    - bear
    - beat
    - beat up
    - beg
    - begrudge
    - birth
    - block
    - bluster
    - bolster
    - bop
    - boss about
    - boss around
    - bother
    - bounce
    - bound
    - breast-feed
    - brief
    - buff
    - bull's-eye
    - butt
    - call
    - chase down
    - checkmate
    - cheer
    - chime
    - circle
    - clout
    - coach
    - come across
    - credence
    - day
    - deal
    - death
    - deliver
    - deposit
    - direct
    - discharge
    - disgust
    * * *
    vt
    1. [entregar, otorgar] to give;
    dar algo a alguien to give sth to sb, to give sb sth;
    da parte de sus ingresos a los necesitados she gives o donates part of her income to the poor;
    dame el azúcar, por favor could you pass o give me the sugar, please?;
    ¡dámelo! give it to me!, give me it!;
    se lo di a mi hermano I gave it to my brother;
    daría cualquier cosa por saber lo que piensa I'd give anything to know what he's thinking
    2. [pagar] to give;
    [ofrecer en pago] to offer;
    ¿cuánto te dieron por la casa? how much did they give you for the house?;
    el concesionario me da 2.000 euros por la moto vieja the dealer's offering 2,000 euros for my old motorbike;
    300 dólares, ¿quién da más? [en subasta] is there any advance on 300 dollars?
    3. [proporcionar] to give, to provide with;
    la salsa le da un sabor muy bueno the sauce gives it a very pleasant taste, the sauce makes it taste very nice;
    este color le da un aspecto diferente a la habitación this colour makes the room look different;
    le di instrucciones de cómo llegar a casa I gave her directions for getting to my house;
    no nos dio ninguna explicación sobre su ausencia he didn't give us o provide us with any explanation for his absence;
    le dimos ánimos para que siguiera con su trabajo we encouraged her to continue with her work;
    su familia hizo un gran esfuerzo por darle estudios universitarios his family went to a great deal of effort to enable him to go to university
    4. [conceder] to give;
    le han dado el Premio Nobel she has been awarded o given the Nobel Prize;
    le dieron una beca he was awarded o given a grant;
    yo no le daría demasiada importancia I wouldn't attach too much importance to it;
    al final me dieron la razón in the end they accepted that I was right;
    le dieron una semana más para presentar el informe they gave o allowed him one more week to hand in the report;
    me dieron permiso para ir al médico I got o was allowed time off work to go to the doctor;
    ¿da su permiso para entrar? may I come in?;
    nos dieron facilidades de pago they offered us easy payment terms;
    los médicos no le dan más de seis meses de vida the doctors don't give him more than six months (to live);
    ¿qué interpretación das a este descubrimiento? how would you interpret this discovery?
    5. [decir]
    dar los buenos días to say hello;
    le di las gracias por su ayuda I thanked her for her help;
    fuimos a darles el pésame we went to offer them our condolences;
    dale recuerdos de mi parte give him my regards, say hello to him from me;
    dale la enhorabuena give her my congratulations;
    me dio su opinión al respecto he gave me his opinion on the matter;
    ¿quién le dará la noticia? who's going to tell o give her the news?
    6. [producir] to give, to produce;
    [frutos, flores] to bear; [beneficios, intereses] to yield;
    estas vacas dan mucha leche these cows produce a lot of milk;
    esta cuenta da un 5 por ciento de interés this account offers a 5 percent interest rate, this account bears interest at 5 percent;
    esta lámpara da mucha luz this light is very bright;
    le dio tres hijos she bore him three children
    7. [provocar] to give;
    me da vergüenza/pena it makes me ashamed/sad;
    me da risa it makes me laugh;
    me da miedo it frightens me;
    ¡me da una rabia que me traten así! it infuriates me that they should treat me in this way!;
    me dio un susto tremendo she gave me a real fright;
    el viaje me dio mucho sueño the journey made me really sleepy;
    da gusto leer un libro tan bien escrito it's a pleasure to read such a well-written book;
    los cacahuetes dan mucha sed peanuts make you very thirsty;
    este paseo me ha dado hambre this walk has made me hungry o given me an appetite;
    estas botas dan mucho calor these boots are very warm
    8. [luz, agua, gas] [encender] to turn o switch on;
    [suministrar por primera vez] to connect; [suministrar tras un corte] to turn back on
    9. [fiesta, cena] to have, to hold;
    dar una cena en honor de alguien to hold o give a dinner in sb's honour;
    darán una recepción después de la boda there will be a reception after the wedding
    10. [en naipes] [repartir] to deal
    11. [sujeto: reloj] to strike;
    el reloj dio las doce the clock struck twelve
    12. Cine, Teatro & TV to show;
    [concierto, interpretación] to give;
    ¿qué dan esta noche en la tele? – dan una película del oeste what's on the TV tonight? – they're showing a western o there's a western on;
    dieron la ceremonia en directo they broadcast the ceremony live
    13. [propinar]
    le di una bofetada I slapped him, I gave him a slap;
    dio una patada a la pelota he kicked the ball;
    darle un golpe/una puñalada a alguien to hit/stab sb
    14. [untar con, aplicar]
    dar una capa de pintura al salón to give the living-room a coat of paint;
    dar barniz a una silla to varnish a chair
    15. [señales, indicios] to show;
    dar pruebas de sensatez to show good sense;
    dar señales de vida to show signs of life
    16. [enseñar] to teach;
    [conferencia] to give;
    dar inglés/historia to teach English/history;
    dio una clase muy interesante she gave a very interesting class;
    mañana no daremos clase there won't be a class tomorrow
    17. Esp [recibir] [clase] to have;
    doy clases de piano con una profesora francesa I have piano classes with a French piano teacher;
    doy dos clases de francés a la semana I have two French classes a week
    18. [expresa acción]
    dar un grito to give a cry;
    dar un suspiro to sigh, to give a sigh;
    dar un vistazo a to have a look at;
    dio lectura a los resultados de la elección she read out the election results;
    cuando se enteró de la noticia, dio saltos de alegría when he heard the news, he jumped for joy;
    voy a dar un paseo I'm going (to go) for a walk
    19. Esp Fam [fastidiar] to ruin;
    es tan pesado que me dio la tarde he's so boring that he ruined the afternoon for me;
    el bebé nos da las noches con sus lloros the baby never lets us get a decent night's sleep
    20. [considerar]
    dar algo por to consider sth as;
    eso lo doy por hecho I take that for granted;
    doy por sentado que vendrás a la fiesta I take it for granted that o I assume you'll be coming to the party;
    doy por explicado este periodo histórico that's all I want to say about this period of history;
    doy esta discusión por terminada I consider this discussion to be over;
    dar a alguien por muerto to give sb up for dead
    21. Fam [presentir]
    me da que no van a venir I have a feeling they're not going to come
    22. RP [inyección] to give
    23. Comp
    donde las dan las toman you get what you deserve;
    no dar una to get everything wrong
    vi
    1. [en naipes] [repartir] to deal;
    me toca dar a mí it's my deal
    2. [entregar]
    dame, que ya lo llevo yo give it to me, I'll carry it
    3. [horas] to strike;
    dieron las tres three o'clock struck
    4. [golpear]
    le dieron en la cabeza they hit him on the head;
    la piedra dio contra el cristal the stone hit the window;
    como no te portes bien, te voy a dar if you don't behave, I'll smack you
    5. [accionar]
    dar a [llave de paso] to turn;
    [botón, timbre] to press;
    dale al control remoto hit the remote control;
    dale al pedal press down on the pedal;
    Informát
    dale a la tecla de retorno hit o press return;
    dale a la manivela turn the handle
    6. [estar orientado]
    dar a [sujeto: ventana, balcón] to look out onto, to overlook;
    [sujeto: pasillo, puerta] to lead to; [sujeto: casa, fachada] to face;
    todas las habitaciones dan al mar all the rooms look out onto o face the sea
    7. [sujeto: luz, viento]
    el sol daba de lleno en la habitación the sunlight was streaming into the room;
    la luz me daba directamente en la cara the light was shining directly in my face;
    aquí da mucho viento it's very windy here
    8. [encontrar]
    dar con algo/alguien to find sth/sb;
    he dado con la solución I've hit upon the solution
    9. [proporcionar]
    dar de beber a alguien to give sb something to drink;
    da de mamar a su hijo she breast-feeds her son
    10. [ser suficiente]
    dar para to be enough for;
    no dar ni para pipas: ¡eso no te da ni para pipas! that's not even enough to buy a bag of peanuts!
    11. [motivar]
    esta noticia va a dar mucho que hablar this news will set people talking;
    aquello me dio que pensar that made me think
    12. [importar]
    ¡y a ti qué más te da! what's it to you?;
    me da igual o [m5] lo mismo it's all the same to me, I don't mind o care;
    no vamos a poder ir al cine – ¡qué más da! we won't be able to go to the cinema – never mind!;
    y si no lo conseguimos, ¿qué más da? if we don't manage it, so what?;
    ¡qué más da quién lo haga con tal de que lo haga bien! what does it matter o what difference does it make who does it as long as they do it properly?;
    lo siento, no voy a poder ayudar – da igual, no te preocupes I'm sorry but I won't be able to help – it doesn't matter, don't worry;
    ¿vamos o nos quedamos? – da lo mismo should we go or should we stay? – it doesn't make any difference
    13. [acertar]
    dio en el blanco she hit the target;
    diste en el blanco, hay que intentar reducir las pérdidas you hit the nail on the head, we have to try and reduce our losses
    14. [tomar costumbre]
    le ha dado por el yoga he's decided to go in for yoga;
    ahora le ha dado por no comer fruta now she's decided not to eat fruit;
    le dio por ponerse a cantar en medio de la clase he took it into his head to start singing in the middle of the class;
    ¿está aprendiendo ruso? – sí, le ha dado por ahí is she learning Russian? – yes, that's her latest thing;
    Formal
    dar en hacer algo to take to doing sth;
    el viejo dio en leer libros de caballería the old man took to reading books on chivalry
    15. [expresa repetición]
    le dieron de palos they beat him repeatedly with sticks
    16. [afectar]
    le dio un infarto he had a heart attack
    17.
    dar de sí [ropa, calzado] to give, to stretch;
    no dar más de sí o [m5] para más [persona, animal] not to be up to much any more;
    este sueldo da mucho de sí this salary goes a long way;
    estos zapatos no dan para más these shoes have had it;
    es un poco tonto, no da para más he's a bit stupid, he's not up to anything else
    18. [expresa enfado]
    te digo que pares y tú, ¡dale (que dale)! I've told you to stop, but you just carry on and on!;
    ¡y dale con la música! there he goes again, playing loud music!;
    te hemos dicho que no menciones el tema, y tú, dale que te pego we've told you not to mention the subject, but you just carry on regardless o but here you are, bringing it up again;
    ¡y dale! te lo he dicho bien claro, no voy a ir how many times do I have to tell you? o I've said it once and I'll say it again, I'm not going
    19. RP [comunicar]
    ¿me darías con tu madre? could I speak to your mother?, could you put your mother on?;
    le doy con el Sr. Hualde I'll put you through to Mr Hualde
    20. Comp
    Fam
    para dar y tomar: había cerveza para dar y tomar there was loads of beer;
    Fam
    darle a: ¡cómo le da a la cerveza! he certainly likes his beer!;
    Fam
    darle algo a alguien: si no se calla me va a dar algo if he doesn't shut up soon, I'll go mad;
    si sigues trabajando así te va a dar algo you can't go on working like that;
    Esp muy Fam
    ¡que le den!: ¿que no quiere cooperar? ¡que le den! he doesn't want to co-operate? well, stuff him!
    * * *
    <part dado>
    I v/t
    1 give; fiesta give, have;
    dar un salto/una patada jump/kick, give a jump/kick;
    dar miedo a frighten;
    el jamón me dio sed the ham made me thirsty;
    dar de comer/beber a alguien give s.o. something to eat/drink
    2 fruta bear; luz give off; beneficio yield
    3 película show, screen
    4
    :
    el reloj dio las tres the clock struck three
    5
    :
    ¡dale (que dale)! fam don’t keep on! fam ;
    y siguió dale que te pego fam and he kept on and on
    II v/i
    1 give; de cartas en juego deal;
    dame give it to me, give me it
    2
    :
    dar a de ventana look onto
    3
    :
    dar con algo/alguien come across sth/s.o., find sth/s.o.;
    no di con el nombre I couldn’t think of the name
    4
    :
    dar de sí de material stretch, give;
    dar para be enough for;
    no da para más it’s past its best
    5
    :
    le dio por insultar a su madre fam she started insulting her mother
    6
    :
    ¡qué más da! what does it matter!;
    da igual it doesn’t matter
    7
    :
    en algo hit sth;
    el sol le daba en la cara he had the sun in his eyes, the sun was in his eyes
    8
    :
    dar por muerto a alguien give s.o. up for dead
    9
    :
    dar que hablar give people something to talk about;
    da que pensar it makes you think, it gives you something to think about
    * * *
    dar {22} vt
    1) : to give
    2) entregar: to deliver, to hand over
    3) : to hit, to strike
    4) : to yield, to produce
    5) : to perform
    6) : to give off, to emit
    7)
    dar por : to regard as, to consider
    dar vi
    1) alcanzar: to suffice, to be enough
    no me da para dos pasajes: I don't have enough for two fares
    2)
    dar a or
    dar sobre : to overlook, to look out on
    3)
    dar con : to run into
    4)
    dar con : to hit upon (an idea)
    5)
    dar de sí : to give, to stretch
    * * *
    dar vb
    1. (en general) to give [pt. gave; pp. given]
    ¿cuánto me das por lavarte el coche? how much will you give me for washing your car?
    ¿me da un kilo de naranjas, por favor? could I have a kilo of oranges, please?
    5. (ofrecer fiesta) to have
    6. (impartir clases) to teach [pt. & pp. taught]
    7. (tener ataque, enfermedad) to have
    8. (producir fruto, flores) to bear [pt. bore; pp. borne]
    9. (sonar las horas) to strike [pt. & pp. struck]
    10. (encender, conectar) to turn on
    ¿has dado el gas? have you turned the gas on?
    11. (chocar, golpear) to hit [pt. & pp. hit]
    12. (decir) to say [pt. & pp. said]
    me dio las buenas noches he said goodnight to me / he wished me goodnight
    dar a to overlook / to look onto
    dar a entender to imply [pt. & pp. implied]
    dar a luz to give birth [pt. gave; pp. given]
    dar de comer to feed [pt. & pp. fed]
    dar igual not to matter / not to mind

    Spanish-English dictionary > dar

См. также в других словарях:

  • Camino Real Persa — Saltar a navegación, búsqueda mapa del Imperio Aqueménida y el Camino Real El Camino Real Persa fue una antigua carretera construida por el rey persa Darío I en el siglo V a. C. Darío construyó el camino para facilitar una comunicación… …   Wikipedia Español

  • Camino Real (México) — Saltar a navegación, búsqueda El Camino Real es una ruta que siguió la Emperatriz austriaca Carlota de México al llegar a México, que se inicia en Progreso (Yucatán) y termina en Campeche. Región del Camino Real Se conoce así a región ubicada… …   Wikipedia Español

  • El Camino Real de Tierra Adentro — Saltar a navegación, búsqueda Sendero histórico nacional de El Camino Real de Tierra Adentro (El Camino Real de Tierra Adentro National Historic Trail) Categoría IUCN V (Paisajes terrestres/marinos protegidos) Registro Nacional de… …   Wikipedia Español

  • Juan Antonio Martínez Camino — S.J. Obispo titular de Bigastro Obispo auxiliar de Madrid Secretario general de la Conferencia Epi …   Wikipedia Español

  • Reino de Italia (Regnum Italiae) — Saltar a navegación, búsqueda El Reino de Italia (Regnum Italiae o Regnum Italicum) fue una entidad política y geográfica sucesora del reino de los lombardos, que circunscrita al norte de la península itálica, pasó de formar parte del Imperio… …   Wikipedia Español

  • Conquista de Venezuela — La historia de la Conquista de Venezuela por José de Oviedo y Baños es una de las obras de referencia más importantes sobre la Conquista de Venezuela, pese a sus lagunas y a haber sido escrita a más de un siglo de los hechos narrados La conquista …   Wikipedia Español

  • Samsagaz Gamyi — Saltar a navegación, búsqueda Samsagaz Gamyi Personaje de El Señor de los Anillos Creador(es) J. R. R. Tolkien Información Alias Sam Raza hobbit …   Wikipedia Español

  • Monforte de Lemos — Para otros usos de este término, véase Monforte (desambiguación). Monforte de Lemos Escudo …   Wikipedia Español

  • Independencia de México — Guerra de independencia de México Miguel Hidalgo y Costilla, también conocido como Padre de la Patria en México. Fecha …   Wikipedia Español

  • Temporada de huracanes en el Atlántico de 1988 — Primer ciclón formado 30 de mayo de 1988 …   Wikipedia Español

  • Temporada de huracanes en el Atlántico de 1998 — Mapa resumen de la temporada. Primer ciclón formado 27 de julio de 1998 …   Wikipedia Español

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»